مقاله با موضوع مفصل زانو، اندام تحتانی، انعطاف پذیری

های مچ دستی، کف دستی و بند انگشتان
در ادامه به بررسی و توضیح مختصری از استخوان‌های اندام فوقانی می‌پردازیم.
1. استخوان ترقوه یا چنبر (کلاویکولا یا کلاویکل108)
ترقوه یا چنبر (کلاویکولا یا کلاویکل) یکی از استخوان های کمربند شانه ای است که در همه مسیرش از روی پوست قابل لمس است. کلاویکولا استخوان درازی است که برخلاف استخوان های دیگر فاقد حفره مغزی است. 109
2. استخوان کتف (اسکاپولا110)
استخوان کتف یا استخوان پهن شانه (اسکاپولا) همانند ترقوه یکی از استخوان‌های کمربند شانه ای است ولی پهن و سه گوش بوده و بر روی دیواره پشتی قفسه سینه قرار می‌گیرد. این استخوان دارای دو سطح جلویی و پشتی است که سطح جلویی آن بر روی دیواره پشتی قفسه سینه واقع می گردد. سطح پشتی استخوان کتف، از طریق خار کتف به دو حفره فوق خاری و تحت خاری تقسیم می گردد. 111
3. استخوان بازو (هومروس112)
استخوان بازو یکی از استخوان های بلند اندام فوقانی است که در بالا با حفره کم عمق دوری (گلنویید) استخوان کتف (اسکاپولا) و در پایین با استخوان های ساق دست (به عربی ساعد یا زند) به نام های ساق دست بالایی یا رادیوس113 (به عربی زند اعلی یا زند زبرین) و ساق دست پایینی یا اولنا114 (به عربی زند اسفل یا زند زیرین) متصل می گردد. سر استخوان بازو با حفره گلنویید اسکاپولا، مفصل شانه را ایجاد می کند و بخش مفصلی تحتانی آن در ایجاد مفصل آرنج نقش دارد. به علت کم عمق بودن حفره گلنویید و بزرگ بودن سر هومروس، مفصل شانه تحرک زیادی داشته و درنتیجه ثبات این مفصل در مقایسه با مفصل ران (مفصل هیپ) بسیار کمتر است. بی ثباتی مفصل شانه یک عامل مهم دررفتگی آن محسوب می‌شود. 115
4. آرنج
مجموعه آرنج شامل استخوان های زیر است116:
– انتهای فوقانی استخوان بازو (هومروس)
– انتهای فوقانی ساق دست پایینی (اولنا یا زند زیرین)
– انتهای فوقانی ساق دست بالایی (رادیوس یا زند زبرین)
5. ساق دست(ساعد)
ساعد بخشی از اندام فوقانی است که بین آرنج و مفصل مچ دست قرار گرفته شده است. اسکلت استخوانی ساعد از دو استخوان موازی که شامل رادیوس (استخوان ساق دست بالایی یا زند زبرین یا زند اعلی) و اولنا (استخوان ساق دست پایینی یا زند زیرین یا زند اسفل) است تشکیل شده است. گرچه این دو استخوان کاملاً از هم مجزا هستند ولی به صورت یک واحد عمل می کنند و زمانی که یک آسیب شدید در ساعد رخ دهد معمولاً هر دو استخوان را درگیر می‌کند. 117
6. مچ دست
استخوان های مچ دستی یا کارپال118 از هشت استخوان در دو ردیف فوقانی و تحتانی تشکیل می گردد که شامل استخوان های زیر است119:
أ‌. ردیف فوقانی از خارج به داخل: استخوان ناوی (اسکافویید120)، استخوان هلالی (لونیت121)، استخوان هرمی (تریکتروم122) و استخوان نخودی (یپزیفورم123)
