دارند، ابعاد هفت‌گانهی سازمان یادگیرنده را با سهولت بیشتری میپذیرند.
پول و همکاران175 (2007) پژوهشی تحت عنوان” تعهد سازمانی و اثر آن بر رضایت شغلی مدیران اجرایی در سازمان یادگیرنده” انجام داده است. که رابطه مشخص و ملموسی بین تعهد، انگیزه و رضایت شغلی وجود دارد که این عناصر، عناصری اصلی و حیاتی برای موفقیت در یک سازمان یادگیرنده به شمار می‌روند.
کنتوکیورس و همکاران176 (2004) پژوهشی تحت عنوان” بررسی ارتباط بین ابعاد سازمان یادگیرنده و سازگاری با تغییرات و نوآوری در عملکرد سازمانی” انجام داده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که ابعاد سازمان یادگیرنده، قوی‌ترین پیش‌بینی کننده انطباق سریع با تغییرات، تولید با عرضه خدمات پرشتاب و عملکرد سازمانی رده عملیاتی هستند. این ابعاد عبارتند از: ارتباطات باز و مبادله اطلاعات، ارتقای ریسک‌پذیری و عقاید جدید، قابلیت دسترسی به اطلاعات و حقایق، زمان و منابع برای انجام حرفه‌ای یک شغل.
جدول 2- 12 خلاصه پیشینه خارجی.
پژوهشگر
عنوان پژوهش
نتایج پژوهش
جرادات و المعانی (2014)
تأثیر زیر ساخت‌های مدیریت دانش بر اثربخشی عملکرد سازمان‌های اردن.
زیر ساخت‌های مدیریت دانش، تأثیر قوی بر اثربخشی عملکرد سازمان‌ها دارد.
حسین و همکاران (2014)
سازمان یادگیرنده و تاًثیر آن بر عملکرد سازمانی و نوآوری سازمانی: چهارچوب پیشنهادی برای مؤسسات دولتی آموزش عالی مالزی.
فرهنگ سازمان یادگیرنده اثرات مثبت مستقیمی بر عملکرد سازمانی و نوآوری سازمانی دارد و به‌طور بالقوه به موفقیت سازمان در درازمدت منجر میشود.
منظور (2012)
تأثیر انگیزه کارکنان بر اثربخشی سازمانی.
توانمندسازی و به رسمیت شناختن کارکنان اثرات مثبتی بر انگیزه کارکنان جهت افزایش کار و در نتیجه اثربخشی و موفقیت سازمان دارد.
یوجی (2012)
تأثیر تغییر سازمانی بر اثربخشی سازمانی مدارس: با استفاده از سرمایه‌گذاری فناوری‌های محاسبات ابری به عنوان متغیر تعدیل کننده.
تغییر سازمانی (سرمایه‌گذاری فناوری‌های محاسبات ابری) تاًثیر قابل توجهی در اثربخشی سازمانی دارد.
چی و همکاران (2012)
تأثیر تعدیلی رهبری تحولی بر مدیریت دانش و اثربخشی سازمانی.
اثربخشی سازمانی زمانی در بالاترین سطح است که مدیریت دانش و رهبری تحولی هر دو در سطح بالا باشند.
کسنور (2010)
تأثیر اجرای سازمان یادگیرنده بر عملکرد مالی و غیر مالی سازمان‌ها.
سازمان یادگیرنده بر عملکرد مالی و غیرمالی شرکتها تاثیر مثبت دارد.
سونگ و همکارانش (2009)
بررسی تأثیر فرهنگ سازمان یادگیرنده بر روابط بین اعتماد بین فردی و تعهد سازمانی.
بین فرهنگ سازمان یادگیرنده بر اعتماد بین فردی و تعهد سازمانی رابطه‌ی مثبت و معناداری وجود دارد و فرهنگ عامل تسهیل کننده اعتماد و تعهد است.
الکین و همکاران (2009)
بررسی نقش فلسفه عملگرا در ایجاد سازمان یادگیرنده در یک کشور شرقی.
