(2000) عنوان می‌کند از طریق صنایع‌دستی جوامع بومی قادر هستند تصویر مثبتی از خود ایجاد کنند و باارزش‌ترین خصوصیات خود را برای جهان خارج به تصویر بکشند (تیموتی،146:1388).
باید توجه داشت که توسعه سوغات در مدیریت مقاصد نقش مهمی دارد زیرا سوغات هم از نظر روان‌شناختی و هم از نظر اقتصادی با گردشگری در ارتباط است (ویکس و همکاران،6:2004). گردشگرانی که صنایع‌دستی را به عنوان سوغاتی انتخاب می‌کنند، از نظر فرهنگی غیر همگن هستند آن‌ها از نظر سلایق فرهنگی و اقلامی که آن‌ها را شگفت‌انگیز و یا عادی می‌دانند، متفاوت می‌باشند (هو و یو128،1080:2007). گردشگران سوغاتی‌ها را بر اساس ویژگی‌های آن‌ها ارزیابی می‌کنند. (ترنر و ریزینگر129،2001). آن‌ها اغلب درحالی‌که لیستی از اقلام موردنظر را در دست دارند به خرید نمی‌روند بلکه هنگام خرید مبنای تصمیم‌گیری خود را بر پایه عوامل مختلفی می‌گذارند و بر اساس مجموع ارزش‌هایی مورد انتظار که از یک کالا کسب خواهند کرد تصمیم به خرید آن می‌گیرند (سوانسون و هوریج130،63:2002).
گرابرن131 (1976) برخی ویژگی‌های سوغاتی مانند سهولت حمل‌ونقل، قیمت نسبتاً ارزان، نظافت آسان، کاربرد داشتن در کشور محل سکونت گردشگر را ازجمله ویژگی‌های دارای اولویت برای گردشگران می‌داند. لیترل و همکاران (1998) بیان کردندکه ازجمله ویژگی‌های مهم مدنظر گردشگران برای انتخاب سوغاتی مواردی چون طراحی کالا، برخورداری از مهارت بالا در ساخت آن‌ها و داشتن رنگ‌های جذاب است. برخی گردشگران تمایل دارند کالای خریداری‌شده‌شان واجد درون‌مایه فرهنگی مقصد باشد و یا به راحتی قابل نظافت و نگهداری باشد، نمادی از مقصد بازدید شده باشد، دارای کاربرد باشد و نیز ذوق زیبایی شناسانه آن‌ها را برانگیزد، توسط هنرمندان معروفی ساخته‌شده باشد که اثر خود را امضا کرده‌اند. برخورداری از اصالت نیز امر مهمی برای گردشگران تلقی می‌شود (سوانسون و هوریج،64:2002).
ویژگی‌های فیزیکی یک فروشگاه نیز میتواند در ارزیابی گردشگران از آن فروشگاه مؤثر باشد. همچنین قادر بودن فروشندگان به تکلم به زبان گردشگران نیز در این ارزیابی مهم به نظر می‌رسد زیرا این عامل میتواند به عنوان شاخصی برای مهمان‌نوازی و توجه به گردشگران باشد (یوکسل،752:2004). برخی گردشگران دوست دارند سوغاتی خریداری‌شده منحصربه‌فرد132 باشد و کپی‌های متعدد از آن موجود نباشد (ویکس و همکاران،20:2004). ویژگی‌هایی مانند قیمت مناسب، کیفیت، نحوه رفتار کارکنان فروشگاه و اعتبار فروشگاه نیز برای گردشگران مهم تلقی می‌شوند (ویکس و همکاران،22:2004).
هو و یو (2007) معتقدند برای گردشگران هنگام انتخاب صنایع‌دستی چندین معیار ازجمله وجود ارتباط فرهنگی بین صنایع‌دستی با مقصد، سهولت نقل و انتقال، سهولت استفاده، نحوه نگهداری، مهارت بکار رفته در ساخت مهم است (هو و یو133،2007: 1080-1081). لی و سای134 (2008) در مقاله خود به نام «رفتار خرید سوغاتی توسط گردشگران داخلی در چین» به بررسی الگوی خرید سوغاتی توسط گردشگران داخلی در چین پرداختند و نتایج این تحقیق نشان داد 5 عامل «برخورداری از نمودهای فرهنگی»، «مناسب بودن به‌عنوان یک هدیه»، «کیفیت»، «تولید شدن با مهارت و استادی»، «نماینده یا نماد جاذبه مورد بازدید بودن» برای خرید سوغاتی مهم تلقی می‌شوند. آن‌ها متوجه شدند سطح رضایت گردشگران با توجه به جنسیت، سن، درآمد و نوع همراهان در سفر متفاوت است.
موگیندل و باگول135 (2014) در پژوهش خود به نام «صنایع‌دستی جذاب از دیدگاه گردشگران» به بررسی ویژگی‌های یک صنایع‌دستی مطلوب از نظر گردشگران و نیز این مطلب که آیا بین دیدگاه گردشگران داخلی و خارجی از این نظر تفاوت وجود دارد یا خیر پرداختند و نتایج این تحقیق نشان داد صنایع‌دستی که بتواند در منزل و محل کار دارای کاربرد باشد، بتواند هدیه‌ای مناسب قلمداد شود و دست‌ساز باشد برای گردشگران دارای جذابیت است.
