قبلی»؛ «خودارزیابی و دریافت بازخورد»؛ «بازیابی اطلاعات مورد نیاز»؛ «انجام فعالیت‌های آزمایشگاهی و کارگاهی در محیط‌های مجازی»؛ «پیوند آموخته‌های قبلی و جدید»؛ «تولید دانش و ارائه خلاقیت با استفاده از واژه‌پردازها و سایر ابزارهای الکترونیکی»؛ «ایجاد زمینه‌ی ارتباط با مراکز علمی در داخل و خارج از کشور» و …
انواع آموزشهای الکترونیکی
دیویی دو اصل مهم را برای آموزش معرفی می‌کرد: اصل تعامل که دنیای ذهنی (شخصی) و دنیای عینی (اجتماعی) را در چهارچوب زمانی بی‌واسطه پیوند می‌دهد. اصل بنیادی دوم، پیوستگی است که بیانگر اهمیت ایجاد مبنایی برای یادگیری در آینده است. همان گونه که دیویی خاطر نشان کرده است «نتیجه فرایند آموزشی، توانایی یادگیری در آینده است» که ارزش بسیاری برای فرد و اجتماع دارد. احتمالاً دیویی یادگیری الکترونیکی را به خاطر امکان انتخاب و گوناگونی و فرصتی که برای «پژوهش فعال» و «گونه گونی فردی» ارائه می‌کند؛ می‌پذیرفت. یادگیری الکترونیکی و اینترنت منابع شگفت انگیز ایده‌ها هستند. (عطان،1383، 28، ص 48-47)
آموزش و یادگیری مبتنی بر «وب» یا سامانه‌های اطلاعاتی: دراین زمینه، شاید بتوان آموزش و یادگیری از راه دور را به شکلی از آموزش اطلاق کرد که در آن، استاد و دانشجو به لحاظ فیزیکی از هم فاصله دارند و ارتباط نزدیک و رو دررو ندارند. بدیهی است در چنین نظامی، موادآموزشی در قالب‌های متفاوتی از قبیل کتاب و جزوه‌های درسی، متون الکترونیکی، رسانه‌های صوتی، تصاویر ثابت و متحرک و شبیه آن تهیه شده و از طریق رسانه‌های ارتباطی نظیر پست، تلویزیون، رادیو، شبکه‌های مخابراتی و به ویژه اینترنت، به مخاطبان ارائه می‌شود. (افضل‌نیا،1387،ش1، 9 ، ص6)
شش- مهارت غلبه بر موانع و محدوديت‌هاي بهره‌گيري از رسانه
تجزيه و تحليل پژوهش آقاي عبدالملكي نشان مي‌دهد كه معلمان اعتقاد دارند، ويژگي‌هاي فردي معلم و بهره‌گيري از الگوهاي ياددهي-يادگيري به عنوان مؤلفه‌ي اصلي در به كارگيري وسايل كمك آموزشي مؤثرند. هم چنين مقاومت معلمان و مشكلات نظام آموزشي، از موانع عمده‌اي استفاده از وسايل كمك آموزشي در جريان تدريس به شمار مي‌رود. بهره‌گيري و استفاده از راهبرد‌هاي علمي و عملي نيز به عنوان راهكار‌هاي مناسب در بهره‌گيري از وسايل كمك آموزشي مؤثرند. (عبدالملكي، 1388، ش 3، 47، ص25).
