مصرف مواد، سلامت روان، دانش آموزان دختر

418/1 ميباشد. سطح معنيداري مقدار F محاسبه شده 203/0 است که بالاتر از 001/0 ميباشد (001/0P).بنابراين فرض همگني ماتريس کواريانس پذيرفته ميشود.

ب. فرض همگني واريانسها
جدول 39-4: نتايج آزمون لون براي بررسي همگني واريانس نمرات مؤلفههاي رفتارهاي پر خطر
مؤلفههاي رفتارهاي پر خطر
F
df 1
df 2
P
خشونت
103/3
1
28
091/0
رابطه جنسي نا ايمن
558/2
1
28
121/0
مصرف مواد
009/0
1
28
927/0

با توجه به جدول 39-4 تست لون براي تعيين همگني واريانس ها اجراشد که تفاوت معنيداري در واريانس نمرات مؤلفههاي سلامت رواني بين گروههاي آزمايش و کنترل مشاهده نگرديد. چرا که سطح معنيداري مقدارF بالاتر از 05/0 است (05/0P). بنابراين فرض همگني واريانسها پذيرفته ميشود.

نتايج آزمونهاي چند متغيره
جدول 40-4: نتايج آزمونهاي چند متغيره روي نمرات مؤلفههاي رفتارهاي پر خطر در دانش آموزان
P
dfخطا
d.f فرضيه
F
مقدار
آزمون
014/0
23
3
*379/4
364/0
پيلايي
014/0
23
3
*379/4
636/0
لامبداي ويلکز
014/0
23
3
*379/4
571/0
هوتلينگ
014/0
23
3
*379/4
571/0
بزرگترين ريشه روي
01/0**pو05/0 *p
با توجه به اطلاعات جدول 40-4 مشاهده ميشود که مقدار لامبداي ويلکز برابر با 636/0 و مقدار F بدست آمده در اين آماره 379/4 است. سطح معنيداري اين مقدار با درجه آزادي 3 و 23 کمتر از 05/0 است (05/0P). اين امر نشان ميدهد که بين دانش آموزان دو گروه آزمايش و کنترل حداقل در يکي از مؤلفههاي رفتارهاي پر خطر تفاوت معنيداري وجود دارد.
در ادامه براي پي بردن به اين نکته که دقيقاً از لحاظ کدام يک از مؤلفههاي رفتارهاي پر خطر بين دانش آموزان دوگروه تفاوت معنيدار وجود دارد، نتايج سه تحليل کواريانس يک متغيره در متن تحليل کواريانس چند متغيره به تفکيک سه فرضيه فرعي آمده است؛

الف-آموزش تاب آوري بر کاهش خشونت در دانشآموزان مؤثر است.
جدول41-4: نتايج تحليل کواريانس چند متغيره روي نمرات خشونت
متغير
گروه
n
X
SE
F
df
P
?2
خشونت
آزمايش
15
44/2
41/0
392/5
24و1
029/0
177/0

کنترل
15
89/3
41/0

با توجه به اطلاعات جدول 41-4 مشاهده ميشود که ميانگين تعديل شده نمرات “خشونت” در دانش آموزان گروه آزمايش44/2و در دانش آموزان گروه کنترل 89/3 ميباشد.
همچنين با توجه نتايج تحليل کواريانس در جدول 41-4 نشان ميدهد، مقدار F بدست آمده براي تفاوت ميانگين نمرات “خشونت” بين دو گروه آزمايش و کنترل، 392/5 است و سطح معنيداري اين مقدار با درجه آزادي 1 و 24پايينتر از 05/0 ميباشد (029/0= p، 392/5= (24و 1F ().بنابراين تفاوت ميانگين نمرات “خشونت” بين گروه آزمايش و کنترل معنيدار است و با 95 درصد اطمينان ميتوان گفت که آموزش تابآوري به طور معنيداري باعث کاهش ميزان خشونت در دانش آموزان دختر ميشود. با توجه به مقدار مجذور اتا، ميزان اين تأثير 18 درصد است.

