به اعتقاد وي مطالب يك روزنامه بايد براي همگان فهميدني باشد ، براي رسيدن به اين هدف ، روزنامه‌ها وسايل و امكانات ساده‌ای در اختیاردارند كه به كمك آن‌ها می‌توانند ، خواندن مقاله را آسان‌تر كنند و به خواننده شتاب‌زده اين امكان را بدهند كه با نگاهي سرسري با اصل موضوع آشنا شود ” ( نقيب السادات ، 1374 ، 47 ) .
در انتقال مطلب و تسهيل درك آن براي خواننده ، سبك روزنامه‌نگاری بيش از هر چيز اين امر را تسهيل می‌کند .
خبرنویسی در رسانه‌های جمعی
می‌توان رسانه‌ها را به چهار گروه تقسیم کرد:
الف – رسانه‌های نوشتاری( مطبوعات): آن دسته از رسانه‌های همگانی هستند که برای پخش و انتشار اخبار، اطلاعات، آگاهی‌ها و ایجاد ارتباط میان مردم از زبان و بیان مکتوب استفاده می‌کنند.
ویژگی‌ها:
رسانه‌های نوشتاری ویژه نخبگان است
رسانه‌های نوشتاری در مقایسه با رادیو و تلویزیون از ابزار و امکانات قابل‌دسترسی‌تر برای تولید و انتشار خبر، در شکل ابتدایی آن، استفاده می‌کنند.
رسانه‌های نوشتاری، بیشتر از دیگر رسانه‌ها نقش مردمی کسب می‌کنند.
در شکل و محتوا تنوع بیشتری نسبت به سایر رسانه دارند.
ویژگی مکتوب بودن رسانه‌های نوشتاری، آن‌ها را به‌عنوان سند جلوه‌گر می‌کند.
محدودیت‌ها
در رسانه‌های نوشتاری، خبرها همواره به‌طور کامل انتشار نمی‌یابند.
رسانه‌های نوشتاری از مشکل زمانی رنج می‌برند(قندی،1372، 59)
ب- رسانه‌های گفتاری( رادیو، کاست و صفحه)، رسانه‌های گفتاری( شنیداری) آن دسته از وسایل ارتباط‌جمعی‌اند که مهم‌ترین عنصر ارتباطی آن‌ها صورت، بیان و کلام است.
ویژگی‌ها:
سریع‌ترین و فراگیرترین وسیله ارتباطی هستند.
کاربرد رادیو نمایش قدرت به‌وسیله آن‌یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های این رسانه در جامعه است.
رادیو در مبارزه بابی سوادی نقش مهمی را ایفا می‌کند و کاربرد آموزشی دارد.
نداشتن محدودیت زمانی و مکانی
نیاز به توجه و خواندن همچون مطبوعات و تلویزیون را ندارد
محدودیت‌ها
به دلیل فرار بودن مطالب، نمی‌توان آن را به عقب برگرداند یا دوباره گوش کرد.
نمی‌تواند به‌عنوان سند باقی بماند(مگر در صورت ضبط)
به خاطر فرار بودن کلام، ایجاد ارتباط دشوار است و نیاز به‌صورت گیرا دارد که بتواند شنونده را مجذوب کند.(همان،منبع،60)
ج – رسانه‌های تصویری ( تلویزیون، سینما، ویدئو)، این رسانه ه برای انتقال اخبار و آگاهی‌ها از پخش تصویر و صوت توأمان استفاده می‌کنند. تلویزیون نشانه کامل و برجسته تصویر به‌عنوان یک وسیله ارتباط‌جمعی است.
ویژگی‌ها:
تلویزیون کامل‌ترین وسیله ارتباطی ازنظر برخورد با حواس پنج‌گانه انسانی است.
همزمان می‌تواند از بیان تصویری، نوشتاری و گفتاری بهره بگیرد.
مکانیسم و عملکرد تلویزیون به‌عنوان یک وسیله تصویری باعث می‌شود که به‌عنوان یک وسیله ارتباط قوی باقی بماند.
استفاده از تلویزیون به‌عنوان یک وسیله آموزشی
قدرت جذب استثنایی و فوق‌العاده و نیز قدرت تحریک و تهییج احساسات را با استفاده از تصویر و صوت و رنگ دارد.
