
(آقانباتي ، 1383).
سازند كند
اين سازند شامل نهشته هاي كولابي و ريفي انتهاي رديف رسوبي ائوسن است و در شرق تهران سه زون سنگي از آن قابل تشخيص است . زون زيرين از كنگلومراي ها و برش هاي ستبر لايه دانه ريز تشكيل شده است . زون مياني از گچ سفيد ، دانه شكري تشكيل شده است و زون بالايي شامل سنگ آهك هاي نازك بالايه هاي مارني است . اين سازند در برش شمال روستاي كند حدود 100 متر ضخامت دارد (آقا نباتي ،1383).
سازند قرمز بالايی
اين سازند بلافاصله در جنوب گسل مشا- فشم نهشته هاي تخريبي قرمز رنگ به صورت رخنمون هاي باريكي از دره كرج تا لواسان بزرگ ديده مي شود. اين واحد عمدتاً از گل سنگ ماسه اي قرمز – آجري رنگ نازك لايه و سيلت سنگ متناوب ، ماسه سنگ آهكي قرمز رنگ و كنگلومراي با منشأ چندگانه و گاهي گچ تشكيل شده است )آقانباتي، 1383 ) اين سازند قديمي ترين سازند در اطراف تهران است كه به صورت هم شيب روي سازند قرمز بالايي قرارگرفته است ، سن اين سازند راميوسن پاياني وعده اي پليوسن يا پليو – پليستوسن مي دانند (درويش زاده ،1383).
3-2-1-3- ساختمان هاي زمین شناسي
فلوت كست
اين ساخت ها معرف سطح زيرين لايه ساختند در مناطق نسبتاً كم عمق بستر دريا و سطح رسوبات از جنس گل ممكن است بر اثر جريان آشفته آب و تأثير عمل فرسايشي آن فرورفتگي هايي به وجود مي آيند . اين فرورفتگي ها پس از به وجود آمدن ممكن است بر آثار تغيير محيط رسوب گذاري با رسوبات ماسه اي پر و تحت شرايط مناسب حفظ و سپس سخت شوند. در اين حالت فرورفتگي هاي پر شده به صورت برجستگي هايي كه شكل فرورفتگي را دارند ، در سطح پاييني طبقه ماسه سنگي منعكس مي شود و ساخت فلوت را به وجود مي آورد (موسوي حرمي، 1383 ) در بخشي از منطقه شاهد سيل هايي بوديم كه در نقشه 1:100000 سازمان زمين شناسي نيز آمده است .
سيل ها كه به نام ورقه(shad) نيز خوانده مي شود . توده هاي نفوذي لايه اي شكلي هستند كه به موازات لايه بندي طبقات مجاور تشكيل مي شوند (خيري ، 1383). در جاده افجه به سمت برگ جهان سيل هايي با تركيب ديا بازي وجود دارد و هنگام جاده سازي اين سيل ها برونزد كرده اند . اين سنگ ها در محيطي غير از محيط تشكيل خود قرار گرفته اند و چون در اعماق بوده اند . بسيار پايدار است.
– تاقديس و ناوديس
در منطقه مورد مطالعه در طول جاده تاقديس و ناوديس هاي فراوان وجود داشت. تاقديس برگشته اي نيز درمسير روستاي برگ جهان ديده شد كه يال جنوبي آن در اثر فرسايش و وجود واريزه ها از بين رفته است.