ب- آموزش تاب آوري بر کاهش رابطه جنسي نا ايمن در دانشآموزان مؤثر است.
جدول 42-4: نتايج تحليل کواريانس چند متغيره روي نمرات رابطه جنسي نا ايمن
متغير
گروه
n
X
SE
F
df
P
?2
رابطه جنسي
ناايمن
آزمايش
15
96/0
41/0
762/1
24و1
196/0
066/0

کنترل
15
77/1
41/0

توجه به اطلاعات جدول 42-4 مشاهده ميشود که ميانگين تعديل شده نمرات “رابطه جنسي نا ايمن” در دانش آموزان گروه آزمايش96/0و در دانش آموزان گروه کنترل 77/1 ميباشد.
اما با توجه نتايج تحليل کواريانس در جدول 42-4 نشان ميدهد، مقدار F بدست آمده براي تفاوت ميانگين نمرات “رابطه جنسي نا ايمن” بين دو گروه آزمايش و کنترل، 762/1 است و سطح معنيداري اين مقدار با درجه آزادي 1 و 24بالاتر از 05/0 ميباشد (196/0= p، 762/1= (24و 1F (). بنابراين تفاوت ميانگين نمرات “رابطه جنسي نا ايمن” بين گروه آزمايش و کنترل معنيدار نيست و ميتوان گفت که آموزش تاب آوري تأثير معنيداري بر کاهش رابطه جنسي نا ايمن در دانشآموزان دختر ندارد.

ج- آموزش تاب آوري بر کاهش مصرف مواد در دانشآموزان مؤثر است.
جدول 43-4: نتايج تحليل کواريانس چند متغيره روي نمرات مصرف مواد
متغير
گروه
n
X
SE
F
df
P
?2
مصرف مواد
آزمايش
15
82/2
29/0
031/12
24و1
002/0
325/0

کنترل
15
31/4
29/0

با توجه به اطلاعات جدول 43-4 مشاهده ميشود که ميانگين تعديل شده نمرات “مصرف مواد” در دانش آموزان گروه آزمايش82/2و در دانش آموزان گروه کنترل 31/4 ميباشد.
همچنين با توجه نتايج تحليل کواريانس در جدول 43-4 نشان ميدهد، مقدار F بدست آمده براي تفاوت ميانگين نمرات “مصرف مواد” بين دو گروه آزمايش و کنترل، 031/12 است و سطح معنيداري اين مقدار با درجه آزادي 1 و 24پايينتر از 05/0 ميباشد (002/0= p، 031/12= (24و 1F (). بنابراين تفاوت ميانگين نمرات “مصرف مواد” بين گروه آزمايش و کنترل معنيدار است و با 95 درصد اطمينان ميتوان گفت که آموزش تابآوري به طور معنيداري باعث کاهش ميزان مصرف مواد در دانش آموزان دختر ميشود. با توجه به مقدار مجذور اتا، ميزان اين تأثير 33 درصد است.

