منابع و ماخذ تحقیق روایی محتوا، خودکارآمدی، گروه کنترل، روایی سازه

مادران رادرجهت مراقبت ازنشانه های خطردرکودک هدایت می کنند بر اساس سوالات پرسشنامه

×
پزشک- کتاب- رادیو- تلویزیون- ترس از عوارض ناشی ازعدم مراقبت ازنشانه های خطر– آرامش درونی نمره از 100
نمره خودکارآمدی
باور مادر از توانایی خود در خصوص مراقبت از نشانه های خطر در کودک

×
نمره از 100(طیف نگرش سنج لیکرت)

نمره عملکرد در خصوص مراقبت ازکودک دارای نشانه خطر

اقدامات مناسبی که درجهت مراقبت ازنشانه های خطردرکودک انجام می شود بر اساس چک لیست عملکرد

×
نمره چک لیست عملکرد از 100

سن کودک
سال وماه براساس تاریخ تولد

×
سال وماه بر اساس تاریخ تولد
سن مادر
سال براساس تاریخ تولد

×
سال براساس تاریخ تولد
سطح تحصیلات مادر
میزان سواد مادر

مدرک تحصیلی:
بیسواد-ابتدایی-راهنمایی-دبیرستان -دانشگاه
شغل مادر
شاغل-خانه دار

×
×

شاغل- خانه دار

3-4)تعیین حجم نمونه
در مرحله اول برای محاسبه حجم نمونه مطالعه مقطعی که با هدف نیاز سنجی آموزشی صورت گرفت، با استفاده از فرمول زیر 350 نفر در نظر گرفته شد.

Z- ضریب اطمینان 95٪ که معادل96/1می باشد.
P- نسبت شیوع نشانه‌های خطر (عفونت تنفسی) در مطالعات پیشین است، در مطالعه‌ای که توسط سرهنگی با عنوان بررسی نیازهای آموزشی مادران در مورد عفونت‌های تنفسی فوقانی کودکان زیر6 سال انجام شد بیشترین سطح نیاز آموزش مادران در مورد شناخت عفونت‌های تنفسی6/67٪ بود(3).
d- میزان خطای قابل قبول در برآورد شیوع نشانه‌های خطر است که 05/0 در نظر گرفته می شود.

در مرحله دوم برای محاسبه حجم نمونه مطالعه مداخله‌ایی، تعداد نمونه‌های مورد نیاز با توجه به رابطه :

حداقل 45 نفر برای هر گروه برآورد گردید که با در نظر گرفتن احتمال ریزش نمونه‌ها در طی مطالعه، تعداد نمونه‌ها به 60 نفر در هر گروه افزایش یافت. که در کل حجم نمونه‌ها120نفر برای دو گروه آزمون و کنترل در نظر گرفته شد.
-1Z ضريب اطمينان 95٪ معادل 96/1 است.
-2Z ضريب توان آزمون80٪ معادل 84/0 است.
-1S و 2S برآوردي از انحراف معيار نمره آگاهي كه حداكثر 7/16 نمره مي باشد (بر اساس تحقیقات مشابه(11)).
d- حداقل تفاوت تغيير ميانگين نمره بين قبل و بعد از مداخله كه اختلاف را معني دار نشان مي دهد كه10 نمره در نظر گرفته شده است. مقدار d در این فرمول اختلاف نمونه ها را از 100 نمره در هر دو گروه نشان می دهد به طوری که هر یک از آیتم‌های پرسشنامه بر اساس 100 نمره محاسبه می شود و چنانچه جمعیت مورد مطالعه در قبل و بعد از مداخله 10 نمره ( از این 100 نمره) در هر یک از آیتم‌های پرسشنامه با هم اختلاف داشته باشند اختلاف بین آنها معنی دار تلقی می شود.
3-5) روش نمونه گیری
در این مطالعه نمونه گیری به صورت تصادفی چند مرحله‌ای و به شیوه زیر صورت پذیرفت:
ابتدا برای نمونه گیری در مطالعه مقطعی بر اساس جهت های جغرافیایی شهر اراک را به چهار قسمت (به عنوان طبقات) تقسیم کرده و از بین مراکز بهداشتی درمانی موجود در هر طبقه (به عنوان خوشه‌ها) دو مرکز بهداشتی درمانی مجموعا 8 مرکز به روش تصادفی ساده انتخاب گردید سپس نمونه گیری در هر مرکز، به صورت تصادفی ساده و بر اساس شماره پرونده بهداشتی موجود در مراکز صورت گرفت.
در مرحله دوم برای نمونه گیری مطالعه مداخله‌ایی از بین مراکز انتخاب شده به روش تصادفی ساده سه مرکز برای گروه آزمون و سه مرکز برای گروه کنترل اختصاص داده شد و سپس در هر مرکز از بین نمونه‌های مطالعه مقطعی به صورت تصادفی ساده 20 نفر انتخاب گردید، که در مجموع 60 نفر به گروه آزمون و 60 نفر به گروه کنترل تخصیص یافتند. از این تعداد 4 نفر از گروه آزمون به دلیل عدم مراجعه جهت تکمیل پرسشنامه پس آزمون حذف شدند. بنابراین تجزیه و تحلیل اطلاعات در گروه آزمون بین 56 نفر و در گروه کنترل بین 60 نفر انجام شد.

