منابع تحقیق درمورد نیروی انسانی، رقابت پذیری، توسعه صادرات، ارتباطات بین المللی

بازخورد25
بیشتر کاربران از یک کامپیوتر ساکت و بدون واکنش متنفرند. کاربر باید از رویدادهایی که رخ می دهد، مطلع شود. و باید با استفاده از ترکیب امکانات صوتی وتصویری، اطلاعات لازم به کاربر داده شود. محلی که واکنش نشان داده می شود، باید نزدیک نقطه ای باشد که کاربر مشغول کار است. یعنی هنگامی که کاربر اطلاعاتی را در بالای صفحه وارد می کند پیغام خطا نباید در پایین صفحه نمایش داده شود. در هر حال باید اطلاعات لازم به کاربر داده شود مثلا” تغییر شکل اشاره گر موس به حالت شنی .
6. زیبایی شناسی26
از لحاظ ظاهری نیز برنامه باید کاربر را راضی کند. علاوه بر رنگ های استفاده شده در برنامه، طراحی شکل صفحه بسیار مهم است.
7. سادگی
آخرین قانون طراحی، سادگی است. سهولت استفاده از برنامه بسیار مهم است و باید دو مورد زیر در حالت تعادل باشد.
• دسترسی به تمام اطلاعات و عملیات در برنامه
• سادگی در واسط کاربری و استفاده از برنامه
1-6 طبقه بندی نرم افزار
نرم افزار را از دیدگاه های مختلف طبقه بندی می کنند که در اینجا به دو دیدگاه اشاره می شود:
1-6-1طبقه بندی نرم افزار از نظر پیچیدگی که به دو دسته تقسیم می شود:
الف: کمی شامل تعداد نفرات لازم برای طراحی و تولید، زمان مورد نیاز، هزینه، تعداد دستور العمل برنامه.
ب: کیفی شامل ضریب اطمینان بالا، سهولت استفاده، قابلیت های برنامه.
1-6-2طبقه بندی نرم افزار از نظر لایه های نرم افزاری
الف: نرم افزار های سیستم عامل
ب: نرم افزارهای توسعه امکانات سیستم
پ: نرم افزارهای پایگاه داده، نرم افزارهای ارتباطی داده ها، نرم افزارهای مترجم
ت: نرم افزارهای مفسر
ث: نرم افزارهای کاربردی، نرم افزار های تسهیلاتی
به چهار لایه اول نرم افزارهای بنیادی می گویند که نرم افزارهای کاربردی و تسهیلاتی با استفاده از امکانات آنها نوشته می شود.( تارخ، محمد جعفر، امی، امیر علی ، 1381، تکنولوژی اطلاعات و صادرات نرم افزار).
1-7 ویژگی ها و تفاوتهای عمده کالا و خدمات نرم افزاری
• نرم افزار حاصل اندیشه و تفکر است و در تولید محصول نرم افزاری، بطور کلی نیروی انسانی متخصص عامل اصلی است نه ماشین آلات و فرآیند تولید و ساخت.
• تولید نرم افزار در مقایسه با تولیدات محصولات صنعتی و کشاورزی، با حداقل سرمایه و امکانات قابل عرضه است.
• سرعت رشد و تحول تکنولوژی ساخت نرم افزار و محیط های بهره برداری آن با سایر رشته های صنعتی و مهندسی قابل مقایسه نیست.
• آخرین فناوری های تولید نرم افزار به راحتی قابل حصول است و عقب ماندگی فناوری در تولید نرم افزار بین کشورهای در حال توسعه و پیشرفته مفهومی ندارد.
• نرم افزار موجودی زنده است و محصولی است که پس از فروش (صادرات) باید سر پا نگه داشته شود بنابراین نرم افزار کالایی است دو بازار دارد. بازار آشکار (فروش) و بازار پنهان(پشتیبانی(.
• نرم افزار فاقد قلمرو گمرکی است و به راحتی از یک نقطه جهان به نقطه دیگر جهان ارسال و عرضه گردد.
• نرم افزار مشابه سایر کالاهای تجاری قابل قیمت گذاری نیست. شرایط و پیچیدگی های موضوع، تجربه تولیدکننده، ابزارهای به کارگرفته شده، امکانات و تسهیلات پیش بینی شده و سایر موارد قیمت آنرا شناور می سازد. حتی دو محصول نرم افزاری مشابه توسط دو تولید کننده می تواند دو قیمت متفاوت داشته باشد27.
بخش دوم
وضعیت نرم افزار ایران
مهمترین مشکلی که در بررسی وضعیت نرم افزار در ایران وجود دارد کمبود منابع و پراکندگی آنهاست. با وجود پیشینه 40 ساله صنعت نرم افزار در ایران، تحقیقات کمی در مورد وضعیت آن صورت گرفته است. در ادامه ضمن اشاره به بعضی از مشکلات صنعت نرم افزار، وضعیت صادرات نرم افزار ایران با اعداد و ارقام نشان داده می شود.
2-1) موانع و مشکلات توسعه صادرات نرم افزار
2-1-1) فقدان برنامه روشن و مشخص
وجود یک برنامه کلان هدف‏دار که‏ با واقع‏بینی تهیه شده باشد، و به درستی مورد اجرا قرار گیرد، می‏تواند پیشران خوبی برای توسعه صادرات نرم افزار کشور باشد. در سال‏های گذشته از طرف شورای عالی انفورماتیک و وزارت صنایع پروژه‏هایی برای این موضوع تعریف گردید و به‏ شرکت‏های بعضا” بی‏ربط خصوصی سپرده شد که هیچ نتیجه‏ای‏ نداشت. نبود هدایت و برنامه مشخص، دستگاه‏های متولی دولتی را به سوی اقدامات عجولانه و بدون هدف تحریک کرده و می‏کند که در عمل نه تنها صادرات نرم افزار را گسترش نمی‏دهد بلکه‏ مانع از تلاش‏های موجود نیز می‏شود.