فصل پنجم
بحث و نتيجه گيري

1-5 مقدمه
هدف از انجام اين پژوهش بررسي تأثير آموزش مؤلفه‌هاي تاب آوري بر کيفيت زندگي و کاهش رفتارهاي پرخطر در دانش آموزان دختر بود. بنابراين در اين فصل به بحث و تبيين هر يک از فرضيه‌هاي پژوهش و مؤلفه هاي آنها پرداخته مي‌شود.
2-5 بحث و نتيجه گيري
1-2-5 فرضيه اول: آموزش مؤلفه‌هاي تاب آوري بر افزايش كيفيت زندگي دانش آموزان دختر مؤثر است.
فرضيه اصلي پژوهش مبني بر تأثير آموزش تاب آوري بر سطح کيفيت زندگي با 95 درصد اطمينان(001/0= p) تأييد گرديد. بايد اشاره کرد که بين تاب آوري و کيفيت زندگي رابطه معناداري وجود داشت به نحوي که با افزايش ميزان تاب آوري، کيفيت زندگي هم در دانش آموزان دختر افزايش مي‌يافت. نتايج بدست آمده در اين پژوهش با يافته‌هاي رحيميان بوگر(1387)؛ کاوه،(1388)؛ اريکسون و لينداسترام(2007)، عبدالغدير و همکاران (2009) اُو و همکاران (2002) کاوه و همکاران (1390)، ساماني و همکاران (2006) و جوکار142(2008)، حق رنجبر و همکاران (1390)، مؤمني و شهبازي راد(1391)،حسيني قمي و همکاران (1389) همخواني دارد. از دلايل اثربخشي آموزش تاب آوري بر کيفيت زندگي، ممکن است ايجاد راهبردهاي کنار آمدن و سازوکارهاي دفاعي بهتر در افراد باشد. همچنين يکي از دلايل و تبيين‌هاي تأثير مداخله‌هاي حيطه تاب آوري اين است که اغلب اين مداخله‌ها در سبک اسناد افراد تغييراتي ايجاد مي‌کنند. کرولي و همکاران (2003) دريافته اند سرسختي رواني بر سازوکارهاي دفاعي افراد، اثر دارد و باعث مي‌شود آنها از سازوکارهاي دفاعي بهتري مانند ارزيابي مجدد مثبت، استفاده کنند. طبق نظر مک کلا و همکاران (2005) آموزش‌هايي که به عضو مراقب در زمينه کاهش فشار رواني داده مي‌شود، مي‌تواند کيفيت زندگي او را افزايش دهد. اغلب مداخله‌هاي حيطه تاب آوري در سبک اسناد افراد، تغييراتي ايجاد مي‌کنند. ماستن(2001) تاب آوري افراد را عامل توانمندي آنان در راستاي تغيير نتايج حوادث ناگوار در جهت مثبت و کمک به حفظ سلامتي شخص مي‌داند. فرايبرگ و همکاران(2006) نيز معتقدند که تاب آوري، ظرفيت و توانمندي افراد را براي تغيير، صرف نظر از خطرات تهديدکننده را افزايش مي‌دهد. همچنين تفسير مثبت هيجانات منفي توسط افراد تاب آور مي‌تواند زمينه‌هاي سلامتي را در آنان فراهم سازد. از آن جايي که کيفيت زندگي در بر دارنده رضايت از زندگي است، ممکن است تاب آوري با تأثير بر نوع احساس‌ها و هيجان‌هاي فرد، باعث نگرش مثبت و در نتيجه رضايت از زندگي شود، حتي گاهي با کاهش احساس استرس، موجبات خرسندي و رضايت را براي افراد فراهم سازد و موجب ارتقاء کيفيت زندگي شود. (رحيميان بوگر و اصغر نژاد فريد1387). خودكارامدي به عنوان عاملي مؤثر بر كيفيت زندگي، درك فرد از مهارت‌ها و توانايي هايش در انجام موفقيت آميز عملكردي شايسته تأثير دارد. به عبارت ديگر خودكارآمدي بر درك، عملكرد، رفتارهاي سازگارانه، انتخاب محيط و شرايطي كه افراد تلاش مي‌كنند تا به آن دست يابند اثر مي‌گذارد. خودآگاهي نيز به عنوان يکي ديگر از مؤلفه هاي تاب آوري به فرد کمک مي کند تا بر نقاط ضعف و نقاط قوت خود شناخت پيدا کرده و در جهت جبران نقاط ضعف خود تلاش کند، بنابراين زماني که فرد از تمام ويژگي هاي خود آگاه مي شود و سعي دارد آنها را به نقاط مثبت ويژگي هاي خود تبديل کند، کيفيت زندگي او دستخوش تغيير مي شود و در جهت مثبت افزايش مي يابد.