3-6) روش گردآوری اطلاعات
به منظور دستیابی به اهداف این پژوهش، جمع آوري اطلاعات از طریق پرسشنامه محقق ساخته‌ای بود که به روش مصاحبه تکمیل گردید. با توجه به جدید بودن موضوع تحقیق و با توجه به اینکه تحقیق مشابهی بر اساس جستجوهای انجام شده در مکان دیگری یافت نشد سعی بر جمع آوری پرسشنامه‌هایی متمرکز شد که رابطه حساسیت، شدت، منافع و موانع درک شده، راهنماهای عمل و خودکارآمدی در ارتباط با نشانه‌های خطر کودکان کمتر از پنج سال را مد نظر قرار داده باشند. در این راستا با جستجو در بانک‌های اطلاعاتی مختلف با استفاده از کلید واژه های از قبیل HBM,children,danger sign,disease و…پرسشنامه‌ای یافت نشد. در تحقیق‌های انجام شده در داخل کشور زمینه‌های مشابهی که بتواند منبعی برای در اختیار قرار دادن پرسشنامه های تدوین شده مبتنی بر اصول مورد نظر باشد( رابطه سازه های یاد شده با نشانه های خطر کودکان) مشاهده نگردید. دلایل یاد شده از مواردی بودند که باعث طراحی یک پرسشنامه به همین منظورشد. پس از طراحی اولیه پرسشنامه بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی و با نظر اساتید مجرب و در نظر گرفتن معیارهای طراحی پرسشنامه، ابزار مورد نظر طراحی و به منظور بررسی روایی و پایایی آن از روش‌های روایی محتوایی و ضریب آلفای کرونباخ استفاده شد که مراحل هر یک به شرح زیر می‌باشد.
3-6-1) طراحی پرسشنامه
یکی از مهمترین مراحل انجام مطالعات پرسشنامه‌ایی، مرحله طراحی پرسشنامه است. در واقع پرسشنامه یک مقیاس سنجش آگاهی، نگرش و عملکرد افراد تحت پژوهش می‌باشد و زمانی از نتایج یک پژوهش می‌توان انتظار راهکارهای کاربردی جهت رفع مشکلات را داشت که مقیاس مورد استفاده از ارزش و اعتبار مناسبی برخوردار باشد. برای دستیابی به یک پرسشنامه استاندارد جهت سنجش آگاهی، نگرش و عملکرد افراد مورد پژوهش، محقق باید مراحل زیر را در طراحی آن پشت سر بگذارد:
تعیین هدف پرسشنامه، رسم نمودارهای درختی پرسشنامه، امتیازگذاری نمودار درختی، تعیین اعتبار نمودار درختی و امتیازگذاری آن، تعیین بانک سوال، تعیین اعتبار ظاهری سوالات، تعیین اعتبار محتوایی و پایایی سوالات، انتخاب نهایی سوالات و تهیه شناسنامه پرسشنامه (54). که در این مطالعه ابتدا با تعیین هدف پرسشنامه و رسم نمودار درختی و تعیین اعتبار نمودار و امتیازگذاری آن با کمک اساتید و استفاده از متون معتبر، بانک سوالات تعیین گردید و اعتبار ظاهری آنها بررسی شد سپس پرسشنامه طراحی گردید.
3-6-2) روش سنجش روایی و پایایی ابزار
3-6-2-1) تعیین روایی محتوایی پرسشنامه
روش های مختلفی به منظور تعیین روایی ابزار استفاده می شود که عبارتند از روایی ظاهر، روایی محتوا، روایی همزمان، روایی پیشبین و روایی سازه. این روش‌ها هر کدام با اهداف مشخصی استفاده می شوند. روایی ظاهر جهت بررسی ظاهری ابزار، روایی محتوا به منظور تطابق محتوایی ابزار، روایی همزمان هنگامی که پرسشنامه استانداردی در اختیار باشد، روایی پیشبین جهت پیش بینی پدیده‌ای در آینده و روایی سازه جهت انطباق ساختاری ابزار با نظریه‌های قبلی بکار می رود. معمولا در طراحی پرسشنامه از روش روایی ظاهر و روایی محتوا استفاده می شود (55).
لاوشی مدلی برای تعیین روایی محتوایی ابداع کرد به این ترتیب که پرسشنامه در اختیار گروه پانل قرار می‌گیرد که نقش آن راهنمایی اعضای گروه پانل است بطوری که امکان قضاوت دقیق اعضا بر اساس ضرورت اجزای ابزار (مدل یا پرسشنامه) فراهم می آورد و از آنها خواسته می شود که نظر خود را درباره هر آیتم در مقیاس قضاوتی که تعیین شده است لحاظ نمایند.
پاسخ اعضا به این شرح کدگذاری می شود: ضروری، مفید اما غیر ضروری و غیر ضروری
در این مطالعه از مدل آقای لاوشی الگوبرداری شده است(56).
انتخاب اعضای پانل: معمولا اعضای گروه پانل بایستی از متخصصانی باشند که در حوزه محتوای پرسشنامه فعالیت داشته باشند تا امکان قضاوت دقیق و صحیح فراهم شود. این اعضا بر اساس اهداف از پیش تعیین شده مطالعه انتخاب شدند. اگر چه روش پیشنهادی لاوشی حداقل تعداد اعضا را 4 نفر اعلام می کند اما تصمیم بر آن شد که برای افزایش قابلیت اطمینان نتایج 10 نفر انتخاب شود (جدول شماره2).