ب‌. ردیف تحتانی از خارج به داخل: استخوان ذوزنقه(تراپزیوم124)، استخوان شبه ذوزنقه (تراپزویید125)، استخوان بزرگ (کاپیتیت126) و استخوان چنگکی (همیت127)
7. کف دست (متاکارپال128)
کف دست از 5 اسخوان تشکیل شده است. استخوان های مچ و کف دست مربوط به انگشتان اشاره، میانی، حلقه و کوچک به صورت یک واحد عمل کرده و قسمت عمده ساختار استخوانی کف دست را تشکیل می دهند. استخوان کف دست مربوط به انگشت شست بطور مستقل عمل کرده و دارای انعطاف پذیری زیادی می باشد. این حالت منجر به قرارگیری شست در مقابل انگشتان می گردد. 129 هر یک از 5 استخوان کف دست در ارتباط با یک انگشت است. 130
8. انگشتان دست:
استخوان های انگشتان که هر یک دارای سه بند بوده به غیراز شست که دو بند دارد. 131(در مجموع 14 استخوان برای انگشتان هر کف دست)
9. قفسه سینه:
قفسه سینه تقریباً استوانه ای شکل بوده و دارای ورودی باریکی در بالا و ورودی نسبتاً بزرگی در پایین است. دهانه فوقانی قفسه سینه باز است و با گردن در ارتباط است و دهانه تختانی توسط دیافراگم مسدود شده است. قفسه سینه از استخوان های زیر تشکیل می گردد:
– در خلف از 12 مهره سینه‌ای(توراسیک132) و دیسک‌های بین مهره‌ای آنها تشکیل شده است.
– دیواره طرفی قفسه سینه از دنده ها که شامل 12 عدد در هر سمت بوده تشکیل شده است.
– استخوان جناغ (استرنوم133) که شامل سه بخش دسته جناغ، تنه و زایده خنجری است. 134
10. ستون فقرات یا ستون مهره:
جسم مهره یک توده استوانه‌ای است که قسمت جلویی (قدامی) مهره را تشکیل می‌دهد. دیسک‌های بین مهره‌ای در ستون فقرات به صورت صفحه‌ای بر روی جسم مهره‌ها قرار می‌گیرند که مهمترین وظیفه آنها، تحمل وزن و کاهش شدت ضربات وارده به ستون مهره‌ها است.
ستون مهره ساختمانی است که از سر تا لگن امتداد دارد و تنه در اطراف آن شکل گرفته است. این ساختمان از استخوان ها، عضلات، و دیگر بافت ها تشکیل شده است.
ستون فقرات یا ستون مهره یا اسپاین135 از بیش از سی استخوان کوچک تر به نام مهره136 تشکیل شده است که روی یکدیگر قرار گرفته اند. در اطراف مهره ها عضلات، لیگامان ها، اعصاب و دیسک بین مهره‌ای قرار گرفته‌اند.
کل ستون مهره از بالا تا پایین چهار قسمت دارد که در هر کدام از آنها مهره ها نه در امتداد یک خط مستقیم، بلکه به شکل یک قوس هستند. پس ستون مهره از چهار قسمت قوسی شکل تشکیل شده است که عبارتند از :
– قوس بالایی که بین قفسه سینه و جمجمه قرار گرفته است، قوس گردنی یا سرویکال137 بوده و تحدب آن به سمت جلو است این قوس از 7 مهره تشکیل شده است. این مهره ها را از بالا به پایین و از یک تا هفت بصورت C1-C7 نامگذاری می‌کنند.
– قوس وسطی را قسمت سینه ای یا توراسیک138 می‌گویند که تحدب به سمت عقب دارد و از 12 مهره تشکیل شده است. قفسه سینه یا قفسه صدری در اطراف این 12 مهره تشکیل شده است. مهره‌های سینه ای را از بالا به پایین و از یک تا دوازده بصورت T1-T12 نامگذاری می‌کنند.