دستیابی به سازمان یادگیرنده بسته به تناسب محیطی، شکل متفاوتی در شرق و غرب دارد.
دمرس (2009)
رابطه‌ی بین ادراک ویژگیهای سازمان یادگیرنده و عملکرد سازمان.
به‌کار بردن ویژگیها و ابعاد سازمان یادگیرنده در یک مؤسسه موجب بهبود مستمر عملکرد آن میشود.
پول و همکاران (2007)
تعهد سازمانی و اثر آن بر رضایت شغلی مدیران اجرایی در سازمان یادگیرنده.
رابطه مشخص و ملموسی بین تعهد، انگیزه و رضایت شغلی وجود دارد.
کنتوکیورس و همکاران (2004)
بررسی ارتباط بین ابعاد سازمان یادگیرنده و سازگاری با تغییرات و نوآوری در عملکرد سازمانی.
ابعاد سازمان یادگیرنده، قوی‌ترین پیش‌بینی کننده انطباق سریع با تغییرات، تولید با عرضه خدمات پرشتاب و عملکرد سازمانی رده عملیاتی هستند.
خلاصه فصل دوم:
در این فصل با هدف پاسخ‌گویی به سؤالات پژوهش به بررسی مبانی نظری در این زمینه پرداخته شد و تعاریف، مفاهیم و تاریخچه متغیرهای پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. سپس پیشینه تحقیقیات داخلی و خارجی در رابطه با موضوع پژوهش مورد بحث قرار گرفت. با مطالعه تحقیقیات داخلی و خارجی انجام شده در ارتباط با سازمان یادگیرنده و اثربخشی سازمانی مشاهده شد که این دو متغیر در ادبیات گذشته مورد توجه بوده است. هرچند پژوهشی با این عنوان در آموزش عالی، توسط محقق یافت نشد. با این وجود می‌توان احتمال داد رابطه‌ی مثبت معناداری بین این دو متغیر وجود داشته باشد و ساختار سازمان یادگیرنده موجب افزایش اثربخشی سازمان شود. زیرا سازمان یادگیرنده بهترین ساختار برای سازمان‌های امروزی که در مواجه با تغییرات شدید می‌باشند، است.
در این فصل روش تحقیق، جامعه‌ی مورد پژوهش، نمونه و روش نمونه‌گیری، ابزار اندازه‌گیری و روش نمونه‌گیری داده‌ها، روش اجرای پژوهش، روش تجزیه و تحلیل داده‌ها، روایی و پایایی ابزارها بیان شده است.
روش تحقیق
پژوهش حاضر با توجه به هدف، از نوع تحقیقات کاربردی به منظور توسعه دانش کاربردی در یک زمینه خاص است. و از نظر روش تحقیق همبستگی است.
جامعه‌ی مورد پژوهش
جامعه‌ی مورد پژوهش کلیه کارکنان اداری دانشکده‌های دانشگاه علامه طباطبائی که جمعاً 303 نفر هستند.
دامنه پژوهش
دامنه‌ی پژوهش این تحقیق، شامل دانشکده‌های ادبیات و زبانهای خارجی، اقتصاد، مدیریت وحسابداری، روانشناسی و علوم تربیتی، حقوق و علوم سیاسی و علوم اجتماعی است.
نمونه و روش نمونه گیری
در این پژوهش براساس جدول مورگان حجم نمونه 170 نفر برآورد شد. و نیز برای تعیین نمونه آماری از روش نمونه گیری تصادفی طبقه‌ای نسبتی استفاده شد. جامعه آماری مورد نظر در این پژوهش از شش طبقه زیر تشکیل شده است.
1-دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی 2- دانشکده حقوق و علوم سیاسی 3- دانشکده علوم اجتماعی 4- دانشکده اقتصاد 5- دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی 6- دانشکده مدیریت و حسابداری
در نمونه گیری طبقه‌ای نسبتی حجم نمونه را به شیوه‌های مختلف می‌توان میان طبقه‌ها تقسیم کرد. ساده ترین شیوه تقسیم مساوی تعداد نمونه بین طبقه هاست. و سایر شیوه‌ها شامل انتساب بهینه و انتساب متناسب است از آنجایی که از واریانس طبقه‌ها اطلاعاتی در دسترس نیست, از اختصاص متناسب استفاده میشود. بر همین اساس به منظور تقسیم حجم نمونه بین شش طبقه مذکور از روش اختصاص متناسب استفاده شده است به این صورت که نمونه انتخاب شده از هر طبقه در جدول 1-3 بیان شده است.