آموزش تاب آوري با 95 درصد اطمينان(014/0= p) به طور معني داري باعث افزايش ميزان سلامت جسماني در دانش آموزان دختر مي‌شود. نتيجه بدست آمده با يافته‌هاي اريکسون و لينداسترام (2006)، استنسما، هيجر و استالن143 (2007)، و رحيميان بوگر و اصغرنژاد فريد(1387)، يي، ويتاليانو، اسميت و وينگرك144(2008) همخوان است که دريافته اند احساس يکپارچگي، سرسختي رواني و تاب آوري با سلامت جسماني و رواني ، همبستگي دارد.
کنترل هيجانات به عنوان يکي از مؤلفه هاي تاب آوري تأثير مثبتي بر روي سلامت جسماني دارد به طور مثال هيجاني مانند استرس اگر کنترل نشود اثرات نامطلوبي بر روي جسم مي گذارد، و هيجاناتي مانند خشم مي توانند ضربان قلب را در افراد مستعد به شکل بيمارگونه يا حتي کشنده اي تغيير دهند و جان فرد را به خطر بيندازند همچنين باعث بروز علام جسمي ديگري مي شوند که عوارض جبران ناپذيري را به بار مي آورند. بنابراين کنترل هيجانات مي تواند بر روي سلامت جسماني تأثير مطلوبي داشته باشد.
ارتباط اجتماعي و پيوندهاي دوستي بين افراد مي توانند پيش بيني کننده سلامت جسم در افراد باشد معمولاً افرادي که دوستان بيشتري دارند، استرس ها و فشارهاي زندگي را کمتر متحمل مي شوند از آن جايي که سلامت جسم و روان بر روي هم تأثير مي گذارند بنابراين افرادي که بيشتر از حمايت هاي دوستان بهره مند مي شوند از سلامت جسماني بالاتري برخوردارند.
نتايج بيانگر معناداري آموزش تاب آوري بر سلامت روان دانش آموزان است و با 95 درصد اطمينان (040/0= p) تأييد گرديد. مي‌توان گفت آموزش تاب آوري باعث افزايش سلامت روان مي‌شود. نتيجه بدست آمده با يافته هاي سليمي بجستاني(1388)، رحيميان بوگر،(1387)، ياميزاکي، سوکجيما، ميزو، ابوشيدا و فوکوهارا145(2005)؛ عرفه و همکاران (2008)؛ آزادي و آزاد (1389)، حميد، کيخسرواني، باباميري و مصطفي دهقاني(1391)، کاوه و همکاران (1390)، توگاد و فردريکسون)2007)، ساماني، جوکار و صحراگرد ( 1386)، بشارت، صالحي، شاه محمدي، نادعلي و زبردست (1387)، زرين کلک ( 1389)، ماستن(2001) همخواني دارد. پژوهش‌هاي انجام شده گوياي آن هستند که افراد داراي تاب آوري بالا، در شرايط استرس زا و موقعيت‌هاي ناگوار سلامت روانشناختي خود را حفظ مي‌کنند و داراي سازگاري روانشناختي هستند. بنابراين، تاب آوري از طريق كاهش هيجانات منفي مي‌تواند سلامت روان را افزايش دهد. به باور استرنبرگ و بري (1994) با آموزش مهارتهايي همانند مهارت هاي ارتباطي، مقابله، جرأت بخشي و ابراز وجود مي‌توان تاب آوري و به دنبال آن سطح سلامت افراد را افزايش داد (به نقل از ساماني و همكاران،1386).
خودآگاهي، مديريت استرس و مهارت حل مساله نقش بسزايي در تامين سلامت رواني افراد دارد. از اين ميان به نظر مي‌رسد خودآگاهي و شناخت از خود نقش پررنگ‌تري در تضمين سلامت رواني افراد ايفا مي‌کند؛ چرا که کساني که به خودشناسي مناسبي از خود رسيده‌اند غالبا مي‌توانند شرايط بحراني زندگي خود را کنترل و از پس مشکلات نيز برآيند.
عزت نفس يا همان احترام به خود يكي از خصوصيات مهم و اساسي شخصيت تا