جدول شماره 2: ترکیب و ویژگی های اعضای پانل
طبقه
تعداد
دکترا تخصصی
آموزش و ارتقاء سلامت
4
4
پرستاری کودکان
2
2
متخصص اطفال
2
2
کارشناس کودکان معاونت بهداشتی
1
1
اپیدمیولوژی
1
1

سپس پرسشنامه اولیه مراقبت مادران از کودکان دارای نشانه‌های خطر بر اساس مدل اعتقاد بهداشتی و با توجه به منابع و کتب معتبر(8،6،2) در حیطه های مختلف (آگاهی، حساسیت، شدت، منافع و موانع درک شده، راهنماهای عمل، خودکارآمدی و عملکرد) طراحی گردید و برای سنجش روایی پرسشنامه از شیوه روایی محتوایی استفاده شد و سپس به منظور تعیین نسبت روایی محتوی و شاخص روایی محتوی در اختیار این اساتید صاحب نظر قرار گرفت.
-تعیین نسبت روایی محتوی(RatioContent Validity)
آرای اعضای گروه پانل که به گزینه ضروری تعلق گرفته است از طریق نسبت روایی محتوایی به این صورت کمی سازی شد
CVR = (ne-n/2)/(n/2)
ne تعدادی از اعضای پانل است که آن سوال را ضروری تشخیص داده اند
n/2 تعداد کل اعضای گروه بخش بر عدد دو.

