سه نوع اثرات متقابل مي‌تواند رخ دهد.
مخلوط‌هاي دوتايي رزماري، دارچين و زردچوبه با ميخک در مدل قدرت احيا کنندگي اثرات سينرژيسمي نشان دادند. سينرژيسم مشاهده شده در پي مخلوط نمودن، اشاره به اين نکته دارد هر يک از عصاره‌ها در مخلوط، قدرت احيا کنندگي يکديگر را تقويت نموده و پاسخ نهايي را تشديد مي‌نمايند. در مدل ظرفيت آنتي اکسيداني تام، مخلوط‌هاي دارچين-ميخک و زردچوبه-ميخک اثرات سينرژيسمي نشان دادند و بقيه مخلوط‌هاي دوتايي اثرات تجمعي از خود نشان دادند. تست آنتي اکسيداني عصاره‌ها به روش تيوباربيتوريک اسيد نشان داد که سه مخلوط رزماري-ميخک، دارچين-رزماري و زردچوبه-دارچين پاسخ‌هاي سينرژيسمي نشان دادند و در مقابل مخلوط دارچين-ميخک اثرات آنتاگونيسمي از خود نشان دادند.
4-2-3- اثرات متقابل بين مخلوط‌هاي سه‌تايي و چهارتايي عصاره‌هاي گياهي
در مدل زدودن راديکال‌هاي آزاد DPPH، تمامي مخلوط‌هاي سه تايي و چهارتايي اثرات سينرژيسمي نشان دادند. در مدل قدرت احيا کنندگي و ظرفيت تام آنتي اکسيداني نيز تمامي مخلوط‌هاي سه تايي و چهارتايي بجر مخلوط دارچين-زردچوبه-رزماري اثرات سينرژيسم از خود نشان دادند. در مدل ممانعت از پروکسيداسيون به روش بيوباربيتوريک فقط مخلوط سه تايي دارچين-زردچوبه-ميخک اثرات سينرژيسمي و بقيه مخلوط‌ها اثرات تجمعي نشان دادند. هيچيک از مخلوط‌هاي سه تايي و يا چهارتايي اثرات آنتاگونيسم از خود نشان ندادند.
درصد اثرات متقابل مخلوط‌هاي دوتايي، سه تايي و چهارتايي هر چهار مدل مختلف در شکل 4-1 نشان داده است. مخلوط‌هاي دوتايي 6/41 درصد اثرات سينرژيسم، 8/45 درصد اثرات تجمعي و 6/12 درصد آنتاگونيسم نشان دادند. مخلوط‌هاي سه‌تايي و چهارتايي 70 درصد سينرژيسم و 40 درصد اثرات تجمعي از خود نشان دادند و اثرات آنتاگونيسم مشاهده نگرديد. اين نتايج اشاره بر آن دارد که مخلوط هاي پيچيده‌تر مانند مخلوط‌هاي سه‌تايي و چهارتايي ممکن است اثرات سينرژيسم بيشتري از خود نشان داده و اثرات نامطلوب آنتاگونيسم را به حداقل برسانند. ونگ و همکاران [278] نشان دادند زماني‌که همه مدل‌هاي آنتي اکسيداني را با هم در نظر بگيريم مي‌تواند شاخصي از اثرات آنتي اکسيداني حقيقي آن مخلوط باشد. فرضيه‌هايي براي اثرات سينرژيسمي و آنتاگونيسمي بين مخلوط هاي مختلف گياهان دارويي وجود دارد. يک ترکيب آنتي اکسيدان مي‌تواند ترکيبات ديگر موجود در مخلوط را احيا نمايد و منجر به تقويت و يا تضعيف اثر نهايي آنتي اکسيداني گردد که مکانيسم دقيق آن توسط محققين تشريح گرديده است [208]. همچنين تغيير در نرخ واکنش‌هاي آنتي اکسيداني و همچنين قطبيت ترکيباتي که در واکنش‌هاي آنتي اکسيداني شرکت مي‌نمايند، ممکن است پاسخ‌هاي آنتي‌اکسيداني را تغيير دهند [92]. ونگ و همکاران [278] نشان دادند که پاسخ‌هاي سينرژيسمي معمولا در اثر تشکيل ترکيبات موثره جديد و يا تغيير ترکيبات موجود در محيط ايجاد نمي‌گردد و بيشتر به اثرات ترکيبي فيتوکميکال‌هاي موجود در محيط مربوط مي‌باشد.
