و جداول دو کاربرد مهم دارند: اول این‌که می‌توان مشخص کرد که در یک مرکز تحقیق و توسعه‌ی مشخص، یک منبع خاص (مانند کتاب فارسی) به ترتیب اولویت در استفاده‌ی بیشتر، چندمین مقام را دارد. دوم این که بر اساس این نمودارها و جداول می‌توان مقایسه‌ای میان اولویت (میزان استفاده از) یک منبع خاص در بین متخصصان مراکز مختلف تحقیق و توسعه انجام داد.
از آن‌جا که هر یک از متخصصان میزان استفاده از منابع مختلف را با اعداد یک تا سیزده به گونه‌ای مشخص نموده است که منبع با بیشترین استفاده رتبه اول و منبع با کمترین استفاده رتبه سیزدهم را خواهد داشت، می‌توان با اختصاص یک ضریب وزنی به هر انتخابِ متخصصان میزان استفاده از هر منبع اطلاعاتی در کل را به دست آورد. برای این منظور ضریب وزنیِ اولویت اول را برابر 13 و ضریب وزنی اولویت سیزدهم را برابر 1 قرار می‌دهیم. به این ترتیب با جمع کردن تمام حاصل‌ضرب‌ها می‌توان میزان وزنی استفاده از هر منبع توسط افراد را مشخص نمود. در پیوست 5 نمونه‌ای از این محاسبه برای منبع کتاب فارسی انجام و نشان داده شده است.
با تقسیم کردن میزان وزنی به دست آمده برای هر منبع بر مجموع کل حاصل‌ضرب‌های همان مرکز، می‌توان درصد وزنی استفاده از هر منبع را محاسبه کرد. بدین ترتیب می‌توان مقایسه‌ای کلی و جامع میان میزان استفاده منابع مختلف در شرکت‌های مختلف انجام داد. نتیجه‌ی این محاسبات در جدول 4-15 و نمودار 4-20 نشان داده شده است. نمودار 4-20 می‌تواند تصویری جامع از میزان استفاده از هر منبع ارائه دهد. همان‌طور که مشخص است در هر سه مرکز، کتاب لاتین بیشترین میزان وزنیِ استفاده و مواد دیداری و شنیداری کمترین میزان را داشته است. همچنین مقالات لاتین، استانداردها، نقشه‌های فنی، و کتاب فارسی دارای میزان وزنی استفاده‌ای بیشتر از سایر منابع بوده‌اند.
نمودار 4-20 میزان وزنی استفاده از منایع مختلف اطلاعاتی
پرسش اساسی ششم – منابع اطلاعاتي موجود در كتابخانه‌هاي مراكز تحقيق و توسعه‌ی صنعت خودروي ايران تا چه ميزان نيازهای اطلاعاتي متخصصان را برآورده مي‌كند؟
هدف از طرح این سئوال دریافتن این نکته بوده است که متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران تا چه حد منابع گوناگون کتابخانه را برای رفع نیازهای اطلاعاتی خود کافی می‌دانند. برای این منظور از متخصصان خواسته شده است که میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی خود توسط هر منبع موجود در کتابخانه را مشخص کنند. این میزان در بازه‌ی 5 تایی تعیین شده است که در آن 1 نشان‌دهنده‌ی خیلی کم، و 5 نشان‌دهنده‌ی خیلی زیاد بوده است.
نتایج نشان می‌دهد که تا 50 درصد متخصصان کتاب‌های فارسی و لاتین، نشریات لاتین، مقالات فارسی و لاتین، گزارش‌های فنی، استانداردها، پایگاه‌های اطلاعاتی، و نقشه‌های فنی موجود در کتابخانه را برای برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی خود متوسط می‌دانند. همچنین تا 50 درصد متخصصان نشریات فارسی، پایان‌نامه‌ها و مواد دیداری و شنیداری، و کاتالوگ‌ها و بروشورهای موجود در کتابخانه را کم دانسته‌اند (جدول 4-16).
جدول 4-17 و نمودار 4-21 به منظور نمایش بهتر تفاوت میان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران در زمینه برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان رسم شده است. همان‌طور که در نمودار 4-21 نشان داده شده است میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان ایپکو با کمک پایان‌نامه‌ها از دیگر مراکز بیشتر است. اما میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان ان.پی.دی با استفاده از مقالات فارسی از دیگر مراکز بیشتر است. همچنین میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان سایپا با استفاده از نشریات فارسی و کاتالوگ‌ها و بروشورها از دیگر مراکز بیشتر است، اما در مورد پایگاه‌های اطلاعاتی از دیگر مراکز کمتر است.
نمودار 4-21 میزان برآورده شدن نیازهای اطلاعاتی متخصصان به تفکیک مراکز
پرسش اساسی هفتم – ميزان رضايت متخصصان مراکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران از استفاده از کتابخانه‌های وابسته چقدر است؟
به منظور تعیین میزان رضایت متخصصان مراکز تحقیق و توسعه صنعت خودروی ایران از کتابخانه‌های وابسته دو پرسش در پرسشنامه در نظر گرفته شده است. یک پرسش برای تعیین میزان رضایت متخصصان از کتابخانه، و یک پرسش برای تعیین میزان رضایت از اجزای کتابخانه (تنوع موضوعات منابع، روزآمد بودن، کامل بودن مجموعه، زبان منابع، تجهیزات کتابخانه، و کارمندان).