معلمان مي‌دانند و مي‌توانند و وسايل آموزشي نيز از قابليت (به فرض) مناسبي برخوردارند، ليكن سازماندهي نامناسب محتواي كتاب درسي و حجم آن و نيز محدوديت ساعات تدوين مانعي براي بكارگيري فناوري آموزشي در فرآيند تدريس مي‌شود. معلمان مي‌دانند رسانه‌هاي آموزشي مناسب هم يافت مي‌شود. كتاب‌هاي درسي هم سازماندهي مناسبي دارند وليكن شيوه‌هاي سنتي آزمون‌ها و ارزشيابي آموخته‌هاي دانش آموزان مانع از كاربرد مناسب و شايسته وسايل و امكانات آموزشي از فرآيند تدريس مي‌شود. نهايت انتظاري كه عملاً از دانش آموزان مورد توجه است ارائه و نگارش پاسخ هايي در ورقه امتحاني است كه قبلاً به ذهن سپرده است. تاكيد بر انباشتن دانش در اذهان دانش آموزان زماني جدي‌تر مي‌شود كه از سوي مراجع قانوني نمونه سوالات چاپ و در اختيار مدارس قرار گيرد و از اين رو جوازي خواهد بود. براي ورود كتاب‌هاي حل المسائل و غيره كه خود مانعي براي بالندگي ذهني، شناختي، مهارتي و عاطفي دانش‌آموزان است.
به نظر مي‌رسد عمدتاً طراحان سوال‌ها تامين‌كننده ذائقه (بعضاً) مسئولين مربوطه باشند. معلمان مي‌دانند و مي‌توانند، رسانه‌ها هم مناسب هستند، كتاب‌هاي درسي هم سازماندهي مناسبي دارند، شيوه‌هاي ارزشيابي دانش آموزان هم نوين است ليكن شيوه هاي ارزشيابي از عملكرد معلمان مانع از بهره گيري مطلوب و مناسب آنان از رسانه‌هاي آموزشي در كلاس‌هاي درسي خود مي‌شود.
(http:festival.roshd.irfamagazine, 95)
در استفاده از رسانه‌هاي آموزشي معلمان با موانع و محدوديت‌هاي بسياري روبرو هستند مهمترين موانع بهره‌گيري از رسانه‌هاي آموزشي را مي‌توان در دسته‌بندي زير خلاصه نمود:
الف- عدم آشنايي معلمان با اهميت و جايگاه رسانه‌هاي آموزشي
ب- عدم آگاهي معلمان از نحوه‌ي كار با رسانه‌هاي متنوع و نوين
ج- محدوديت و كمبود امكانات رسانه‌اي در فضاهاي آموزشي
د- عدم همكاري و همراهي كادر اداري آموزشي در دسترس قرار دادن رسانه‌ها و تامين هزينه‌هاي مربوطه
ه- عدم تناسب سيستم آموزشي و قواعد نامناسب نظام‌هاي آموزشي سنتي
در همين راستا معلمان بايد بتوانند با شركت در دوره‌هاي ضمن خدمت و مطالعات حرفه‌اي مانع اول و دوم را برطرف نمايند اما رفع موانع بعدي منوط به ارتقاء و بهبود سيستم آموزشي مي‌باشد در عين حال معلمان فكور و كوشا بايد تلاش كنند تا بر موانع سيستمي غلبه نمايند.
اما محدوديت‌هايي كه در بهره‌گيري از رسانه با آن مواجه هستيم شامل موارد زير مي‌باشد:
1- كاربرد رسانه‌ها در زمينه‌هايي كه مي‌توان به آساني به بيان تصوير درآورد و قابل نمايش54 هستند به آساني مقدور است. اما زمينه‌هايي هستند كه بيشتر مبتني بر مفاهيم و مقولات انتزاعي هستند در آنجا به تصوير و نمايش در آوردن مطالب آسان نيست.
2- محدوديت دوم مربوط به تحجر و سنگيني نهاد آموزشي و نهاد رسانه‌هاست كه همكاري ميان آنها را دشوار مي‌سازد. نمونه بارز اين نوع محدوديت اين است كه منطبق ساختن ساعات پخش برنامه‌هاي تلويزيوني با ساعات يك كلاس معين درس آسان نيست.