4-3- نتيجه گيري مربوط به پژوهش اول
اين پژوهش نشان داد که بيشتر مخلوط‌ها در اين آزمايش اثرات سينرژيسمي نشان دادند زيرا اثر آنتي‌اکسيداني مخلوط از ميانگين اثرات انفرادي عصاره‌ها بالاتر بود. بنابراين، تشخيص مخلوط‌هايي با بيشترين پاسخ‌هاي سينرژيسمي توسط مدل‌هاي مختلف آنتي اکسيداني و عدم بروز اثرات آنتاگونيسمي ميسر مي‌گردد. با اينکار مي‌توان با افزايش راندمان اثرات آنتي اکسيداني، سطح مصرف گياهان دارويي را در راستاي بهبود سلامت و نگهداري مواد غذايي کاهش داده و از صرفه اقتصادي آن نيز بهره برد.
جدول 4-1- ترکيبات فنولي تام (ميلي‌گرم بر گرم ماده خشک) و قدرت آنتي اکسيداني عصاره‌ها توسط مدل‌هاي مختلف
آنتي اکسيدان تام
تست تيوباربيتوريک (%)
قدرت احيا کنندگي
زدودن DPPH (%)
فنول تام
عصاره گياهي
541/0
2/36
364/0
8/70
5/58
دارچين
450/0
8/38
098/0
5/26
3/31
زردچوبه
713/0
8/49
544/0
4/82
7/77
رزماري
350/1
7/45
238/1
0/90
2/110
ميخک
064/0
9/3
062/0
7/1
77/0
خطاي استاندارد
0001/0
0336/0
0001/0
0001/0
0001/0
سطح معني‌داري
جدول 4-2-همبستگي بين محتواي فنول تام و اثرات آنتي اکسيداني به روش هاي مختلف
آنتي اکسيدان تام
تست تيوباربيتوريک
قدرت احيا کنندگي
زدودن DPPH
محتواي فنول تام
*90/0
‡54/0
*96/0
*90/0
1
محتواي فنول تام
*68/0
29/0
*77/0
1
زدودن DPPH
*94/0
07/0
1
قدرت احيا کنندگي
09/0
1
تست تيوباربيتوريک
1
آنتي اکسيدان تام
* همبستگي معني دار در سطح 05/0، ‡ همبستگي تمايل به معني داري در سطح 10/0 P 05/0
جدول 4-3-ظرفيت آنتي اکسيداني مخلوط هاي دوتايي و بهبود نسبي مخلوط‌هاي دوتايي نسبت به ميانگين عصاره‌هاي انفرادي هر يک از مخلوط‌ها
اثر متقابل مشاهده شده
بهبود نسبي (%)
پاسخ آنتي اکسيداني
تيمارها
زدودن DPPH (%)
تجمعي
42/1
5/87
رزماري-ميخک
آنتاگونيست
9/8-
2/73
دارچين -ميخک
سينرژيسم
7/37
2/80
زردچوبه-ميخک
سينرژيسم
3/5
5/80
دارچين-رزماري
آنتاگونيسم
6/22-
2/42
زردچوبه-رزماري
تجمعي
3/5
2/51
زردچوبه-دارچين
قدرت احيا کنندگي
سينرژيسم
9/6
953/0
رزماري-ميخک
سينرژيسم
6/12
902/0
دارچين -ميخک
سينرژيسم
8/24
825/0
زردچوبه-ميخک
تجمعي
1/5
477/0
دارچين-رزماري
تجمعي
7/4
336/0
زردچوبه-رزماري
تجمعي
2/5
243/0
زردچوبه-دارچين
ظرفيت آنتي اکسيداني تام
تجمعي
8/9
062/1
رزماري-ميخک
سينرژيسم
0/22
054/1
دارچين -ميخک
سينرژيسم
6/40
139/1
زردچوبه-ميخک
تجمعي
9/0-
621/0
دارچين-رزماري
تجمعي
5/11-
514/0
زردچوبه-رزماري
تجمعي
1/13-
430/0
زردچوبه-دارچين
تست تيوباربيتوريک اسيد (%)
سينرژيسم
6/18
6/56
رزماري-ميخک
آنتاگونيسم
8/29-
4/29
دارچين -ميخک
تجمعي
71/0
5/42
زردچوبه-ميخک
تجمعي
5/13
4/50
دارچين-رزماري
تجمعي
6/1-
6/43
زردچوبه-رزماري
سينرژيسم
4/29
9/48
زردچوبه-دارچين
