نویسنده به پیشینهی نگارش قبل از اسلام
2- اهتمام پیامبر 9 به گماردن کاتبان
3- نظارت مستقیم رسول خدا 9 برنگارش وحی
4- حفظ و نگهداری «کامل» قرآن در عصر پیامبر 9
2-1-1- توجه نویسنده به پیشینهی نگارش قبل از اسلام
در کتاب موردبررسی آمده است: “عرب در دوره جاهلیت کوشش بسیاری در ثبت منقولات داشت. در حدیث سوید بن صامت است که «به پیامبر9 عرض کرد: شاید آنچه با توست مثل کتاب لقمان باشد که در دست ماست، پس پیامبر 9 امر نمود آن را بر ایشان عرضه کردند. سپس فرمود: این سخنی نیکوست اما آنچه با من است بهتر از آن است؛ قرآنی که خدایتعالی نازل کرده نور و هدایت است.» (مازندرانی، 1382 ق، ج 1، ص: 176) اهتمام عرب در ثبت میراث فرهنگی و دینی خود در جاهلیت از طرفی و دعوت و سفارش اکید پیامبر 9 به حفظ و تعلیم قرآن از سوی دیگر، شاهدی برای جدوجهد مضاعف آنان در نگارش وحی به‌حساب می‌آید.” (ص: 76- 75)
همچنین نگارنده معتقد است در مسئلهی کتابت و شیوع سواد در جاهلیت اغراق صورت گرفته و در آماری که مورخان ارائه داده‌اند، تردید وجود دارد. او می‌گوید بدون شک قرآن بر مردمی امی نازل شد لکن این موضوع که «تعداد کسانی که قبل از اسلام در قریش سواد نوشتن داشته‌اند به بیست تن نمی‌رسیدند»، با حجم گستردهی یادکرد قرآن از کتابت، ابزار نگارش و مشتقات آن در تعارض است. (ص: 74)
بررسی سابقهی سواد و نگارش در سرزمین نزول وحی یکی از ملزومات اثبات نگهداری قرآن در آن روزگار به‌حساب می‌آید که «صغیر» به‌درستی بدان پرداخته است.
2-1-2- اهتمام پیامبر 9 به گماردن کاتبان
“پیامبر 9 برای قرآن کریم تعدادی از نویسندگان را در مکه و مدینه بکار گرفت که خلفای چهارگانه و زید و ابی سرآغاز آنان بودند.” (ص: 75)
از قول ابوبکر باقلانی نقل میکند: “نادان‌ترین فرد روی زمین کسی است که گمان کند پیامبر 9 قرآن را رها کرده، در جمع‌آوری قرآن، سهل‌انگاری و سستی نمود، درحالی‌که ایشان نویسندگانی از برترین مهاجر و انصار برای این کار انتخاب و نصب‌کرده بودند. سپس نگارندگان قرآن را چنین نام می‌برد: ابوبکر، عمر، عثمان، علی7 ، زید بن ارقم، خالد بن سعید،…”32 (همان ص)
در ادامه روایت مشهور از زید بن ثابت را نقل میکند: «وحی را نزد رسول خدا 9 می‌نگاشتم درحالی‌که ایشان خود بر من املا می‌فرمود. پس چون فراغت می‌یافتم می‌فرمود: بخوان. می‌خواندم. اگر چیزی از متن افتاده بود تصحیح می‌نمودم سپس آن را به‌سوی مردم می‌بردم.» (همان ص)
2-1-3- نظارت مستقیم رسول خدا 9 برنگارش وحی
در میان مباحث مربوط به کتابت از اهتمام پیامبر 9 سخن می‌گوید: “بی‌شک کتابت تحت اشراف و نظارت مستقیم خود پیامبر 9 صورت می‌گرفت تا متن دقیقاً مطابق وحی باشد.” شاهدی از روایت زید بن ثابت ارائه می‌دهد که کتابت نزد رسول خدا 9 را تأیید میکند. (ص: 75)
2-1-4- حفظ و نگهداری «کامل» قرآن در عصر پیامبر 9
نگارش وحی در مصحف آن‌گونه که نازل‌شده و تلاوت از روی قرآنی کامل با حفظ اصول قرائت، شرایط زبان عربی و صدای نیکو و دلایلی ازاین‌دست که «صغیر» علاوه بر حفظ در سینه‌ها برای عدم تحریف آیات الهی در طول قرن‌ها برمی‌شمرد.(ص:171) بهعلاوه مطالبی که در ادامه خواهد آمد، ازجمله شواهدی است که اعتقاد وی به نگاهداشت کامل قرآن در زمان حضور رسول خدا 9 را مسجل می‌دارد.
