بهبود نتایج، دقت ارزیابی و کارائی فرایندهای ارزیابی استفاده می‌شود. منطق فازی توصیفات زبان طبیعی سیاست‌های تصمیم‌گیری را به الگوریتمی که از یک مدل ریاضی استفاده می‌کند، ترجمه می‌نماید. این‌چنین مدلی شامل فازی‌سازی، استدلال و فازی‌زدایی است.
در این تحقیق برای هر یک از حوزه‌های ارزیابی آمادگی سازمان، ارزیابی کمی و کیفی مورد نیاز در پذیرش معماری سرویس‌گرا بیان می‌شود. شاخص‌ها به شکلی تعریف می‌شوند که کل سازمان مورد بررسی را تحت پوشش قرار داده و وضعیتی شفاف و روشن از معماری سرویس‌گرا و زیرحوزه‌های آن را مشخص می‌نماید و با تکیه بر عوامل کلیدی موفقیت در پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا و استفاده از اصول و راه‌کارهای منطق فازی، مدلی به منظور ارزیابی آمادگی سازمان در پذیرش معماری سرویس گرا ارائه شود.
1-2- توجیه ضرورت انجام طرح
هر پروژه‌ای قبل از اجرا باید از منظرهای مختلف از جمله مالی، زمانی، نیروی انسانی، فنی و … مورد ارزیابی قرار گیرد. هدف از تحقیق ارائه شده کسب اطمینان از قابلیت‌های سازمانی برای رسیدن به نتایج دلخواه می‌باشد تا بتوان نسبت به انجام پروژه یا عدم انجام آن تصمیم‌گیری کرد؛ بنابراین درک صحیح از میزان آمادگی، برای جهت‌گیری درست تلاش‌ها و تدوین استراتژی‌های متناسب بسیار حائز اهمیت بوده و به عنوان یک عامل کلیدی موفقیت برای پیاده‌سازی این سیستم ها مطرح می‌باشد، در این راستا ضروری است که سازمان‌ها نیز قبل از هر اقدام برای پیاده‌سازی سیستم‌های سرویس‌گرا و معماری آن، به ارزیابی و امکان‌سنجی پیاده‌سازی این سیستم بپردازند تا در صورت تصمیم در پیاده‌سازی پروژه مورد نظر، اجرای آن مطابق واقعیت‌ها و محدودیت‌های سازمان صورت گیرد و حتی‌الامکان به نتایج مورد نظر نزدیک باشد. بر این اساس در پروژه حاضر، پس از مرور و بررسی مبانی نظری مرتبط، مؤلفه‌ها و شاخص‌های تعیین میزان آمادگی سازمان اعم از کیفی و کمی برای پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا، استخراج و سپس مورد ارزیابی و تحلیل قرار خواهد گرفت. برآورد میزان آمادگی برای پیاده‌سازی سیستم‌های سرویس‌گرا در هر سازمان متفاوت است لذا، انتخاب ابعاد و شاخص‌های مناسب جهت ارزیابی آمادگی، بایستی با در نظر گرفتن ملاحظاتی خاص برای هر سازمان انجام شود.
1-3- سؤال تحقیق (هدف از اجرا)
به منظور جلوگیری از صرف زمان و هزینه فراوان در سازمان‌های ایرانی به منظور پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا که بر اثر توجه بیش از حد به یک عامل و عدم توجه کامل به سایر عوامل سازمانی ممکن است نهایتاً منجر به شکست پروژه پیاده‌سازی و بعضاً ورشکستگی سازمان شود، لازم است ابزار و روش‌هایی در اختیار مدیران و کارشناسان قرار گیرد تا قبل از به اجرا در آمدن آن، با دقت میزان آمادگی سازمان را مورد ارزیابی قرار دهند تا نتیجه‌بخش بودن و مثمر ثمر بودن آن را بررسی کنند. باید دقت داشت اجرای یک معماری نامناسب، نه تنها کمکی به تأمین اهداف سازمانی ننموده بلکه خود موجب خلل در فرآیندهای کسب و کار می‌شود. با به‌کارگیری فعالانه ارزیابی، سازمان‌ها می‌توانند نقاط قوت برنامه معماری سازمانی خود را تقویت نموده و نیز حیطه‌های نیازمند بهبود را شناسایی و برنامه‌های خود را مطابق آن‌ها تنظیم کنند، در نتیجه تاثیر مثبت معماری سازمانی در تصمیم گیری‌ها برای سرمایه گذاری در فناوری اطلاعات بیشتر خواهد شد. هدف عمده این تحقیق ارائه مدلی کلی با استفاده از منطق فازی به منظور معرفی عواملی است که از طریق آن می‌توان میزان آمادگی یک سازمان را برای پیاده‌سازی معماری سرویس گرا ارزیابی نمود.