جدول 4-4-ظرفيت آنتي اکسيداني مخلوط هاي سه تايي و چهارتايي و بهبود نسبي مخلوط‌ها نسبت به ميانگين عصاره‌هاي انفرادي هر يک از مخلوط‌ها
اثر متقابل مشاهده شده
بهبود نسبي (%)
پاسخ آنتي اکسيداني
تيمارها
زدودن DPPH (%)
سينرژيسم
0/17
6/77
زردچوبه-رزماري-ميخک
سينرژيسم
6/5
6/85
دارچين-رزماري-ميخک
سينرژيسم
0/11
5/66
دارچين-زردچوبه-رزماري
سينرژيسم
7/5
0/66
دارچين-زردچوبه-ميخک
سينرژيسم
6/20
3/81
دارچين-زردچوبه-رزماري-ميخک
قدرت احيا کنندگي
سينرژيسم
6/19
750/0
زردچوبه-رزماري-ميخک
سينرژيسم
1/15
823/0
دارچين-رزماري-ميخک
تجمعي
9/2-
325/0
دارچين-زردچوبه-رزماري
سينرژيسم
3/27
722/0
دارچين-زردچوبه-ميخک
سينرژيسم
3/29
725/0
دارچين-زردچوبه-رزماري-ميخک
ظرفيت آنتي اکسيداني تام
سينرژيسم
2/33
01/1
زردچوبه-رزماري-ميخک
سينرژيسم
5/39
126/1
دارچين-رزماري-ميخک
تجمعي
2/0-
567/0
دارچين-زردچوبه-رزماري
سينرژيسم
9/31
935/0
دارچين-زردچوبه-ميخک
سينرژيسم
3/22
868/0
دارچين-زردچوبه-رزماري-ميخک
تست تيوباربيتوريک اسيد (%)
تجمعي
3/4
6/46
زردچوبه-رزماري-ميخک
تجمعي
9/10
9/48
دارچين-رزماري-ميخک
تجمعي
0/4
0/44
دارچين-زردچوبه-رزماري
سينرژيسم
7/19
7/48
دارچين-زردچوبه-ميخک
تجمعي
9/7
6/46
دارچين-زردچوبه-رزماري-ميخک
نمودار 4-1: درصد اثرات متقابل مخلوط‌هاي دوتايي، سه تايي و چهارتايي هر چهار مدل آنتي اکسيداني
4-4- تشريح اهداف پژوهش دوم
دوره انتقال که سه هفته قبل تا سه هفته بعد از زايش را شامل مي‌گردد، حساس‌ترين و پرتنش‌ترين مرحله از چرخه توليدي گاوهاي شيري مي‌باشد [106]. در اين زمان، گاوها در پاسخ به نياز مواد مغذي براي پيشگيري از ناهنجاري‌هاي متابوليکي و حمايت از توليد شير، سازگاري‌هاي وسيع متابوليکي و هورموني تجربه مي‌نمايند. در حقيقت بيشتر گاوهاي وارد شده به دوره انتقال توازن منفي انرژي را تجربه مي‌نمايند که مي‌تواند زمينه‌ساز بسياري از ناهنجاري‌هاي متابوليکي دوره انتقال باشد [111]. چربي اغلب در اوايل زايش براي غلبه بر توازن منفي انرژي و کاهش برخي ناهنجاري‌هاي متابوليکي به گاوهاي شيري تغذيه مي‌گردد [83]. علاوه بر نقش انرژي‌زايي منابع چربي در تغذيه گاو شيري، تحقيقات زيادي پيشنهاد مي‌نمايند که اسيدهاي چرب به عنوان مولکول‌هاي فعال بيولوژيک، مي‌توانند فرآيندهاي بيولوژيک بافت‌هاي مختلف را تنظيم نمايند [213]. اما به نظر مي‌رسد همه اسيدهاي چرب نقش مشابهي در متابوليسم ايفا ننموده و پروفيل اسيدهاي چرب مصرف شده و جذب شده ممکن است نقش مهمي داشته باشد. اخيراً نشان داده شده است که گاوهاي دوره انتقال که دانه کامل کتان را به عنوان منبع امگا-3 مصرف نمودند در مقايسه با گاوهايي که اسيدهاي چرب اشباع [205] يا دانه سوياي ميکرونيزه دريافت نمودند [202]، مصرف ماده خشک بيشتر و ترکيبات