جدول3-1 شرکت کنندگان پژوهش به تفکیک دانشکده
تعداد نمونه انتخاب شده از هر طبقه
تعداد جامعه در هر طبقه
طبقات
ردیف
34
61
دانشکده ادبیات و زبانهای خارجی
1
25
44
دانشکده حقوق و علوم سیاسی
2
27
48
دانشکده علوم اجتماعی
3
26
47
دانشکده اقتصاد
4
29
51
دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی
5
29
52
دانشکده مدیریت و حسابداری
6
170
303
کل دانشکده‌ها
جمع
ابزار اندازه‌گیری و روش نمونه گیری داده‌ها
در این پژوهش جهت جمع‌آوری داده‌ها از 2 پرسشنامه استفاده شده است. برای سازمان یادگیرنده، پرسشنامه‌ای استاندارد، شامل 25 سؤال که به صورت طیف پنج نمره‌ای لیکرت از خیلی زیاد تا خیلی کم می‌باشد، استفاده شد. به‌طوری که برای پاسخ خیلی زیاد نمره (5) و برای پاسخ خیلی کم، نمره (1) نمره‌گذاری شده است (جدول 3-2). ابعاد پنج گانه فرمول مورد نظر ویک و لئون (1995) در پرسشنامه، شامل رهبری فرابین، برنامه/ ارزیابی، اطلاعات، ابتکار و اجرا است، که اصل آن توسط ویک ولئون طراحی شده است و در پژوهشهای قبلی این پرسشنامه مورد استفاده قرار گرفته است. به طور کلی عناصر فرمول ایجاد سازمان یادگیرنده و سؤالاتی که این ابعاد را می‌سنجد و نمونه‌ای از آن سوالات در جدول 3-3 بیان شده است.
جدول 3-2 طریقه نمره‌گذاری پرسشنامه سازمان یادگیرنده
مقیاس‌ها
خیلی زیاد
زیاد
متوسط
کم
خیلی کم
امتیاز
5
4
3
2
1
جدول 3-3 ابعاد و نمونه سؤالات پرسشنامه سازمان یادگیرنده
ابعاد سازمان یادگیرنده
سوالات مربوط به هر بعد
نمونه سؤال برای هر بعد
رهبری فرابین
سؤالات 5-1 پرسشنامه
قابل فهم بودن چشم انداز رئیس از سوی سایرکارکنان دانشگاه
برنامه/ارزیابی
سؤالات 10-6 پرسشنامه
وجود ارتباط منطقی و معقول بین برنامه‌های دانشگاه
اطلاعات
سؤالات 15-11 پرسشنامه
مطلع بودن دانشگاه از انتظارات محیط خارجی‌اش
نوآوری و ابتکار
سؤالات 20-16 پرسشنامه
تمایل به ریسک کردن در بین کارکنان دانشگاه
اجرا
سؤالات 25-21 پرسشنامه
توانمندی کارکنان در بکارگیری دانش علمی در عمل
و برای اثربخشی سازمانی از پرسشنامه‌ای که ساخته هوی و همکارانش (2009) است، جهت تعیین میزان نگرش کارکنان از اثربخشی، استفاده شد. این پرسشنامه دارای 8 سؤال که موارد 5 گانه کمیت و کیفیت محصول، کارایی، قابلیت سازگاری و قابلیت انعطاف را می‌سنجد و طیف 6 نمره‌ای لیکرت از کاملاً موافق تا کاملاً مخالف است. به‌طوری که برای پاسخ کاملاً موافق نمره (6) و برای پاسخ کاملاً مخالف، نمره (1) نمره‌گذاری شده است (جدول 3-4). نمره بالاتر نشان دهنده اثربخشی بیشتر است. این پرسشنامه توسط محقق ترجمه شده است و لازم به ذکر است این پرسشنامه نگرش کارکنان نسبت به اثربخشی سازمانی را می‌سنجد. به طور کلی موارد 5 گانه اثربخشی سازمانی و نمونه سؤالات مربوط به آنها در جدول 3-5 بیان شده است.