– قوس پایینی همان قسمت کمری یا لومبار139 است که به سمت جلو تحدب دارد و از 5 مهره تشکیل شده است. این ناحیه وزن تنه را تحمل کرده و کمردرد بیشتر در این محل احساس می‌شود. مهره‌های کمری را از بالا به پایین و از یک تا پنج بصورت L1-L5 نامگذاری می‌کنند.
– قسمت خاجی یا ساکروم140 که از به هم چسبیدن چند مهره کوچک درست شده است. استخوان خاجی یا ساکروم 5 مهره به هم چسبیده است. این استخوان جزیی از حلقه لگن است پس ستون مهره از طریق مهره های خاجی یا ساکروم به لگن متصل می‌شود. 141
گفتار دوم: استخوان‌های نیمه تحتانی بدن
1. استخوان لگن
پلویس142 یا لگن یک ساختمان حلقوی شکل است که در پایین تنه قرار گرفته و ارتباط اندام‌های تحتانی را با تنه برقرار می‌کند. لگن از بالا به ستون فقرات و در پایین به استخوان‌های ران مفصل می‌شود. وظیفه لگن در واقع انتقال نیروهای وزن از تنه به هر دو اندام‌های تحتانی است. همچنین در موقع نشستن، نیروی وزن تنه مستقیماً از طریق لگن به زمین وارد می‌شود. لگن همچنین حاوی ارگان‌های گوارشی و تولید مثل بوده و عروق و اعصاب مهمی از آن عبور کرده و از تنه به اندام تحتانی می‌روند. 143
پلویس از سه استخوان تشکیل شده است. دو استخوان کاملا هم شکل ولی قرینه و به شکل نیم دایره به نام استخوان‌های بی‌نام در کنار یکدیگر قرار گرفته اند تا قسمت اعظم این ساختمان حلقوی را تشکیل دهند. این دو استخوان در قسمت جلو به یکدیگر نزدیک شده و یک مفصل را تشکیل می‌دهند که به آن سمفیزپوبیس می‌گویند. هر استخوان بی نام خود از سه قسمت به نام های ایلیوم144، ایسکیوم145 و پوبیس146 تشکیل شده است. این سه قسمت در بچه‌ها در واقع سه استخوان جدا هستند که در کنار هم قرار گرفته و در بین آنها صفحه رشد قرار گرفته است. در زمان بلوغ(سن 16-18 سالگی) این سه استخوان کاملاً به یکدیگر می‌چسبند و یک استخوان بی نام را درست می‌کنند. استخوان پوبیس در جلو یا قدام قرار گرفته و از دو قسمت (راموس147 فوقانی و راموس تحتانی) درست شده است. استخوان ایلیوم قسمت پشتی یا عقبی استخوان بی‌نام است و قسمت ایسکیوم در پایین استخوان بی نام است. در موقع نشستن، قسمتی که با زمین تماس دارد ایسکیوم است. 148 استابولوم حفره فنجانی شکل بزرگی است که با سر فمور مفصل می شود. استابولوم در سطح خارجی استخوان لگن در جایی که ایلیوم، پوبیس و ایسکیوم به یکدیگر می پیوندند قرار گرفته است. 149
2. استخوان ران
استخوان ران بزرگترین استخوان بدن است150 که در نیمه تحتانی بدن قرار دارد. استخوان ران در بالا با استخوان هیپ (استخوان لگنی) و در پایین با استخوان درشت نی (تیبیا) مفصل می‌گردد. سر استخوان ران در ناحیه استابولوم (حقه) که یک حفره مفصلی در سطح خارجی استخوان هیپ است، مفصل ران (مفصل هیپ) را ایجاد می کند که این مفصل یک مفصل با پایداری و ثبات بالا است. انتهای تحتانی استخوان ران با یکی از استخوان های ساق پا بنام درشت نی، مفصل تیبیوفمورال (مفصل درشت نی-رانی) یا مفصل زانو را به وجود می آورد. انتهای تحتانی استخوان ران همچنین دارای یک سطح مفصلی برای استخوان کشکک بوده (سطح کشککی) و مفصل پاتلوفمورال (مفصل کشککی-رانی) را می سازد. 151
3. استخوان زانو
زانو بزرگترین مفصل بدن بوده و هم حرکات لولایی بصورت خم و باز شدن دارد و هم تا حدودی می‌تواند حرکات چرخشی حول محور طولی را انجام بدهد. مفصل زانو بیش از هر مفصل دیگری در بدن مستعد آسیب دیدن است و این به خاطر نیروهای زیادی است که این مفصل باید تحمل بکند. در حین راه رفتن نیرویی معادل 1.5 برابر وزن بدن به زانو وارد می‌شود. در حین بالا رفتن از پله 4-3 برابر و در حین چمباتمه زددن یا دو زانو نشستن این مقدار به 8 برابر وزن بدن افزایش می‌یابد.
