د. اعم از این که کودک دوست دارد یا دوست ندارد پیامد ویژه‌ای که به دنبال مي‌آید در احتمالی که آن رفتار در آینده تکرار شود، تاثیر دارد (سالئو و همکاران، 2015).
در تبیین این فرضیه مي‌توان گفت، مقابله مؤثر با چالش زندگی، مستلزم حفظ آرامش و یافتن یک روش مناسب است. مقابله فرآیندی است که فرد در آن با انعطاف‌پذیری پاسخهایی را که بیشترین تناسب را با یک موقعیت خاص دارند، به‌کار می‌برد. تفکر مثبت، یکی از راهبردهای مقابله‌ای است. و مهارت‌های حل مسأله و آفرینندگی در بالاترین سطح فعالیت شناختی انسان قرار دارند. و از ارزشمندترین اهداف تربیتی، آموزشی به حساب می‌آیند. آموزش مهارت تفکر مثبت به عملکرد نقش روانی، اجتماعی، رفتار مقابله‌ای و جنبه‌هایی از سلامت روان دانش‌آموزان کمک می‌کند و موجب افزایش سطح خودکارآمدی و شادی آنان مراجع می‌شود. و معلوم شده است که کارآیی شخصی در دانش‌آموزان به‌طور مثبت به انگیزش سطح تلاش و استقامت و خلاقیت و تفکر در کلاس درس وابسته است. و مهمترین ابزار این توفیق، وجود معلمان و دبیرانی است که به لحاظ حرفه‌ای از شرایط مطلوبی برخوردارند
در همین زمینه می‌توان ادعا کرد که از آنجایی که تدابیر درمان شناختی- رفتاری به آموزش مهارت‌های ضروری مانند توجه کردن، کنترل رفتار، بالا بردن دقت و تمرکز و کنترل خود و کاهش تنظیم بهتر فعالیت حرکتی مفرط در این کودکان تأکید دارند، بیش از هر چیز و برخلاف شیوه‌های درمانی دیگر مانند دارو درمانی بر درمان خود ادراکی تکیه می‌کنند.بنا بر ماهیت درمان شناختی- رفتاری، همان گونه که نادیو و همکاران (2015) می‌گویند به طور اخص کودکانی که از نواقص خود اطلاع دارند، احتمالا برای کار سخت تر در جهت بهبود، در مقایسه با کودکان ناآگاه از معلولیت‌های خود مشتاق‌تر هستند. تکنیک‌های درمان شناختی-رفتاری مانند بازسازی ادراکی برای کمک به بازسازی اعتقادات کودکان به صورتی واقع گرایانه‌تر توصیه می‌شوند. درمان شناختی رفتاری بیش از هر چیز بر درمان ادراک خود به طور واقع گرایانه تأکید دارد که کودکان درک درستی از توانایی‌ها و صلاحیت‌های خود داشته باشند(زمینه‌های تحصیلی و رفتاری) و در کنار آن کودک را در جهت افزایش مهارت‌های خود کنترلی یاری می‌کند.
یافته‌ها حاکی از این است که روشهای خودکنترلی رفتار می‌تواند در بهبود میزان توجه به تکلیف، پیشرفت تحصیلی و حتی در رفتار اجتماعی کودکان بیش‌فعال مؤثر باشد. مزیت این روشها این است که کودک به طور فعال در فرآیند ارزیابی رفتارش شرکت می‌نماید. در واقع یکی از شیوه‌های مداخله بهبود ادراک خود کودکان آموزش خودکنترلی رفتار است. اصطلاح آموزش خودکنترلی رفتار به اجرای روش خود نظارتی، خود ارزیابی و خود تقویتی اشاره دارد. خود نظارتی به حفظ یک توجه فعال به رخ‌داد افکار و رفتارهای هدفمند خاص اشاره دارد. خود ارزیابی مربوط به قضاوت در مورد میزان یا کیفیت رفتار می‌شود که در مقابل برخی از ملاکها یا استاندارهای موجود تغییر می‌کند، و خود تقویتی به اجرای تقویت توسط خود فرد در صورتی که یک معیار خاص برای رفتار در دست باشد، اشاره دارد. به طور کلی خود نظارتی به تنهایی ضعیف عمل می‌کند و بهبودها تا حد زیادی ناپایدارند و به این خاطر باید با خود تقویتی ترکیب شوند تا تغییر رفتار مثبت حاصل پایا باشد.
پيشنهادها
پیشنهادهاي پژوهشی
• پیشنهاد مي‌شود که با پژوهش‌های طولی یا با طرح تحقیق دارای پیگیری، اثر بلند مدت این درمان بر پیشرفت تحصیلی و اضطراب دانش آموزان بررسی شود.