3- سومين و مهمترين محدوديت‌ها اين است كه استفاده از روش‌هاي نوين سمعي و بصري به تفكيك و تجزيه كار و نقش آموزش و پرورش منجر مي‌شود. يعني آموزش دادن و اطلاعات دادن. ولي مؤسسات آموزشي ضمن استفاده از تكنيك‌هاي سمعي و بصري سعي كرده‌اند جوانان را براي استفاده كردن از رسانه‌ها آماده سازند زيرا رسانه‌ها قسمت مهمي از زندگي خارج از مدرسه آنها را به خود مشغول مي‌دارند:
اين آمادگيها عبارتند از آشنا ساختن و عادت دادن به قرائت انتقادي مطبوعات و تماشاي هوشمندانه و نكته سنجانه برنامه‌هاي سينمايي و تلويزيوني. (اميري، 1368، 11، صص136-135)
مقدمه ای بر آموزش الکترونیکی
دراین فصل بعلت اهمیت روزافزون آموزشهای الکترونیکی و با توجه به اینکه سازمانهای معاصر به سمت این آموزشها روی آورده اند ،ما به مرور ادبیات این نوع آموزش نیز می پردازیم.
با گسترده شدن فناوری اطلاعات و نفوذ وسایل ارتباط از راه دور به عمق جامعه ، ابزار ها و روش های آموزش نیز دچار تحول شدند. تحول این ابزار ها و روش ها در جهتی است که هر فرد در هر زمان و هر مکان بتواند با امکانات خودش و در بازه زمانی که خودش مشخص می کند مشغول یادگیری شود.
در سال های نه چندان دور آموزش از راه دور مطرح شد. این نوع آموزش ویژگی های خودش رو دارد و دارای مزایا و معایبی است. ابتدا آموزش به صورت مکاتبه ای بود و تنها راه ارتباط استفاده از نامه بود. با پیشرفت تکنولوژی و از همه مهمتر ارزان تر شدن هزینه استفاده از تکنولوژی، استفاده از ابزار های جدید تر برای انتقال دانش مطرح شد. با به وجود آمدن و گسترش اینترنت این پدیده جدی تر دنبال شد و ابزار ها و روش ها و استاندارد هایی برای آموزش الکترونیک مطرح شد و هر روز اصلاحات جدیدتری در این زمینه انجام می شود.در واقع می شود مطرح نمودآموزش الکترونیکی، استفاده از ابزار های انتقال اطلاعات به صورت الکترونیکی (مثل اینترنت) برای انتقال اطلاعات و دانش است.امروز اول راجع به دو کلمه training و learning صحبت می کنم. Training به معنی آموزش دادن است و learning به معنی یاد گرفتن است. در رویکرد سنتی از روش آموزش دادن استفاده می شود که چون همراه با زور و اجبار است و باعث افت تحصیلی دانش آموز می شود و حتی ممکن است مشکلاتی در خارج از محیط آموزشی برای دانش آموز پیش بیاورد. اما در رویکرد جدید از روش آموزش گرفتن استفاده می مس شود. چون در این روش فرد، خود می خواهد یاد بگیرد بنابر این زور و اجباری هم در کار نیست و در نتیجه مشکلات قبلی به وجود نه خواهد آمد.(Kennedy, 2002)
تفاوت آموزش سنتی و نوین:
فرآیند آموزش
رویکرد سنتی: یک روش و محتوی آموزشی برای همه
رویکردنوین: روش و محتوی آموزشی سفارشی شده برای هر آموزش
زمان آموزش
رویکرد سنتی : یک بازه زمانی برای همه
رویکرد نوین: بازه زمانی که توسط آموزش گیرنده تعیین می شود
محل آموزشی
رویکرد سنتی : یک مکان خاص برای همه
رویکرد نوین: هر مکانی که آموزش گیرنده بتواند به مطالب آموزشی دسترسی پیدا کند.( مجیدی، 1381)
دلایل استفاده از آموزش الکترونیکی
معرفی تکنولوژی های جدید به کارآموزان و آموزش چگونگی دست یابی به تکنولوژی های جدید.
تشویق کارآموزان برای بدست آوردن اطلاعات از طریق تکنولوژی های جدید.
حضور در اطاق های بحث و گفتگو برای تبادل نظر در مورد مطالب که منجر به تولید دانش می شود .