2-1-2) مشکلات بین المللی
شرایط خاص جمهوری اسلامی و تحریم‏ها و بی‏عدالتی‏های‏ کشورهای خارجی که جهان را از منظر منافع خودشان می‏بینند و همچنین افکار عمومی که تحت تأثیر شدید رسانه‏های‏ غربی قرار دارند، مسلما” باعث فرصت‏سوزی در همه حوزه‏ها و بخصوص حوزه صادرات نرم افزار می‏شوند.
2-1-3)رویکرد اشتباه بودجه‏های تکفا
رویکرد تکفا دادن پول به بخش دولتی‏ و انجام پروژه‏ها در بخش خصوصی است. این رویکرد تنها بازار بیمار دولتی را گسترش داده و توجه معدود نگاه‏هایی که برای‏ صادرات به سوی خارج از کشور چشم دوخته بودند به بازار داخل‏ جلب نمود. از آنجایی که نیازهای اولیه این بازار عمدتا” تجهیزات‏ یا آموزش است، بنابراین تکفا در عمل شرکت‏ها را تشویق نموده‏ تا به کارهای واسطه‏گری روی بیاورند. تداوم این رویکرد ضربه نهایی را به پیکره صادرات نرم افزار کشور فرود خواهد آورد.
2-1-4)توجه سایر کشورها به این موضوع
بسیاری از کشورها بخصوص کشورهای آسیایی‏ در پی کسب سهم از بازار آن برآمده‏اند. این مسأله و ایجاد رقبای جدید و حتی ارزان‏تر و از کشوری که مشکلات ما را هم ندارند، به معنای از بین رفتن بازار بالقوه صادرات نرم افزار می‏باشد.
2-1-5) الگوی تجارت نرم افزار
یکی از مهم‏ترین مشکلات صادرات نرم افزار در ایران وجود تفکر مبتنی بر تولید کننده در تجارت است. تفکری که در آن‏ رقابت حذف می‏شود و مشتری مجبور است. یکی از دلایل این‏ تفکر ناآگاهی مشتری است که رفع آن نیازمند اطلاع‏رسانی‏ قوی در این زمینه می‏باشد، چیزی که در کشور ما وجود ندارد. در این سیستم مشتری به سراغ تولید کننده می‏رود و تولید کننده‏ است که در تعیین قیمت و کیفیت نقش اصلی را دارد.
تفکر دیگر، تفکر جهانی تجارت نرم افزار، تفکر مبتنی بر مشتری است که در آن«حق با مشتری است». تولیدکنندگان با ابزاری چون اعتبار، کیفیت و قیمت مناسب سراغ مشتریان رفته‏ و آن‏ها را جذب می‏کنند. با توجه به این دو تفکر، تولیدکنندگان داخلی نرم افزار که مشتریان خود را دارند و جذابیت‏های دیگر بازار از جمله‏ خرید و فروش سخت افزار آن‏ها را مشغول کرده است، تنها منتظر مشتریان جدید هستند. از آن طرف مشتریان خارجی‏ به دنبال تولیدکنندگان معتبر با کیفیت و ارزان قیمت هستند که از نزدیک‏ترین جا برمی‏گزینند. مشتریان خارجی منتظر تولیدکنندگان و تولیدکنندگان داخلی‏ منتظر مشتریان هستند. با این بن بست، صادرات نرم افزار هیچ گاه انجام نمی‏گیرد.
2-1-6)بحران نرم افزار و کمبود نیروی انسانی متخصص
دنیای نرم افزار تا کنون با دو بحران اساسی مواجه شده است. بحران نخست در اواخر دهه 60 و در پی شکست بسیاری از پروژه‏های نرم افزاری بزرگ(و اتمام آن‏ها با هزینه و زمانی به‏ مراتب بیشتر از میزان پیش‏بینی شده) بروز کرد. بحران دوم‏ در دهه 80 پس از رشد سریع صنعت الکترونیک و ارزان شدن‏ سخت افزار و در نتیجه بکارگیری رایانه در تمام عرصه‏ها بروز کرد. کمبود نیروی انسانی لازم جهت طراحی و تولید نرم افزارهای‏ مورد نیاز، بارزترین نمونه بحران مذکور تلقی می‏شود.
در صورتی که برنامه درستی برای کشور تدوین شود و اهدافی برای صادرات نرم افزار تعیین گردد، مسلما” نیروی انسانی‏ به مراتب کیفی‏تر و کمی‏تر از امروز مورد نیاز خواهد بود.
2-1-7) ارتباطات بین المللی و بازاریابی
برخی از صاحب نظران انفورماتیک، مهم‏ترین دلیل ضعف‏ صادرات نرم افزار را کمبود نیروی برنامه‏نویس تلقی می‏کنند. بر اساس این نظر در یک سیستم مبتنی بر تولید، با افزایش‏ برنامه‏نویس، میزان کار داخل کاهش می‏یابد و این خود باعث‏ رقابت می‏گردد. از نتایج این رقابت، افزایش کیفیت و رواج‏ تفکر مبتنی بر مشتری خواهد بود. در نتیجه افراد و شرکت‏ها از بن بست خارج شده و برای یافتن کار مجبور به بازاریابی خارجی‏ و برقراری ارتباطات بین المللی می‏گردند. پس باید دولت در تربیت برنامه‏نویس ماهر اقدام کند.
هر چند کلیت این نظر درست است ولی اشکالاتی نیز بر آن وارد است: این طرح در صورتی یک طرح دراز مدت‏ چندین ساله است؛ در حالی که شرکت‏ها بیشتر تمایل به‏ طرح‏های کوتاه مدت هستند. مهاجرت برنامه‏نویسان زبده به‏ خارج از کشور یکی از مهم ترین موانع این طرح است. هم چنین‏ گستردگی کار نرم افزار(بخصوص نرم افزارهای بی‏کیفیت که‏ برای ادارات دولتی ساخته می‏شود)و افزایش روز افزون نیاز به آن با مقوله کمبود کار داخلی در تضاد است و تا موقعی‏ که بر کیفیت نرم افزارهای تولید داخل، نظارتی اعمال نشده و سفارش‏های دولتی از طریق مناقصه و رقابت واقعی ارائه نشوند، این طرح به نتیجه موفق نهایی دست نخواهد یافت.(اکرمی فر، 1384)