نتایج این بررسی در نمودار 4-22 نمایش داده شده است. همان‌طور که در نمودار نیز مشخص است، میزان رضایت بیشتر متخصصان هر سه مرکز تحقیق و توسعه‌ی صنعت خودروی ایران از کتابخانه‌های وابسته متوسط است (جدول 4-30).
نمودار 4-22 میزان رضایت متخصصان از کتابخانه
نمودار 4- 23 نشان‌دهنده‌ی میزان رضایت متخصصان مراکز تحقیق و توسعه از اجزای کتابخانه است. تا 50 درصد متخصصان از تنوع موضوعات منابع، روزآمد بودن، کامل بودن مجموعه، زبان منابع، و تجهیزات کتابخانه به میزان متوسط رضایت دارند. در حالی که، تا 50 درصد متخصصان از کارمندان کتابخانه به میزان زیاد رضایت دارند (جدول 4-28).
نتایج تفکیک شده میزان رضایت متخصصان مراکز تحقیق و توسعه نیز نشان می‌دهد که تا 50 درصد متخصصان ایپکو و ان.پی.دی نیز از تنوع موضوعات منابع، روزآمد بودن، کامل بودن مجموعه، زبان منابع، و تجهیزات کتابخانه به میزان متوسط رضایت دارند، و از کارمندان کتابخانه رضایت زیادی دارند. اما تا 50 درصد متخصصان سایپا از تنوع موضوعات منابع، زبان منابع، تجهیزات، و کارمندان کتابخانه به طور متوسط رضایت دارند، و از روزآمد بودن منابع و کامل بودن مجموعه رضایت کمی دارند (جدول 4-29).
همان‌طور که در نمودار 4-23 نشان داده شده است میزان رضایت متخصصان ایپکو و ان.پی.دی از کتابخانه‌های وابسته تقریباً یکسان است، اما میزان رضایت متخصصان سایپا در زمینه‌های روزآمد بودن منابع، کامل بودن مجموعه، و کارمندان، از سایر مراکز کمتر است.
نمودار 4-23 میزان رضایت متخصصان از اجزای کتابخانه به تفکیک مراکز تحقیق و توسعه
پرسش اساسی هشتم – راهكارهاي پيشنهادي متخصصان مراكز تحقيق و توسعه‌ی صنعت خودروي ايران در ارتباط با بهبود خدمات كتابخانه‌هاي وابسته چيست؟
در انتهای پرسشنامه دو سئوال به صورت باز مطرح شده و از آن طریق نظرات و پیشنهادات متخصصان برای بهبود وضعیت و خدمات کتابخانه جمع‌آوری شده است. پاسخ‌های متخصصان هر مرکز تحقیق و توسعه به تفکیک بررسی شده‌اند، فراوانی هر پیشنهاد در جداول زیر آمده است.
پیشنهادات متخصصان ایپکو در جدول 4-32 نشان داده شده است. معرفی تازه‌ها بیشترین فراوانی را در میان پیشنهادات متخصصان ایپکو داشته است. البته در تماس با کتابدار کتابخانه ایپکو مشخص شد که فهرست تازه‌ها برای اعضا ارسال می‌شود؛ اما به دلیل محدودیت بودجه، و تعداد کم انتشار منابع در حوزه تخصصی موتور خودرو، به طور کلی تعداد تازه‌های کتابخانه کم است و عمدتاً محدود به خرید از نمایشگاه کتاب می‌باشد. به همین دلیل است که ارسال تازه‌ها یک بار در سال صورت می‌گیرد.
دومین پیشنهاد متخصصان ایپکو از نظر تعداد فراوانی روزآمد کردن منابع است. با توجه به توضیحاتی که در مورد معرفی تازه‌ها آمده است به نظر می‌رسد که به‌روز رسانی کتابخانه با فاصله زمانی طولانی (یک بار در سال) انجام می‌گیرد. البته با توجه به تعداد کم انتشار منابع در حوزه تخصصی موتور خودرو، به‌روز رسانی با فاصله زمانی طولانی تا حدی توجیه‌پذیر است. اما با افزایش بودجه کتابخانه می‌توان تا حدی به این پیشنهاد جامه عمل پوشاند.