فراگیری با توجه به توسعه فنی و فنّاوری ماهواره‌ها.
محدودیت‌ها:
امکان استفاده در هر زمان از تلویزیون وجود ندارد.
مخاطب به کار دیگری نمی‌تواند بپردازد و باید همه حواس خود را متوجه تلویزیون کند تا از آن بهره بگیرد.
مطالبی که بیان می‌شود فرار هستند.
عدم امکان حمل‌ونقل آسان برخلاف رادیو
از بعد فرهنگی، یک برنامه تلویزیونی به‌طور یکسان از سوی مخاطبان دریافت نمی‌شود.
د – خبرگزاری‌ها: یک سازمان خبری، مطبوعاتی هستند که وظیفه و مأموریت جست‌وجو، تحقق، جمع‌آوری و تنظیم اطلاعات و پیام‌هایی را دارد که ضرورتاً باید آن‌ها را در مرکزی انباشت نماید و سپس این اخبار را به مشتریان خود ( روزنامه‌ها، رادیوها و تلویزیون‌ها ، مراکز اقتصادی، سیاسی و …) ارسال دارد.
ویژگی‌ها:
سرعت عمل
وابستگی رادیو و تلویزیون و مطبوعات به خبرگزاری‌ها ازلحاظ تهیه اخبار، زیرا که هیچ‌یک از آن‌ها قادر نیست به‌تنهایی آن‌چنان شبکه اطلاعاتی وسیعی را در سطح جهان برای انجام کارهای خبری خود تأسیس کند.
خبرگزاری‌ها فروشندگان عمده اخبار و پیام‌های مطبوعاتی‌اند.
خبرگزاری‌ها سبب رشد اقتصادی و عامل صرفه‌جویی در سازمان‌های مطبوعاتی به شمار می‌روند.
محدودیت‌ها
استفاده‌کنندگان مستقیم پیام‌های خبرگزاری‌ها محدودند
همه اخبار و پیام‌های خبرگزاری‌ها قابل‌انتشار نیستند.
پیام‌های خبرگزاری‌ها عیناً به مردم عرضه نمی‌شوند.(همان‌منبع،59-61)
2-4-1-4 سبک‌های خبرنويسي
در ميان روزنامه‌نگاران امروز چهار قسم سبك خبرنويسي مرسوم است:
1. سبك هرم وارونه 31
2.سبک تاریخی32
3. سبك تاريخي به همراه ليد33
4. سبك پايان شگفت‌انگيز34
افزون بر این سبک‌ها و به‌ویژه سبك چهارم كه نسبتاً جديد و مستلزم مهارت است، دو سبك ديگر بـه نامه‌ای سـبك بازگـشت بـه گذشته (نقطه مقابل سبك تاريخي) و سبك تشريحي (تشريح قسمت به قسمت خبر) هم مطرح هستند (عباسی ؛1380؛35-36)
– 2-1-4-1 سبك هرم وارونه:
در سبك هرم وارونه قاعدة هرم حاوي جذاب‌ترین، و در بسياري از مواقع، حاوي مهم‌ترین بخش خبر اسـت و نوك آن( بخش انتهايي ) حاوي بي‌اهميت‌ترين بخش‌هاي ماجراست.
سبك هرم وارونه عمدتاً به دو منظور مورداستفاده قرار می‌گیرد و مقبوليت دارد:
1. شيوة طبيعي نقل وقايع؛ چنانكه مردم در خبردهي به يكديگر از همين شيوه و سياق پيروي می‌کنند.