سؤالات مطروحه در این تحقیق به شرح زیر می‌باشند:
چه شاخص‌ها و معیارهایی بر آمادگی سازمان‌ها جهت پیاده‌سازی معماری سرویس‌گرا موثر است؟ هر یک از شاخص‌های موثر بر آمادگی سازمان به چه میزان دارای اهمیت هستند؟ آمادگی سازمان جهت پیاده‌سازی معماری مورد نظر به چه میزان است؟
1-4- مدل تحقیق
1-5-مفروضات
مدل بیانی از طرح‌های سازمان است. مدل‌های ارزیابی تا کیدی بر ارزیابی آنچه که با ارزش است و بها دادن به آنچه که ارزیابی شده است، می‌باشد.
ارزیابی آمادگی سازمان روشی است که با بهره‌گیری از آن، ابعاد مختلف سازمان بررسی شده و آمادگی هر یک از اجزای سازمان برای پذیرش معماری مورد نظر سنجیده می‌شود.
شاخص متغیری است که بیانگر و نشان دهنده شرایط موجود می‌باشد و بنابراین می‌تواند برای اندازه گیری تغییرات مورد استفاده قرار گیرد.
معماری سرویس‌گرا نقش اتصال بین کسب و کار و فناوری اطلاعات را بر عهده دارد.
منطق فازی نه تنها به عنوان متدولوژی کنترل؛ بلکه راهی برای پردازش داده ها، بر مبنای مجاز کردن عضویت گروهی کوچک به جای عضویت گروهی دسته ای ارائه می‌کند.
منطق فازی معتقد است که ابهام در ماهیت علم است. بر خلاف نظریه‌های کلاسیک که معتقدند باید تقریب‌ها را دقیق‌تر کرد تا بهره‌وری افزایش یابد.
1-5-کلمات کلیدی فارسی:
مدل، ارزیابی آمادگی، معماری سرویس‌گرا، شاخص، منطق فازی
مدل بیانی از طرح‌های سازمان است. مدل‌های ارزیابی تا کیدی بر ارزیابی آنچه که با ارزش است و بها دادن به آنچه که ارزیابی شده است می‌باشد.
ارزیابی آمادگی: طی این ارزیابی، آمادگی سازمانی از جهات مختلف سنجیده می‌شود تا مشکلات و مخاطرات احتمالی در جهت پذیرش معماری مورد نظر شناسایی شود و با چاره‌اندیشی زمینه استقرار سیستم فراهم شود.
معماری سرویس‌گرا: سبکی از معماری که حاوی قوانین، الگوها و ضوابطی است که منجر به ایجاد خصایصی نظیر پیمانه ای بودن2، بسته بندی، اتصال سست، استفاده مجدد و ترکیب پذیری شده و از نظر ساختار از یک ارائه دهنده سرویس و یک درخواست کننده سرویس تشکیل شده است.
شاخص: متغیری برای شناخت و ارزشیابی، که فرصت یا ابزاری برای مقایسه شرایط و حساسیت ها، موقعیت ها و گرایش ها بوده و در ارتباط با اهداف و مقاصد، امکان تشخیص و پیش بینی می‌دهد.
منطق فازی یک نوع منطق است که روش‌های متنوع نتیجه‌گیری در مغز بشر را جایگزین الگوهای ساده‌تر ماشینی می‌کند.