کتوني و اسيدهاي چرب غيراستريفيه کمتري داشته و عملکرد کبدي بهتري نيز از خود نشان دادند. به نظر مي‌رسد تغذيه جيره‌هاي غني شده از اسيدهاي چرب امگا-3 بتواند اثرات مثبت بر پاسخ‌هاي عملکردي و متابوليسمي گاوهاي دوره انتقال داشته باشد. تحقيقات حاکي از آن است که ترکيب اسيدهاي چرب جيره مي‌تواند متابوليسم گلوکز و چربي و همچنين پاسخ‌هاي التهابي را نيز تعديل کند [90 و 161]. پژوهش‌ها نشان دادند که تزريق شيرداني روغن‌هاي غني از اسيدهاي چرب امگا-3، پاسخ بافت‌ها را به انسولين در گاوهاي خشک شيري بيشتر نموده است [214 و 235]. به هرحال، تحقيقات کمي در مورد تاثير تغذيه منابع مختلف اسيدهاي چرب ضروري يعني تغذيه جيره‌هاي غني شده با اسيدهاي چرب امگا-3 يا امگا-6 بر متابوليسم گلوکز در گاوهاي دوره انتقال صورت گرفته است. تحقيقات اخير اشاره بر اين امر دارند که گاوهايي که جيره‌هاي غني از اسيدهاي چرب امگا-3 دريافت مي‌کنند ممکن است بيشتر به تنش اکسيداتيو حساس باشند و اين امر در شرايط پر تنشي مثل دوره انتقال که گاو نيز در پي متابوليسم شديد دچار تنش اکسيداتيو مي‌باشد، ممکن است مشکلاتي را به همراه داشته باشد [102].
استفاده از ترکيبات حاصل از گياهان دارويي براي توسعه افزودني‌هايي با نام “تغيير دهنده‌هاي شکمبه”32 در نشخوارکنندگان در دهه گذشته به طور وسيعي تحقيق و بررسي شده است، زيرا همانطور که قبلا به آن اشاره شده است اين ترکيبات اثرات ضد ميکروبي قوي از خود نشان مي‌دهند [57 و 139]. تحقيقات زيادي در زمينه گياهان دارويي نشان داده است که اين ترکيبات آنتي اکسيدان‌هاي قوي، تعديل کننده سيستم ايمني و کاهنده التهابات و محافظت کننده کبدي مي‌باشند [175 و 176] و مي‌توانند متابوليسم گلوکز و چربي را تحت تأثير قرار دهند [8، 146 و 166]. تحقيقات در زمينه استفاده از گياهان دارويي در نشخوارکنندگان نيز نشان داده است که اين ترکيبات قادرند اثرات آنتي اکسيداني داشته و متابوليسم گلوکز را تحت تأثير قرار دهند و سيستم ايمني را تعديل نمايند [102، 103 و 293]. با توجه به مطالب اشاره شده در اين زمينه، به نظر مي‌رسد که ترکيبات فعال بيولوژيک موجود در گياهان دارويي با خصوصيات چند منظوره خود ممکن است سلامت گاوهاي دوره انتقال را بهبود بخشيده و عملکرد آنها را بهينه نمايد. در اين راستا، تدسکو و همکاران [264] با تغذيه عصاره گياه خارمريم در گاوهاي دوره انتقال نشان دادند که اين ترکيب عملکرد را بهبود بخشيده و از کاهش شديد نمره بدني گاوها جلوگيري نموده است.
بنابراين با توجه به اطلاعات کم در زمينه استفاده از منابع مختلف اسيدهاي چرب ضروري در دوره انتقال بر عملکرد، تنش اکسيداتيو و متابوليسم گلوکز و همچنين با عنايت بر خواص مثبت ترکيبات فعال بيولوژيک اشاره شده در گياهان دارويي، هدف از