برقرای ارتباط با مدیر قسمت آموزشی در هر زمان.
کسانی که به علت داشتن کار یا معلولیت و عوامل دیگر قادر به حضور در کلاس درس فزیکی نمی باشند می توانند به راحتی و بدون مشکل از این روش استفاده کنند.
دستیابی به جدید ترین اطلاعات روز دنیا در رشته مورد نظر.( Sanderson, 2002)
دامنه آموزش الکترونیک
بعد از اینکه با مفاهیم مقدماتی آموزش الکترونیک آشنا شدید بهتر است دامنه یادگیری آن را نیز بدانید. یا به عبارت بهتر، آموزش الکترونیک در چه محیط هایی و با چه ابزاهایی ارائه می شود. آموزش الکترونیک دامنه گسترده ای دارد و بسته به نوع استفاده و امکانات به چند دسته تقسیم می شود:
. آموزش بر پایه وب: در این روش آموزش از طریق اینترنت خواهد بود. در اکثر موارد آزمون ها و ارائه مدرک هم از طریق الکترونکی و وب است. کلاس های درس ، یادداشت های درس، جزوه ها، اتاق بحث، پست الکترونیکی و غیره جزء ویژگی های این روش هستند و همگی برروی وب ذخیره می شوند. البته به علت انعطاف پذیری فوق العاده آموزش الکترونیک می توانید نحوه آموزش را به طریق دلخواه، مناسب با فعالیت خودتان، شرایط موجود و امکانات طراحی و پیاده سازی کنید؛ از این رو بعضی از ویژگی های گفته شده می توانند در سیستم شما وجود نداشته باشند یا ویژگی های دیگری جایگزین آن ها باشند.
. آموزش مبتنی بر کامپیوتر: در این روش احتیاجی به اتصال به اینترنت و حتی به شبکه نیز نیست. مگر در موارد خاص. در این روش اطلاعات بروی یک واسط الکترونیکی ذخیره می شود و کاربر با استفاده از یک کامپیوتر یا ابزار خواننده آن واسط الکترونیکی می تواند از آن استفاده کند. یک مثال متعارف آن استفاده ازCD آموزشی است که در کشور خودمان بسیار از آن استفاده می شود
3. آموزش از طریق وسایل و ابزار دیجیتال همراه: آموزشی است که از طریق و سایل و ابزارهای دیجیتالی همراه از جمله PDA و TabletPC و … ارائه می شود.
4. آموزش از طریق تلفن همراه: آموزشی است که کاملا جدید است و تقریبا می تواند در گروه بالا قرار گیرد اما به علت افزایش تعداد افراد دارنده تلفن همراه و تمرکز بروی این روش، دسته ای جدا برای آن در نظر گرفته می شود. به خوبی می توان این روش را پیاده سازی کرد. ولی لازمه آن ایجاد زیر ساخت های مخابراتی است. خیلی از مردم مخصوصا در جوامع شهری وقت زیادی از خود را در انتظار وسایل نقلیه، ترافیک و غیره از دست می دهند. تا همین چند سال پیش افراد برای استفاده از این وقت، کتاب هایی همراه خود جابه جا می کردند که مشکات خودش را داشت مثلا در را ه های ناهموار آسیب زیادی به چشم وارد می شد و … . با ارائه ذخیره ساز های دیجیتالی صدا، مطالعه به سمت آموزش از طریق صدا حرکت کرد؛ ولی همچنان آموزش از طریق چشم بالاترین کارایی را دارد. بنابراین استفاده از ابزارهای دیجیتالی تصویری بهتر از همه است زیرا :
1. می توان به جای نوشته از تصاویر ثابت و متحرک و یا فیلم استفاده کرد
2. می توان اندازه نوشته ها را بسته به موقعیت و کاملا دلخواه بزرگ و کوچک کرد.
3. می توان از خوانندگان متن یا صدای ضبط شده همراه متن و حتی موسیقی در کنار آموزش استفاده کرد.
4. در صورت خستگی از مطالعه می توان از