جدول 4-32 پیشنهادات متخصصان ایپکو
فراوانی
پیشنهادات متخصصان ایپکو
معرفی تازه ها
روزآمد کردن منابع
تهیه و سازماندهی منابع الکترونیکی
برقراری ارتباط با کتابخانه های مراکز تخصصی و دانشگاه های معتبر
دسترسی به پایگاه های مقالات داخلی و خارجی
افزایش تعداد منابع
افزایش فضا و امکانات کتابخانه
افزایش مجموعه مقالات تخصصی
معرفی کتاب های پراستفاده
تهیه منابعی که در دانشگاه ها قابل دسترسی نیستند
تهیه چکیده کتاب ها
مقایسه با کتابخانه های سایر مراکز صنعتی معتبر دنیا
اشاعه گزینشی اطلاعات
تهیه کتاب های درخواستی کارشناسان
تجمیع کتابخانه و آرشیو فنی
افزایش بودجه کتابخانه
تبدیل کتب چاپی به الکترونیکی
جستجو و تهیه فیلم های تخصصی
ایجاد قراردادی برای امانت بین کتابخانه ای
تهیه کتب داستانی برای پرکردن اوقات فراغت
سومین پیشنهاد متخصصان ایپکو از نظر تعداد فراوانی تهیه و سازماندهی منابع الکترونیکی می‌باشد. اکثر متخصصان ایپکو ابراز کرده‌اند که بیشتر از منابع الکترونیکی برای رفع نیازهای اطلاعاتی خود استفاده می‌کنند. به همین دلیل کتابخانه باید برای تهیه این گونه منابع تلاش بیشتری کند. مطمئناً تهیه منابع به صورت الکترونیکی به دو روش امکان‌پذیر است.
اول – خرید منابع الکترونیکی
دوم – تبدیل منابع چاپی به الکترونیکی
کتابخانه می‌تواند با توجه به نیاز اطلاعاتی متخصصان برای حرکت به سمت تهیه بیشتر منابع الکترونیکی برنامه‌ریزی کند.
پیشنهادات متخصصان ان.پی.دی در جدول 4-33 نمایش داده شده است. معرفی تازه‌ها بیشترین فراوانی را در میان پیشنهادات متخصصان ان.پی.دی داشته است. دومین پیشنهاد متخصصان ان.پی.دی از نظر تعداد فراوانی تبدیل کتب چاپی به الکترونیکی است. بیشتر متخصصان ان.پی.دی از منابع الکترونیکی برای رفع نیازهای اطلاعاتی خود استفاده می‌کنند. به همین دلیل کتابخانه باید در راستای الکترونیکی کردن منابع چاپی گام بردارد.
سومین پیشنهاد متخصصان ان.پی.دی از نظر تعداد فراوانی تهیه و سازماندهی منابع الکترونیکی می‌باشد. از آنجایی که اکثر متخصصان ان.پی.دی بیشتر از منابع الکترونیکی برای رفع نیازهای اطلاعاتی خود استفاده می‌کنند، کتابخانه باید خط مشی مجموعه‌سازی کتابخانه به سمت تهیه بیشتر منابع الکترونیکی تغییر دهد.
جدول 4-33 پیشنهادات متخصصان ان.پ.دی
فراوانی
پیشنهادات متخصصان ان.پی.دی
11
معرفی تازه ها
9
تبدیل کتب چاپی به الکترونیکی
8
تهیه و سازماندهی منابع الکترونیکی
7
روزآمد کردن منابع
5
افزایش تعداد منابع
4
تهیه کتاب های درخواستی کارشناسان
3
افزایش مجموعه مقالات تخصصی
3
افزایش بودجه کتابخانه
2
برقراری ارتباط با کتابخانه های مراکز تخصصی و دانشگاه های معتبر
2
اشاعه گزینشی اطلاعات
دسترسی به پایگاه های مقالات داخلی و خارجی
متخصصان سایپا نیز پیشنهاداتی داشته‌اند که در جدول 4-34 آورده شده است. تبدیل کتب چاپی به الکترونیکی بیشترین فراوانی را در میان پیشنهادات متخصصان سایپا داشته است. همان طور که در توصیف سئوالات پرسشنامه هم مطرح شد بیشتر متخصصان سایپا از منابع الکترونیکی برای رفع نیازهای اطلاعاتی خود استفاده می‌کنند. به همین دلیل کتابخانه باید در راستای الکترونیکی کردن منابع چاپی گام بردارد.
دومین پیشنهاد متخصصان سایپا از نظر تعداد فراوانی روزآمد کردن منابع است. بهتر است کتابخانه با بررسی بخش معرفی کتب در نشریات تخصصی، لیست انتشارات ناشرین، و… از انتشار منابع جدید آگاهی یابد و برای تهیه آنها بکوشد.
سومین پیشنهاد متخصصان سایپا نیز به تهیه و سازماندهی منابع الکترونیکی اختصاص یافته است. همان طور که در بالا توضیح داده شد به دلیل آنکه متخصصان سایپا بیشتر از منابع الکترونیکی استفاده می‌کنند کتابخانه باید این منابع را گسترش دهد.
جدول 4-34 پیشنهادات متخصصان سایپا
تعداد
پیشنهادات متخصصان سایپا
تبدیل کتب چاپی به الکترونیکی
روزآمد کردن منابع
تهیه و سازماندهی منابع الکترونیکی
معرفی تازه ها
افزایش ساعت کار کتابخانه
افزایش تعداد منابع
اداره کتابخانه به روش قفسه باز
تهیه و سازماندهی
