مي‌گویند. شایان ذکر است که در این زمینه ممکن است فردی مرتکب فعل یا ترک فعلی گردد که با توجه به نتایج حاصله، هم مسئولیت مدنی و جزایی به دنبال داشته باشد. (عباسی، 1389،ص46)
در رابطه با سقط جنین نیز، پزشک علاوه بر مسئولیت کیفری، مسئولیت مدنی دارد زیرا مسئولیت کیفری پزشک در قانون مجازات مشخص است که برای سقط جنین باید دیه در نظر گرفته شود که این مسئله مصداقی از مسئولیت کیفری ساقط کننده جنین مي‌باشد در رابطه با مسئولیت مدنی نیز باید به عناوین کلی مسئولیت توجه کرد.
3-2-3- مسئولیت کیفری و مسئولیت انتظامی
در هر جامعه‌اي انجمن ها، اتحادیه ها، کانون ها و سازمان‌هاي صنفی و حرفه‌اي که متشکل از اجتماع افرادی هم فکر و یا کسانی که دارای شغل و عنوان واحد هستند به وجود مي‌آید که هدف از تشکیل آن، حفظ منافع صنفی و حرفه‌اي افراد و یا حمایت شغلی و اجتماعی از آنها مي‌باشد. بعضی از این تشکل ها بر حسب اهمیت و به منظور حفظ شئون اجتماعی اعضا، قواعد و مقرراتی وضع و به مورد اجرا مي‌گذارند و برای تخلف از این مقررات هم عکس العمل و ضمانت اجراهایی پیش بینی مي‌کنند و گاهی هم قانونگذار دخالت نموده و کیفرها و تنبیهاتی در نظر مي‌گیرد.
این نوع تخلفات را به طور کلی تقصیرات اداری یا تخلفات انتظامی مي‌گویند. بدین ترتیب، نقض مقررات صنفی به وسیله یک فرد از افراد آن صنف تخلف انتظامی محسوب مي‌گردد. به عبارتی دیگر، تخلفاتی که اعضای هر جمعیت و یا انجمن به مناسبت حیثیت و شغل و مقام وظیفه اداری یا حرفه‌اي خود مرتکب مي‌شوند بر حسب مورد و اهمیت متفاوت بوده و به همین علت هم واکنشهای در برابر آن متفاوت است.
بنابراین ارتکاب تخلف حرفه‌اي موجب مسئولیت انتظامی مي‌گردد که به آن مسئولیت شغلی، صنفی، حرفه‌ای، انضباطی و یا مسئولیت ناشی از تخلف انتظامی مي‌گویند. مانند مسئولیت وکیل در دفاع از دعاوی، مسئولیت دادرس در صدور حکم و مسئولیت پزشک در معالجه و عمل جراحی.
مسئولیت انتظامی یکی از صور مسئولیت است که نسبت به سایر صور مسئولیت؛ مسئولیت مدنی، کیفری و اداری، رابطه بسیار نزدیکی با مسئولیت اداری مي‌پندارند، اما وجه تمایز مسئولیت اداری و انتظامی را مي‌توان این نکته پنداشت که مسئولیت اداری ناشی از تخلفات اداری کارمندان دولت مي‌باشد و مسئولیت انتظامی ناشی از تخلفات انضباطی افراد مربوط به یک صنف خاص، در امور اداری مستخدم دولت ممکن است مرتکب سه نوع جرم و تقصیر گردد که عبارتند از:
1- جرم عمومی که موجب مسئولیت کیفری مرتکب مي‌گردد.
2- جرایم مختص به مستخدمین دولت.
3- تقصیرات انضباطی.
بنابراین جرایمی که فرد مرتکب مي‌شود اعم از اینکه جرم مزبور جرم عمومی باشد یا جرم مختص به حرفه‌اي معین و یا تخلف انضباطی، موجب مسئولیت وی مي‌شود و بر حسب نوع مسئولیت، مجازات یا محکوم به جبران خسارات وارده مي‌گردد. (عباسی، 1389،ص48)
عموماً سقط جنین از جمله مواردی است که اشخاص عادی نمی توانند آن را به راحتی انجام دهند هر چند در برخی مواقع توسط پدر و مادر و بدون دخالت شخص خارجی انجام مي‌شود ولی عموماً باید گفت که سقط جنین با دخالت یک پزشک انجام مي‌شود که مي‌توان در این رابطه به این نکته اشاره کرد که در قوانین مربوط به پزشکی در رابطه با این اعمال پزشکان مواردی مقرر شده است که پزشکان را مسئول اعمال جنایتکارانه خود مي‌دانند از همین رو باید گفت که در یک عمل سقط جنین اگر خود شخص پزشک حضور داشته باشد به عنوان شخص مسبب یا مباشر در انجام فعل سقط جنین مشمول مسئولیت مي‌شود و باید از عهده عمل خود بر آید.
3-3- والدین
در رابطه با مسئولیت والدین در رابطه با قتل جنین توسط پدر و مادر باید به این نکته اشاره کرد که قانونگذار در قوانین آمره به این امر اذعان کرده است که مسئولیت والدین در جرایم فرزندکشی و سقط جنین شامل مسئولیت کیفری مي‌شود. به همین لحاظ در این بحث به مسئولیت والدین با رویکرد توجه به قوانین آمره مي‌پردازیم. ولی قبل از توضیح این مسئله باید خاطر نشان کرد که پدر و مادر از باب خسارت و تسبیب در ایجاد ضرر مسئول هستند و ممکن است براساس اصول حاکم بر مسئولیت مدنی مجازات شوند به طوری که باید گفت بررسی ارکان مسئولیت مدنی والدین از جمله مسائلی است که در این باره تحقیقی تا کنون انجام نشده است ولی باید گفت که ارکان مسئولیت مدنی والدین همانند اصول کلی مسئولیت مدنی مي‌باشد که نکته متفاوتی با مسائل گفته شده ندارد لذا از طرح آن خودداری مي‌شود و به مسئولیت کیفری پرداخته مي‌شود.
3-3-1- مسئولیت مدنی والدین
والدین به عنوان کسانی که مسئول اعمال و رفتار خود نسبت به جنین مي‌باشند مشمول مسئولیت مدنی مي‌شوند زیرا این اشخاص نزدیکترین افرادی هستند که با جنین در ارتباط مي‌باشند و بسیاری اوقات ممکن است از بی احتیاطی و یا سوء رفتار این اشخاص آسیبی به جنین برسد.
مادر باید مراقبت‌هاي لازم را نسبت به نگهداری جنین انجام دهد اگر بر اثر بی احتیاطی مادر، جنین سقط شود، مادر در برابر پدر مسئولیت دارد. همچنین باید گفت که اگر پدر باعث ایجاد سقط جنین شود در برابر مادر مسئولیت مدنی دارد.
در نهایت باید به این نکته اشاره کرد که والدین جنین خود از اشخاصی هستند که در برابر ضررهای وارده نسبت به جنین در برابر یکدیگر مسئول هستند.
در مسئولیت مدنی والدین باید هر سه رکن مسئولیت مدنی جمع شود تا بتوان بر آن عنوان مسئولیت مدنی اطلاق کرد عناصر مسئولیت مدنی در رابطه با سقط جنین در مباحث قبل گفته شد لذا از بحث و بررسی آن خودداری مي‌شود.
فصل چهارم:
آثار مسولیت مدنی درسقط جنین