2. مشخص شدن سريع تكليف خوانند با متن. خواننده به‌محض خواندن پاراگراف نخست، اگر تمايلي به خواندن موضوع حس كند،بقية مطلب را خواهد خواند و به‌این‌ترتیب وقت او تلف نخواهد شد.سبك هرم وارونه علاوه بر مزاياي فوق دو مزيت ديگر هم دارد:
الف. ازآنجاکه اصل مطلب در پاراگراف اول (ليد) مي‌آيد، كار تیتر زدن هم آسان می‌شود؛
ب. اگر به دليل تراكم مطلب قرار باشد كه از متن خبر كاسته شود، حذف بنده‌ای بعد كه حاوي مطالب بـي‌اهميـت‌تـر هـستند،امکان‌پذیر است.(شکرخواه؛1378؛25-27)
– 2-1-4-2 سبك تاريخي
در سبك تاريخي برخلاف سبك هرم وارونه مطالب به همان صورتي كه به لحاظ زماني تحقق‌یافته‌اند در قالب خبر ارائه می‌روند.در اين سبك، روزنامه‌نگار به داوري نمی‌پردازد و كاري به اين ندارد كه كدام خبر يا بخش ماجرا مهم‌تر اسـت تـا آن را در پـاراگراف نخست (ليد) خبر ارائه كند. بنابراين در سبك تاريخي تا حدود زيادي از اعمال‌نظر خبرنگار جلوگيري می‌شود. و برخلاف سبك هرم وارونه، مطلب به طرزي کامل‌تر ارائه می‌گردد. البته سبك تاريخي هم ليد خاص خود را دارد كه به‌صورت مقدمه بر تارك خبر قرار می‌گیرند، اما با دليل نمی‌تواند آن را ليد ناميد كه بیش‌ازحد كلي است و موارد كلي خبر را بيان می‌کند. (عباسی ؛1380؛36)
– 2-1-4-3 سبك تاريخي به همراه ليد
اين سبك، همان‌گونه كه نام آن گواهي می‌دهد، تلفيقي، از دو سبك هرم وارونه و سبك تـاريخي اسـت و خـاص پوشـش دادن بـه خبرهاي شهري و حادثه‌ای. براي اينكه تصويري از سبك تاريخي به همراه ليد در ذهن پيدا كنيم، بهتر است بگـوييم كـه اگـر شـكل سبك تاريخي ـ كه در آن مطلب از نقطه‌ای كه شروع می‌شود به ترتيب زمان وقوع ارائه می‌شود (همان منبع؛37)
– 2-1-4-4 سبك پايان شگفت‌انگيز
سبك پايان شگفت‌انگيز از سبک‌های شيرين خبرنويسي است. در اين سبك قفـل مـاجرا در پايـان خبـر بـاز می‌شود و خواننـده را شگفت‌زده می‌کند. طبعاً اين سبك به اين دليل پا به عرصه ادبيات روزنامه‌نگاري گذاشته است كه به نياز نوجويي خواننده پاسخ دهـد.البته اين سبك نمی‌تواند براي ارائه هر خبري مورداستفاده قرار گيرد. (شکرخواه؛1378؛30)
– 2-1-4-5 سبك بازگشت به عقب و سبك تشريحي
اكنون در پايان تبيين چهار سبك اصلي خبرنويسي به سبك بازگشت به گذشته و سبك تشريحي می‌رسیم. در سبك بازگشت به گذشته، كه نقطة مقابل سبك تاريخي است، متن خبر با آخرين بخش رويداد شروع می‌شود و سپس سـابقه و پيشينة ماجرا ارائه می‌گردد. سبك بازگشت به گذشته، كه براي هر نوع خبري مناسب نيست، صرفاً به كار ارائه خبرهاي نسبتاً كوتاه می‌آید و بايد مراقب بود كه مطلب به شكلي عرضه نشود كه به درك آن لطمه وارد آيد. اما در سبك تشريحي همان‌طور كه واقعه را قسمت به قسمت گزارش می‌کنیم براي هر بخش از خبر توضيحات كـافي حاشیه‌ای می‌دهیم. سبك تشريحي بيشتر به كار خبرهايي می‌آید كه درباره آن‌ها اختلاف‌نظرهای بسيار وجود دارد. از سبك تشريحي می‌تواند در تنظيم خبرهاي بلند و همچنين گزارش‌نویسی ـ به‌ویژه گزارش‌های تفصيلي ـ استفاده كرد. (همان منبع؛31)
بخش دوم:
2-2-2 فرآیند تهیه خبر(تحریریه،گزارشگری،دروازه‌بانی)
1) هيئت تحريريه
« ركن اساسي مطبوعات را سازمان خبري آن تشكيل می‌دهد ، در سازمان خبري يا هيئت تحريريه ماده اوليه واصلی مطبوعات يعني اخبار تهيه می‌شود . مسئوليت اين سازمان معمولاً به عهدة سردبير و يا شوراي دبيران است . وظيفة اصلي هيئت تحريريه ، جست‌وجو و تهيه و تنظيم و انتشار اخبار می‌باشد » (معتمدنژاد ، 1368 ، 147 ) .