– گسل اصلي
گسل مشا – فشم كه در شمال محدوده مورد بررسي قرار دارد . داراي روند كلي شرقي – غربي با ريخت سينوسي روي نقشه و به طول حدود 400 كيلومتر از جنوب غربي شاهرود در شرق تا آبيك در غرب امتداد داشته و داراي شيب به سمت شمال است كه مقدار آن بين 35 تا 70 درجه متغير است . اين گسل از نوع رانده تا معكوس با مولفه امتداد لغز چپگرد است . حركت معكوس آن به خوبي مشخص شده و مقدار جا به جايي آن به خوبي مشخص شده است. گسل مشا- فشم در حوالي لواسان (شرق تهران( دو شاخه مي شود كه شاخه جنوبي آن گسل شمال تهران ناميده مي شود . اين گسل در كوهپايه هاي البرز در شمال تهران با راستاي متوسط خاور- شمال خاوري و با در ازاي 108 كيلومتر از لواسان و نيكنام ده (شمال خاور تهران ) تا باختر كرج ادامه دارد. با توجه به جمعيت ساكن در منطقه و نزديكي آن به شهرتهران بررسي منطقه لواسانات از نظر لرزه خيزي و همچنين ساختارهاي موجود حائز اهميت است . (منابع طبيعي استان تهران ،1385)
3-2-1-4- اقلیم تهران:
تهران در حدّ فاصل منطقه کوهستانی و دشت قرار دارد. سه عامل در اقلیم تهران نقش موثری دارد. رشته کوه البرز، بادهای مرطوب غربی و وسعت استان .در واقع رشته کوه البرز آب و هوای تهران را معتدل کردهاست . در شمال تهران، آب و هوا معتدل و کوهستانی و در نقاط کم ارتفاع نیمه خشک است . بارش معمولاً در زمستانها زیاد است . فصل سرد از ماه آذر شروع میشود، اما در نقاط کوهستانی کمی زودتر آغاز میگردد . فصول سرد سه یا چهار ماه طول میکشد . در اسفند ماه از سرمای هوا رفتهرفته کاسته میشود و در اواخر فروردین هوا با سرعت بیشتری گرم میشود و در اوایل خرداد هوا نسبتاً گرم است .اقلیم استان تهران در نواحی کویری و جنوب گرم و خشک، در نواحی پایکوهی سرد و نیمه مرطوب و در نواحی مرتفع سرد همراه با زمستانهای طولانی است. گرمترین ماههای سال در مرداد و شهریور بادمای متوسط ۲۸ تا ۳۰ درجه و سردترین ماه سال دی ماه بادمای یک درجه سانتی گراد گزارش شدهاست. دمای شهر تهران در زمستان معتدل و در تابستان گرم است. بخش شمال تهران و شمیرانات در تابستان نیز معتدل است. بیشترین بارش سالانه در ماههایزمستان روی میدهد.
بهطور خلاصه میتوان گفت: در نواحی مختلف استان تهران به علت موقعیت ویژه جغرافیایی، آب و هوای متفاوتی شکل گرفتهاست. سه عامل جغرافیایی در ساخت کلی اقلیم استان تهران نقش موثری دارند: کویر یا دشت کویر: مناطق خشک مانند دشت قزوین، کویر قم و مناطق خشک استان سمنان که مجاور استان تهران قرار دارند، از عوامل منفی تاثیر گذار بر هوای استان تهران هستند و موجب گرما و خشکی هوا، همراه با گرد و غبار میشوند. رشته کوههای البرز: این رشته کوهها موجب تعدیل آب و هوا میشود. بادهای مرطوب و باران زای غربی: این بادها نقش موثری در تعدیل گرمای سوزان بخش کویری دارند، ولی تاثیر آن را خنثی نمیکنند. استان تهران را میتوان به سه بخش اقلیمی زیر تقسیم کرد: اقلیم ارتفاعات شمالی: بر دامنه جنوبی، بلندیهای البرز مرکزی در ارتفاع بالای ۳۰۰۰ متر قرار گرفته و آب و هوایی مرطوب و نیمه مرطوب و سردسیر با زمستانهای بسیار سرد و طولانی دارد. بارزترین نقاط این اقلیم، دماوند و توچال است. اقلیم کوهپایه: این اقلیم در ارتفاع دو تا هزار متری از سطح دریا قرار گرفته و دارای آب و هوایی نیمه مرطوب و سردسیر و زمستانهایی به نسبت طولانی است. آبعلی، فیروزکوه، دماوند، لواسان، سد امیر کبیر و طالقان در این اقلیم قرار دارند. اقلیم نیمه خشک و خشک : با زمستانهای کوتاه و تابستانهای گرم، در ارتفاعات کم تر از ۱۰۰۰ متر واقع شدهاست. هر چه ارتفاع کاهش مییابد، خشکی محیط بیشتر میشود. ورامین، شهریار و جنوب شهرستان کرج در این اقلیم قرار گرفتهاند. هوای تهران در مناطق کوهستانی دارای آب و هوای معتدل و در دشت، نیمه بیابانی است. تهران در مرز شرایط جوی بری و اقیانوسی قرار گرفته و تمایل آن به موقعیت بری بیشتر از وضعیت اقیانوسی است.