زانو از کنار هم قرار گرفتن سه استخوان درست شده است. قسمت پایینی استخوان ران در بالا و قسمت بالایی استخوان درشت نی (تیبیا) در پایین مهمترین استخوان های تشکیل دهنده زانو هستند. در قسمت جلوی پایینترین قسمت استخوان ران استخوانی به نام کشکک یا پاتلا152 قرار گرفته است. 153
4. استخوان ساق
ستون مرکزی ساق از دو استخوان به نام های درشت‌نی یا تیبیا154 و نازک‌نی یا فیبولا155 تشکیل شده است. درشت نی همانطور که از نامش پیدا است استخوان بزرگتر ساق است و قسمت اعظم نیروهایی که به ساق وارد می‌شوند را تحمل می‌کند. نازک نی در کنار درشت‌نی قرار گرفته و هم در بالا یعنی نزدیک زانو و هم در پایین یعنی بالای مچ پا با استخوان درشت‌نی مفصل می‌شود. استخوان تیبیا یا درشت نی بعد از استخوان ران بزرگترین استخوان بدن است. این استخوان در بالا با ران، در پایین با استخوان تالوس یا قاپ و در خارج با فیبولا مفصل می‌شود. در بالا عرض و حجم آن زیاد است. به پایین که می‌آید نازک‌تر می‌شود و دوباره به انتهای پایینی که می‌رسد مجددا عرض آن زیاد می‌شود البته نه به اندازه بالا. تیبیا استخوانی است که وزن بدن را تحمل می کند، در نتیجه بزرگتر از فیبولا است. فیبولا در تحمل وزن و مفصل زانو شرکت نمی کند ولی سر این استخوان با انتهای فوقانی تیبیا مفصل شده و این دو استخوان، مفصل تیبیوفیبولار فوقانی را ایجاد می کنند. انتهای تحتانی تیبیا نیز با تالوس (استخوان قاپ) مفصل می‌گردد. تالوس همچنین با قوزک داخلی تیبیا و قوزک خارجی فیبولا مفصل می گردد. قوزک خارجی و سر استخوان تیبیا هر دو در زیر پوست قابل لمس هستند. 156
5. استخوان پا
پا بخشی از اندام تحتانی است که در دیستال مچ پا قرار گرفته است. پا به سه بخش مچ پا، متاتارس و انگشتان تقسیم می گردد.
سه گروه استخوانی در پا وجود دارد:
– هفت استخوان تارسال که ساختار استخوانی مچ پا را تشکیل می دهند.
– استخوان های متاتارس که 5 استخوان کف پا هستند.
– بند انگشتان که استخوان انگشتان هستند. هر انگشت به غیر از انگشت بزرگ دارای سه بند است. انگشت بزرگ دارای دو بند است. به استخوان هر بند فالانکس‌157 می‌گویند.
کف پا از 26 استخوان تشکیل شده است. دو استخوانی که در پشت پا قرار دارند یعنی استخوان های تالوس158 و پاشنه یا کالکانه159 را روی هم رفته هیندفوت160 یعنی