جدول3-4 طریقه نمره‌گذاری پرسشنامه اثربخشی سازمانی
مقیاس‌ها
کاملاً موافق
موافق
تا حدودی موافق
تا حدودی مخالف
مخالف
کاملاً مخالف
امتیاز
6
5
4
3
2
1
جدول3-5 نمونه سؤالات پرسشنامه اثربخشی
اثربخشی سازمانی
نمونه سؤال
کمیت محصول
کمیت محصولات و خدمات در این سازمان بالاست.
کیفیت محصول
کیفیت محصولات و خدمات در این سازمان برجسته است.
کارایی
کارکنان در این سازمان از منابع موجود به طور موثر استفاده می‌کنند.
قابلیت سازگاری
بیشتر افراد سازمان تغییرات را می پذیرند و با تغییرات سازگار می‌شوند.
قابلیت انعطاف
کارکنان در این سازمان به خوبی درباره نوآوری‌هایی که می‌تواند بر آنها تاثیر بگذارد، آگاه هستند.
روایی و پایایی ابزارها
مفهوم روایی به این پرسش پاسخ می‌دهد که ابزار اندازه‌گیری تا چه حد خصیصه مورد نظر ما را می‌سنجد. بدون آگاهی از اعتبار ابزار اندازه‌گیری، نمی‌توان به دقت حاصل از داده‌های آن اعتماد داشت. روایی با این مساًله سر و کار دارد که یک ابزار اندازه‌گیری تا چه حد چیزی را اندازه می‌گیرد که ما فکر می‌کنیم (سرمد و همکاران، 1389). برای تعیین روایی از روشهای مختلفی می‌توان استفاده نمود در این تحقیق برای تعیین روایی، هم از روایی محتوایی و هم روایی صوری استفاده شده است. برای تعیین روایی محتوایی پرسشنامه‌ها نظرات اصلاحی اساتید راهنما و مشاور اعمال شده است. روایی صوری به این مطلب اشاره دارد که سؤال‌های آزمون تا چه حد در ظاهر شبیه موضوعی هستند که برای اندازه‌گیری آن تهیه شده‌اند.
پرسشنامه‌ی سازمان یادگیرنده، از پایان نامه کارشناسی ارشد، رسته مقدم (1383) که در این زمینه و در رابطه با این موضوع در دانشگاه علامه به پژوهش پرداخته‌اند، اخذ گردیده است. روایی آن از طریق جمع آوری نظرات اساتید راهنما و مشاور تایید گردیده است و پایایی آن از طریق استفاده از ضریب آلفای کرونباخ در بخش وضعیت موجود ضریب 89/0 و در بخش وضعیت مطلوب 92/0 بدست آمده است که نشان دهنده ویژگی اعتبار ابزار است (رسته مقدم، 1383). همچنین باید متذکر گردد که تنها از قسمت وضعیت موجود پرسشنامه، استفاده گردید و وضعیت مطلوب آن مورد سنجش قرار نگرفت. محقق نیز در این تحقیق به سنجش پایایی پرسشنامه‌ی سازمان یادگیرنده از طریق آلفای کرونباخ اقدام نمود، که عدد 94/0 به دست آمد. همچنین ضرایب آلفای کرونباخ ابعاد سازمان یادگیرنده نیز محاسبه شد که در جدول 3-6 ارائه شده است.
جدول3-6 ضرایب آلفای کرونباخ مؤلفه‌های سازمان یادگیرنده
ردیف
نام مؤلفه
ضریب آلفای کرونباخ
1
رهبری فرابین
85/0
2
برنامه/ ارزیابی
85/0
3
اطلاعات
75/0
4
نوآوری و