« هيئت تحريريه متشكل از جمع روزنامه‌نگاران ، خبرنگاران ، عكاسان ، طراحان و دبيران است . كوشش اصلي هيئت تحريريه در اين راه صرف می‌شود كه در زمان لازم و مفيد اخبار و اطلاعاتي كه به وسيلة خبرنگاران فراهم می‌آید ، در اختيار هيئت دبيران قرار بگيرد و آن‌ها نيز اخبار و اطلاعات ديگري را كه از ساير منابع به دست آورده‌اند به‌صورت مقاله يا خبري شايسته چاپ در روزنامه تنظيم كنند و با توجه به ميزان اهميت نسبي و تازگي خبر آن را كم يا زياد كرده ، جاي مناسبي براي درج آن در نظر بگيرند ، تيتر آن را انتخاب كرده و از مجموعه آن‌ها ماكت دقيقي بسازند و به چاپخانه برسانند » (گايار ، 1368 ، 18 ) .
لازم به ذكر است كه طرح شيوه درج خبر يا گزارش از سوي روزنامه‌نگار يا خبرنگار ما را به شیوه‌های درج يا گزارشگري رهنمون می‌سازد . اگرچه طرح اين شیوه‌ها خود بسيار وقت‌گیر و مستلزم فضاي بسيار است . با اين وصف در حد ارائه تعاريف دو شيوه اصلي يعني گزارشگري عيني و گزارشگري تشريحي ، ناچار به طرح موضوع هستيم .
2) گزارشگري
الف ) گزارشگري عيني
در واژه‌نامه كتاب “ شیوه‌های اساسي گزارش خبري ” آمده است :
“ عينيت هدفي است كه هنگامي بدان نائل می‌شوند كه خبر بدون جهت‌گیری و تمايل باشد . يك گزارش خبري عيني ، بدون قضاوت شخص و نظرات گزارشگر يا دبير سرويس يك نشريه است” ( نقيب السادات ، 1375 ، 61 ) .
در واژه‌نامه كتاب “ درك ارتباط‌جمعی ” اثر ديفلور نيز در خصوص گزارشگري عيني آمده است : “ گزارشگري عيني ، يك سبك غیرشخصی گزارش خبر است كه بر واقعيات به‌دوراز نظرات و تفسيرهاي گزارشگر استوار است ” (نقيب السادات ، 1374 ، 26 ) .
همچنين در كتاب “ وسايل ارتباط‌جمعی ، مقدمه‌ای بر ارتباطات مدرن ” اثر هيبارت ، انگورتيادبن آمده است كه “ عينيت موضوع غالب حرفه روزنامه‌نگاری ، براي گزارش وقايع به شكل واقعي و بی‌تأثیر از گرایش‌ها يا ارزش‌های گزارشگر ، سردبير يا ناشر است ” (نقيب السادات ، 1374 ، 26 ) .
“ غالب‌ترین شيوه فلسفي سنتي گزارشگر خبري در قرن بيستم ، گزارشگري عيني بوده است كه روزنامه‌نگار را ، چون شاهدي بی‌طرف می‌بیند . گزارش آنچه را كه شخصاً ديده يا شنيده است و يا حتي مطالبي را در خصوص موضوعي يافته است ارائه می‌دهد . در اين شيوه خبردهي ، تأكيد بر شيوه خبردهي مستقيم است كه بدون ضماير اول‌شخص ( من يا ما ) نوشته می‌شود و در آن نظر گزارشگر ارائه نمی‌شود . گزارشگري عيني هم‌چنین تلاش می‌کند تا همه جنبه‌های يك موضوع قابل‌بحث را ارائه دهد ” (نقيب السادات ، 1375 ، 62 ) .
“ به لحاظ تاريخي ، گزارشگري عيني ، شیوه‌ای نسبتاً جوان است . اين شيوه پس از جنگ داخلي در برابر گسترش