1-6-ساختار پایان‌نامه
ساختار این پایان‌نامه در پنج فصل تهیه شده است، فصل اول شامل مقدمه و تشریح صورت مسئله می‌باشد. فصل دوم پیشینه تحقیقات کمی و کیفی انجام‌شده در حوزه‌های مختلف ارزیابی آمادگی سازمان، پیشینه‌ای بر سرویس‌گرایی و مفاهیم مقدماتی در سازمان، مفهوم منطق فازی و سایر مفاهیم بکار رفته را دربرمی گیرد. فصل سوم به ارائه مدل پیشنهادی ارزیابی می‌پردازد، فصل چهارم سعی بر این دارد که روش پیشنهادی را با یک مطالعه موردی توضیح دهد و در فصل پنجم خلاصه نتایج تحقیق و پیشنهاداتی برای تحقیقات آینده بیان می‌شود.
فصل دوم
ادبیات موضوع
2-1-مقدمه
رابطه بین میزان آمادگی سازمان و پیاده‌سازی موفقیت آمیز سیستم مورد نظر، یک رابطه مثبت است، از طرفی رابطه بین پیاده‌سازی موفقیت‌آمیز سیستم مورد نظر و حصول ارزش کسب و کار هم یک رابطه مثبت است. با این حساب، سازمان‌هایی که آمادگی کافی برای استفاده سیستم مورد نظر را ندارند، قادر به تحقق بخشیدن منافع واقعی این گونه سیستم‌ها نسیتند و هزینه‌های پیاده‌سازی به عنوان هزینه‌های مازاد خواهد بود و نرخ بازگشت سرمایه این‌گونه سیستم ها بسیار پایین خواهد بود. [5] یکی از علت‌های شکست سازمان‌ها این است که برای پیاده‌سازی سیستم مورد نظر، آمادگی کافی ندارند، پس داشتن آمادگی سازمانی یک پیش‌نیاز برای پیاده‌سازی موفقیت آمیز سیستم مورد نظر است، چون عدم اطلاعات دقیق از میزان سطح، آمادگی سازمان ممکن است منجر به تصمیم‌گیری‌های اشتباه شود. گاهی ازآمادگی سازمانی به عنوان ابزار تحلیل ریسک یاد می‌شود. [5] و برای این‌گونه تکنولوژی ها ارزیابی آمادگی، ریسک شکست آن را کاهش می‌دهد. [6]
عمو ما ارزیابی آمادگی سازمان باید به دو سؤال پاسخ دهد: توانایی فعلی شرکت یا سازمان در این حوزه خاص چیست و قبل از شروع طرح‌های مربوطه، چه تغییراتی باید صورت گیرد. [7] پیاده‌سازی سیستم‌های درون سازمانی، به دلیل داشتن روابط و تعاملات متعدد و پیچیده، نیاز به یک برنامه‌ریزی و استراتژی دقیق در تمامی سطوح سازمان دارند. مشکل اینجاست که مفهوم «فاکتورهای بحرانی» یک مفهوم چند بعدی است که در سطوح مختلف بر اساس دیدگاه‌های فنی، فردی، گروهی و سازمانی، قابل دستیابی است و شامل معیارهای مختلفی (نه لزوما مکمل مثل اقتصادی، مالی، رفتاری، ادراکی 3)می‌باشد. [6]چون هنوز مدل دقیقی در دسترس نیست ،دقیقا سازمان‌ها نمی‌توانند آمادگی‌شان را برای پیاده‌سازی موفقیت‌آمیز ارزیابی کنند علاوه بر این فقدان یک مدل مرجعی مناسب برای ارزیابی،مشکلات دیگری هم به همراه دارد از جمله آنکه سازمان‌ها نمی‌دانند کدام قسمت ها و بخش ها را در جهت آمادگی ، باید تقویت کنند. [5]
تبدیل مفاهیم انتزاعی مدل مفهومی به موضوعات قابل اندازه گیری، عملیاتی کردن مفاهیم نامیده می‌شود. عملیاتی کردن یک مفهوم به نحوی که قابل اندازه‌گیری باشد، از طریق تعیین ابعاد، مؤلفه‌ها یا شاخص‌ها (تقسیم)بندی مولفه‌ها و ابعاد به موارد قابل مشاهده و قابل اندازه گیری امکان‌پذیر می‌باشد.