CVR تبدیل صورت خطی و مستقیم اعضای گروه پانل است که گزینه ضروری را انتخاب کرده اند.
مقادیری که به CVR اختصاص می‌یابد عبارت است از:
هنگامی که کمتر از نیمی از افراد گزینه ضروری را انتخاب می کنند، CVR منفی می شود. هنگامی که نیمی از افراد گزینه ضروری و نیمی دیگر گزینه های دیگر را انتخاب می کنندCVR صفر می شود و هنگامی که همه افراد گزینه ضروری را انتخاب می کنند CVR برابر 1 می شود و هنگامی که تعداد افرادی که گزینه ضروری را انتخاب می کنند بیشتر از نیم ولی کل افراد را شامل نمی شود CVR بین صفر و یک بدست می‌آید. زمانی که تعداد اعضای پانل 10 نفر باشند حداقل مقدار CVR قابل قبول 62/0 می باشد که در این مطالعه هم اعضای پانل 10 نفر بودند.
تعیین معیار پذیرش یا رد سوالات در این مطالعه:
1. پذیرش بی قید و شرط سوالاتی که مقدار CVR آنها مساوی یا بیشتر از 62/0 بود
2. پذیرش سوالاتی که مقدار CVR آنها بین صفر و 62/0 بود.
که کلیه آیتم ها دارای امتیازات لازم بودند (جدول شماره3).

جدول شماره3: نتایج روایی محتوایی جهت سنجش نسبت روایی محتوایی پرسشنامه
حیطه سوالات پرسشنامه
تعداد سوالات
CVR
آگاهی
29
88/0
حساسیت درک شده
8
71/0
شدت درک شده
10
92/0
منافع درک شده
8
82/0
موانع درک شده
10
78/0
راهنماهای عمل
9
8/0
خودکارآمدی
12
86/0
عملکرد در خصوص نشانه هایخطر
6
76/0
عملکرد در زمینه عفونت های تنفسی
6
76/0
عملکرد در زمینه اسهال
6
73/0
عملکرد در زمینه تب و تشنج
6
6/0

– تعیین شاخص روایی محتوی ( Content Validity Index)
این شاخص جهت کسب اطمینان از این موضوع به کار رفت که آیا آیتم‎های ابزار، جهت اندازه‎گیری سازه‎های مدل اعتقاد بهداشتی، به بهترین نحو ممکن طراحی شده‎اند یا خیر؟
برای این منظور سه معیار «مربوط بودن»، «واضح یا شفاف بودن»، «سادگی و روان بودن» با استفاده از طیف لیکرت 4 قسمتی برای هر آیتم مورد استفاده قرار گرفت. در رابطه با معیار «مربوط یا اختصاصی بودن»، طیف لیکرت چهار قسمتی شامل:
«1-عبارت مربوط نیست،2-عبارت نسبتا مربوط است،3-عبارت مربوط است،4- عبارت کاملاً مربوط است» .
در رابطه با معیار «شفافیت و واضح بودن» نیز، طیف لیکرت چهار قسمتی موارد زیر را در برگرفت:
«1- عبارت واضح نیست، 2- عبارت نسبتا واضح است، 3- عبارت واضح است ، 4- عبارت کاملاً واضح است».
در رابطه با معیار «سادگی و روان بودن»، طیف لیکرت چهار قسمتی شامل موارد:
1- عبارت ساده نیست، 2- عبارت نسبتا ساده است،3- عبارت ساده است، 4- عبارت کاملا ساده و روان است».
محاسبه آن از طریق محاسبه مجموع امتیاز موافق