2-2) وضعیت صادرات ایران از نظر آمار و ارقام:
بر اساس آمارهای موجود ایران تا سال 1388 تقریبا 75میلیون دلار صادرات نرم افزار داشته است (طلایی، 1390). این در حالی است که بازار نرم افزار جهانی در سال2007، 251 میلیارد اعلام شده است . (نهاوندیان، 1387) نمودار 2-1 رشد صادرات نرم افزار از سال 1382 تا سال 1388 را نشان می دهد. که هرچند مبلغ کل صادرات کم است اما صعودی است.
سال
نمودار2-1 رشد صادرات نرم افزار از سال 1386تا سال1388
رشد
درصد تغییرات
1388
1387
9.3
109
70
64
رشد
درصد تغییرات
1387
1386
45.5
64
64
44
جدول 2-1رشد و درصد تغییرات صادرات نرم افزار از سال 1386 تا سال 1388(واحد میلیون دلار)
2-3) کشورهای واردکننده نرم افزار ایران
افغانستان، ازبکستان، امارات، کانادا، آلمان، دومینیکن، مکزیک، تاجیکستان، مالزی، زیمباوه واردکننده نرم افزار ایران هستند این نرم افزارها بیشتر در حوزه‌های آموزشی، مالی، قرآنی، فرهنگی، ادبی و هنری، فیلم و حتی بازی‌های رایانه‌ای هستند که نرم‌افزار‌های آموزشی و قرآنی بیشترین حجم صادرات ما را به خود اختصاص می‌دهند و بازی‌های رایانه‌ای کمترین میزان را شامل می‌شوند.