فرایند ساخت مدل به آسانی نیست و چالش‌های مدل باعث به وجود آمدن یک سری مسائل تکنیکی می‌شود که اگر به درستی تعیین نشوند، مدل در تفسیر کردن، دچار اشتباه می‌شود. ابعاد مطرح شده در مدل، عناصر مختلف و ویژگی‌های ساختار اجتماعی پیچیده را نشان می‌دهد. شکل (1) روابط بین شاخص‌ها و ابعاد را نشان می‌دهد. [8]
شکل (1)-رابطه بین ساختار-بعد و شاخص [8]
شاخص متغیری برای شناخت و ارزشیابی است که ابزاری برای مقایسه شرایط، موقعیت ها بوده و در ارتباط با اهداف و مقاصد، امکان تشخیص و پیش بینی می‌دهد.
2-2-خلاصه مطالعات صورت گرفته در زمینه حوزه‌های مختلف آمادگی سازمان
هر یک از مدل‌های بیان‌شده، دارای هدف خاصی بوده و شاخص‌های خاصی را برای دستیابی به هدف مورد نظر اندازه‌گیری می‌کند. برای ارزیابی آمادگی سازمانی برای توسعه سیستم سرویس‌گرایی در سازمان، بحث سرویس‌گرایی باید در قالب مدلی مفهوم‌سازی شود که قادر به بیان و سنجش ویژگی‌های مرتبط باشد و از آنجا که ارزیابی آمادگی سازمانی برای توسعه سیستم سرویس‌گرایی یکی از زیر حوزه‌های خاص موضوعی در قلمرو وسیع ارزیابی آمادگی فناوری اطلاعات می‌باشد، برای تهیه چنین الگویی نیاز به بررسی ادبیات موضوع ارزیابی آمادگی فناوری اطلاعات داریم. مدل‌های زیادی در حوزه ارزیابی آمادگی فناوری اطلاعات ارائه شده است ولی به علت گستردگی مطالب در ادامه به آوردن چکیده‌ای از تعدادی مدل انتخاب شده بسنده کرده‌ایم.
2-2-1-مدل حنفی زاده، خدابخشی:
در این مدل که آمادگی الکترونیکی را در مقیاس ملی مورد سنجش قرار می‌دهد، شش بعد اصلی شامل زیرساخت ها و سطح دسترسی، میزان دسترسی و کاربرد ICT4توسط افراد، میزان اشاعه کسب و کار الکترونیکی، آموزش الکترونیکی، درجه تحقق دولت الکترونیکی و شاخص‌های توانمند ساز اولیه، برای سنجش آمادگی الکترونیکی جامعه معرفی می‌شود. برای اندازه گیری و محک زدن این ابعاد حدود 85 شاخص مطرح شده است. [8]
2-2-2-مدل الاوماری 5:
این مدل برای ارزیابی آمادگی برای تحقق دولت الکترونیک در اردن طراحی شده که این ارزیابی بر مبنای شش عامل کلید: آمادگی سازمانی (با عوامل فرعی ماهیت بروکراسی دولت الکترونیک، فرآیندهای کسب و کار)، آمادگی رهبری و حاکمیت(توافق‌نامه سطح خدمات،مسئولیت‌پذیری انجام کارها)، آمادگی مشتریان(نگرانی‌های عمده در ارتباط با سطح دسترسی،اعتماد و امنیت)، آمادگی شایستگی‌ها6(عدم وجود افراد متخصص و جایگزین‌های مختلف برای غلبه بر این مسئله را مورد بررسی قرار می‌دهد) ، آمادگی فناوری (سخت‌افزار،نرم‌افزار،ارتباط،تکنولوژی فعلی،ایجاد زیر ساخت‌های امن