در فصل سلامة القرآن ضمن بررسی شبهات می‌آورد: “طبق روایات موهوم جمع، شبهه‌ای وجود دارد که بر اساس آن کیفیت گردآوری قرآن به شهادت شهود و اقامهی دلایل، یا با فوت کسی که بخشی از قرآن با او بوده، یا به خاطر غفلت، اشتباه و عدم نگهداری، مستلزم فراموشی بخشی از آن است. همان‌طور که در مورد دیگر مجموعه‌هایی که فوری و اضطراری جمع‌آوری می‌شوند چنین امری طبیعی است. در پاسخ این شبهه و رد آن می‌گوییم چون قرآن در زمان رسول خدا9 به‌طور کامل گردآورده شد، پس شبهه کلاً منتفی است.” (ص: 166-167)
سپس از قول سید مرتضی می‌گوید: “قرآن در عهد رسول‌الله 9 بر همین صورت امروزی گردآوری و تألیف شد. چراکه در آن زمان همهی قرآن تدریس و حفظ می‌شد تا جایی که گروهی از اصحاب برای حفظ آن معین شدند و آیات وحی بر پیامبر 9 عرضه و تلاوت می‌شد؛ و عده‌ای از صحابه چون عبدالله بن مسعود و أبی بن کعب و دیگران قرآن را بارها در برابر پیامبر 9 ختم کردند؛ و همهی این شواهد با کمترین تأملی دلالت میکند بر این‌که آیات به ترتیب جمع‌آوری شد و ناقص و دست‌نخورده نیست. نیز برخی از امامیه و حشویه که مخالف‌اند به اختلافشان اعتنایی نکردهاند؛ بنابراین اختلاف در این موضوع به گروهی از اهل حدیث نسبت داده‌شده که اخبار ضعیف نقل کرده و گمان به صحتش دارند. درحالی‌که برای تحصیل یقین بر درستی روایت به‌مانند این احادیث استناد نمی‌شود. (ص:167)
بنابراین «صغیر» بارها در تاریخ قرآن خود حفظ و کتابت را به‌عنوان عواملی که مسلمانان جهت صیانت از آیات وحی بکار بستند، معرفی میکند. صرف‌نظر از پراکندگی موضوعات -که در جای خود بدان پرداختیم (ر ک: نقد و بررسی شکلی)- به‌طورکلی موضوعاتی که موردتوجه وی واقع‌شده ازاین‌قرار است: حافظان قرآن غیرقابل‌شمارش بودند.(ص: 81) نگارش قرآن به‌فرمان پیامبر 9 و تحت نظارت ایشان در کمال دقت و تیزبینی امری بود که در مکه و مدینه، بزرگان مهاجر و انصار به‌خوبی از عهده‌اش برآمدند. آن‌ها پی‌درپی قرآن محفوظ و مدون را بر پیامبر 9 عرضه می‌کردند و ختم مکرر قرآن توسط برخی صحابه در مقابل پیامبر 9 گزارش‌شده است. بهعلاوه تعلیم قرآن از آغاز، علاوه بر آنکه نشانگر اهتمام ویژه پیامبر 9 و به‌تبع یاران ایشان به مراقبت از وحی است، قرینه‌ای بر تدوین و تنظیم آیات از همان روزگار نخستین است. به‌عبارت‌دیگر لازمهی تعلیم و حفظ و به خاطر سپردن آیات را کتابت و وجود نگاشته‌هایی که به‌وفور در دسترس باشد، دانسته است. (ص:70 و 73 و 75 و 76)
در انتهای فصل ششم ضبط و نگهدا