آب و هوای تهران متأثر از کوهستان در شمال و دشت در جنوب است. غیر از شمال تهران که تحت تأثیر کوهستان آب و هوای آن تا حدی معتدل و مرطوب است، آب و هوای بقیه شهر کلا گرم و خشک و در زمستانها اندکی سرد است. مهمترین منبع بارش در این شهر بادهای مرطوب مدیترانهای و اطلسی هستند که از سمت غرب میوزند. رشته کوه البرز همجون سدی به نحو موثری از نفوذ بسیاری از تودههای هوا جلوگیری میکند در نتیجه باعث شدهاست که هوای شهر از از یک سو خشکتر و از سوی دیگر از آرامش نسبی برخوردار باشد. از نظر فصلی، هوای تهران در زمستان تحت تاثیر سامانه پرفشار شمالی (سیبری) قرار دارد. این تاثیر باعث شدهاست که در این فصل هوا در قسمتهای مرکزی و جنوبی معتدل و در قسمتهای شمالی شهر سرد باشد، به طوریکه در این قسمتها دمای هوا در زمستان بارها به زیر صفر میرسد. همچنین در این فصل به دلیل پدیده وارونگی هوا میزان آلودگی جوی بالاست. در تابستانها عامل مهم سیستم کمفشار حرارتی کویر مرکزی است که سبب میشود هوا گرم و خشک باشد. .
میزان بارندگی در سطح شهر تهران عمدتاً کم بوده و به مقدار ۲۴۵٫۸ میلیمتر در طی سال اندازهگیری و تعداد روزهای یخبندان با دمای زیر صفرآن نیز ۳۶ روز در سال ثبت شدهاست) ۱۳۷۶) . در یک دوره ۴۵ ساله بیشترین دمای تهران ۴۳ درجه سلسیوس و کمترین دمای آن ۱۵- درجه سلسیوس گزارش شدهاست. میانگین رطوبت نسبی هوا در تهران ۴۰٪ و در شمیران ۴۶٪ بودهاست. باد غالب تهران غربی (۲۷۰ درجه) و متوسط سرعت آن ۵٫۵ متر بر ثانیهاست. شبها نسیم خنکی موسوم به نسیم توچال از کوه به پایین میوزد (باد کوه) و روزها برعکس نسیمی از سمت دشت میوزد. منبع اصلی آب شرب تهران رودهای کرج، جاجرود و لار است که توسط سه سدی که بر روی آنها نصب شده تامین میشود. با افزایش مصرف آب، بخشی از آب شرب نیز از آبهای زیرزمینی توسط چاههای عمیق بهدست میآید. چندین رود فصلی هم در تهران وجود دارد که تاثیر چندانی در تامین آب شهر ندارند. گلابدره، حصارک، تجریش، و کن مهمترین آنها هستند. رودخانه کرج پرآبترین رود دامنههای جنوبی البرز است که از بارانهای فصل سرد و ذوب برفهای مناطق کوهستانی نشأت میگیرد و در ۴۰ کیلومتری غرب تهران از کانون آبگیر خرسنگ کوه سرچشمه میگیرد. رودخانه جاجرود از کوههای کلون بسته که جزء بلندیهای خرسنگ کوه است سرچشمه گرفته و این دو رود مجموعاً قسمت عمده آب مصرفی شهر تهران را تأمین مینمایند. تهران به رغم داشتن منابع آبی فراوان به دلیل رشد جمعیت و کمی بارندگی در برخی دورهها با مشکل کمبود آب روبرو است. آب و هوای استان تهران تحت تأثیر سه عامل جغرافیایی رشته کوههای البرز (در شمال)، وزش بادهای بارانزای غربی و دشت کویر (در جنوب) قرار دارد و از نظر ویژگیهای اقلیمی به سه منطقه تقسیم میشود:
الف) کوهستانی: در دامنههای جنوبی البرز با زمستانهای نسبتاً طولانی و سرد و تابستانهای خنک مانند ارتفاعات توچال و پالان گردن
ب) کوهپایهای: دارای آب و هوای نیمه مرطوب و سرد با زمستانهای نسبتاً طولانی مانند فیروزکوه و دماوند
ج) بیابانی و نیمه بیابانی: با زمستانهای کوتاه و تابستانهای گرم و خشک مانند ورامین و رباط کریم
البته در آب و هوای استان تهران عامل ارتفاع نیز نقش اساسی دارد به این صورت که با کاهش ارتفاع از شمال به جنوب، دما افزایش یافته و میزان بارندگی کاهش مییابد. متوسط بارش در کوههای شمالی استان بیش از 500 میلیمتر است که هرچه به سمت جنوب پیش میرویم، میزان آن کاهش مییابد به طوری که در مجاورت دریاچه نمک (در استان قم)، به 100 میلیمتر میرسد. در استان تهران فصل بارندگی از اواسط پاییز تا اوایل بهار است و معمولاً در ماههای مرداد و شهریور، باران نمیبارد. حداکثر میزان بارندگی نیز در دی ماه رخ میدهد. گرمترین ماههای سال خرداد، تیر و مرداد و سردترین آن آذر، دی و بهمن میباشد.
در خصوص آب و هوای استان تهران به طور خلاصه میتوان گفت که اقلیم این استان در مرز شرایط جوی خشک و مرطوب قرار گرفته و تمایل آن به شرایط خشک بیشتر است. بادهاب غالب: باد غالب در استان تهران بادهای غربی است. هرگاه این بادها شدت بگیرند، هوای آلوده را از تهران خارج میکنند البته امتداد کوههای البرز که در میان تهران و کرج واقع شده، تا حدود زیادی بادهای غربی را به سمت شهریار منحرف میسازد و مانع از تخلیه کامل آلودگی میشود (مگر آن که شدت باد زیاد باشد). پس از باد غربی مهمترین باد در فصل تابستان از سمت جنوب و از داخل کویر به سمت شهر تهران میوزد و هنگام وزش، موجب انتقال گرمای هوای کویر و حمل گرد و غبار به سمت شهرهای استان میشود. جریان هوای دیگری که در محدوده استان تهران میوزد، نسیم کوه به دشت و برعکس (دشت به کوه) است. این بادها ملایم و آرام میوزند و قدرت پراکنده نمودن مواد آلاینده را ندارند فقط میتوانند در ساعات روز که باد از دشت به کوه میوزد، این مواد را با خود به طرف شمال تهران منتقل نمایند. مواد آلاینده پس از برخورد با کوههای بخش شمالی استان، در آنجا میمانند و شبها با وزش نسیم کوه به سمت دشت، از شمال به جنوب سرازیر میشوند.
3-2-1-5-توپوگرافي
ارتفاع متوسط اين محدوده از حوزه لتيان بين1500تا 3720 متر است و داري طيف وسيعي از ناهمواري هاي کوهستاني است که بر حسب شرايط زمين ساختي و شرايط اقليم و دست اندازي هاي غير طبيعي شکل گرفته است