• پیشنهاد مداخله‌ای
• پیشنهاد مي‌گردد که اهداف آموزشی مهارت‌های رویکرد رفتاری- شناختی به عنوان یک واحد درسی که با حوزه‌های شناختی و عاطفی در ارتباط هستند در کنار سایر دروس گنجانده شود.
• برنامه ریزی واجرای کارگاه‌های آموزشی درسطح مدارس کشور توسط کارشناسان مجرب مشاوره توصیه مي‌گردد.
محدودیت‌های پژوهش
• عدم تعمیم‌پذیری نتایج؛ سازمان دادن پژوهش با گروه‌های فراتر از گروه دانش‌آموزی امکان تعمیم نتایج در گروه‌های غیر دانش‌آموزی را فراهم مي‌کند.
•
تبیین نهایی
هراس اجتماعی نوعی اضطراب است که با ترس و اضطراب شدید در موقعیتهای اجتماعی شناخته می‌شود و حداقل بخشی از فعالیت‌های روزمره شخص را مختل می‌کند. اضطراب اجتماعی یک اختلال بسیار ناتوان‌کننده است که می‌تواند بسیاری از جنبه‌های زندگی فرد را مختل کند. در موارد شدید اضطراب اجتماعی می‌تواند کیفیت زندگی فرد را تا حد نازلی کاهش دهد.
مهم‌تر اینکه، مهمترین مساله‌ای که از مطالعات اضطراب اجتماعی برداشت می‌شود اهمیت قابل توجه تشخیص و درمان زودهنگام است چرا که با گذر زمان جنبه‌های شناختی، روانی و فیزیکی اختلال تقویت می‌شود و غلبه بر آن به مراتب سخت تر خواهد بود. این امر در نوجوانان مي‌تواند سبب کاهش کنشوری تحصیلی و افزایش اضطراب گردد. از طرف دیگر درمان شناختی رفتاری برای درمان طیف وسیعی از اختلالات، از جمله اضطراب، هراس‌ها، افسردگی، اعتیاد و انواع رفتارهای ناسازگارانه مورد استفاده قرار گرفته است. درمان شناختی رفتاری یکی از روشهای درمانی است که بیشترین پژوهش‌ها را به خود اختصاص داده زیرا این روش درمانی بر هدف مشخصی تمرکز دارد و نتایج آن نسبتاً به سادگی قابل ارزیابی است. یکی از بزرگترین مزایای درمان شناختی رفتاری این است که به بیماران در به وجود آوردن مهارت‌های انطباقی که هم در حال و هم در آینده می‌توانند مفید واقع گردند، کمک می‌کند. بنابراین مي‌توان از این درمان برای درمان اختلالات اضطرابی و درمان مشکلاتی که ریشه در رفتارها و شناختهای معیوب دارند استفاده کرد.
در مجموع مي‌توان گفت، با توجه به نتایج این پژوهش و تایید فرضیه‌های مورد مطالعه، مي‌توان از درمان شناختی رفتاری برای بهبود کنشوری تحصیلی دانش‌آموزان و کاهش اضطراب آنها بهره جست.
منابع و مآخذ
منابع فارسي
آزاد، م. (1388). شدت استرس ادراک شده و راهبردهاي مقابله با استرس. 4 (28). السادات، ح. ف.؛ بهنام، ج. (1393). مقايسه راهبردهاي مقابله‌اي دختران فراري و عادي. 15 (155): 62-72.
آمالی، خ. و خامنه، ن. (2009). تأثير مقابله درمانگری بر کاهش تنيدگی زنان مبتلا به اختلال عروق کرونر. مجله علوم رفتاري. 3: 3: 187-193.
آقایوسفی، علیرضا. (1389). شيوه‌هاي مقابله‌اي با اختلال تنيدگي پس آسيبي و نشانه‌هاي تنيدگي مزمن 4(1): 29-34.
بشارت محمدعلي. (1386). شخصيت و سبک‌هاي مقابله با استرس. 2(7): 25-49.
بشارت، محمدعلی. (1388). رابطه نارسايي هيجاني و سبک‌هاي مقابله با استرس. 5(4): 9-27.
بشارت، محمدعلی.؛ پورنگ، پريسا.؛ پور‌طبايی، علی‌صادق. و تهرانی سعيد پورنقاش (1387). رابطه سبك‌هاي مقابله با استرس و سطوح سازش روان‌شناختي با فرايند بهبود بيماران قلبي ـ عروقي. 66(8): 573-579.
حسینی، ساناز. و مقتدر، ليلا. (1388). اثربخشي آموزش راهبردهاي مقابله با استرس بر سازگاري اجتماعي. 3(12): 66-73.