شکل 2-1 نحوه پراکندگی کشورهای هدف صادرات نرم افزار

ارزش به میلیارد ریال

سال

نمودار 2-2 وضعیت پرداخت جوایز صادراتی به صادرکنندگان نرم افزار
توضیح: همانطور که در این نمودار ملاحظه می کنید دولت از اوایل دهه 1380 جهت تشویق صادرکنندگان نرم افزار پرداخت جوایز صادراتی را در دستور کار قرار داده است.که روند پرداخت روند صعودی داشته است (غضنفری، 1388).

بخش سوم
3-3) تشریح مدل
3-3-1)مدل الماس پورتر
مایکل پورتر از استادان دانشکده بازرگانی دانشگاه هاروارد یکی ازمحققان فعال در زمینه مطالعات رقابت پذیری است. وی در سال ۱۹۸۰ کتاب «استراتژی رقابتی»، در سال ۱۹۸۵ کتاب «مزیت رقابتی» را به رشته تحریر در آورده است. همچنین در سال ۱۹۹۰ کتاب «مزیت رقابتی ملت ها» را عرضه داشت که در آن مدل “الماس“28در رقابت پذیری معرفی شده است. پورتر در این مدل رقابت پذیری را حاصل تعامل و بر همکنش چهار عامل اصلی می داند:
١- فاکتورهای درونی
٢- شرایط تقاضای داخلی
٣- صنایع مرتبط و حمایت کننده
۴- استراتژی، ساختار و رقابت
به اعتقاد «پورتر»، این فاکتورهای چهارگانه به صورت متقابل بر یکدیگر تاثیر دارند و تغییرات در هر کدام از آنها می‌تواند بر شرایط بقیه فاکتورها مؤثر باشد. علاوه بر آن، دو عامل بیرونی دولت و اتفاقات پیش‌بینی نشده نیز بر عوامل چهارگانه تأثیر غیر مستقیم دارند و از طریق تاثیر بر آنها می‌توانند در رقابت‌پذیری نیز تاثیر گذار باشند.
الف – فاکتورهای درونی: مجموعه‌ای از عوامل مؤثر در تولید کالا یا خدمات، مانند مواد اولیه، کیفیت و میزان دسترسی به آن، نیروی انسانی بدون