عطرسایی (1388) عنوان می‌کند برای گردشگران اروپایی بازدیدکننده از اصفهان به ترتیب ویژگی‌های برخورداری از طرح جذاب، مهارت بالا در ساخت و بسته‌بندی مناسب، قابلیت حمل‌ونقل آسان، رنگ جذاب، امکان نمایش دادن در منزل، منحصربه‌فرد بودن، انعکاس طرح‌های سنتی، هدیه مناسب بودن، قیمت مناسب و ساخته‌شدن توسط هنرمند بومی مهم تلقی می‌شوند.
2-9-عوامل تأثیرگذار بر رفتار خرید گردشگر
یزدانی (2007) عنوان می‌کند پژوهش‌های صورت گرفته در زمینه رفتار خرید سوغاتی توسط گردشگران به دو دسته تقسیم می‌شوند: یک دسته آن‌هایی هستند که بر تولیدکنندگان سوغاتی و تأثیر تجاری‌سازی محصولات بر زندگی آن‌ها متمرکز می‌شوند (کوهن136،1992-1993) و دسته دوم پژوهش‌هایی هستند که مصرف‌کننده سوغاتی را موردمطالعه قرار می‌دهند و به مواردی از قبیل مفهوم درک شده از سوغاتی توسط گردشگران (بنتور137،1993؛ لیترل138،1990)، ارتباط بین انواع گردشگری با انتخاب محصول (لیترل و همکاران139،1994؛ گرابرن140،1989)، تعریف اصالت در سوغاتی‌ها (کوهن،1988؛ لیترل و همکاران)، ارتباط بین سن و جنسیت با رفتار خرید سوغاتی (اندرسون و لیترل141،1995-1996) می‌پردازند. محققان دریافته‌اند که خریداران می‌توانند در طیفی از خریداران جدی و بسیار مشتاق به خرید تا بازدیدکنندگان معمولی که خیلی کم خرید می‌نمایند و بیشتر جهت گذران وقت در مراکز خرید حاضر می‌شوند، قرار بگیرند (موسکاردو،2004). رفتار خرید گردشگران با یکدیگر متفاوت است زیرا گردشگران از نظر ویژگی‌های جمعیت شناختی، مدت اقامت در مقصد، وسیله حمل نقل مورداستفاده، هدف از سفر و بسیاری از عوامل دیگر باهم فرق دارند و تمام این عوامل موجب تفاوت در میزان هزینه کرد آن‌ها است (وانگ و دیویسون142،3:2010).
کیم و لیترال143 (2001) در مقاله خود به نام «خرید سوغات برای خود به‌جای خرید آن برای دیگران» به بررسی تأثیر متغیرهایی مثل ویژگی‌های جمعیت شناختی گردشگران، نگرش گردشگران نسبت به سوغاتی‌ها، نگرش آن‌ها به فرهنگ‌های دیگر و قرارگرفتن آن‌ها در معرض فرهنگ مکزیکی، بر قصد خرید سوغاتی پرداختند و نتایج نشان داد که از میان متغیرهای ویژگی‌های جمعیت شناختی تنها «وضعیت تأهل» بر قصد خرید تأثیر قابل‌توجهی دارد. همچنین از متغیرهای مربوط به نگرش به فرهنگ‌های دیگر تنها «نژادپرستی مصرف‌کنندگان» بیش‌ترین تأثیر را بر قصد خرید داشته است و از متغیرهای قرار گرفتن در معرض فرهنگ مکزیکی مشخص شد «داشتن تجربه سفر بیشتر» رابطه منفی با قصد خرید دارد. از میان متغیرهای مربوط به نگرش گردشگران به سوغاتی، «زیبایی‌شناختی» بیش‌ترین تأثیر را برقصد خرید داشته است.
موسکاردو144 (2004) در مقاله خود به نام «خرید به‌عنوان یک جاذبه گردشگری» به بررسی جایگاه خرید در تجربه کلی مقصد و مطالعه آن به عنوان عاملی برای انتخاب مقصد پرداخت و چهار نوع از خریداران بر اساس ترکیبی از اهمیت خرید در انتخاب مقصد و مشارکت واقعی در فعالیت‌های خرید مشخص شدند سپس این چهار گروه بر اساس (متغیرهای جمعیت شناختی و اجتماعی، رفتار سفر، انتخاب مقصد، مشارکت در فعالیت‌ها) دسته‌بندی شدند.
اوه و همکاران145 (2004) در تحقیق خود به نام پیش‌بینی رفتار خرید گردشگران به بررسی تأثیر «سن»، «جنس» و «نوع سفر» به عنوان متغیرهای پیش‌بینی کننده رفتار خرید گردشگران پرداخته‌اند و نتایج نشان داد نوع سفر، سن و جنس می‌توانند به عنوان شاخص‌های مفید برای طبقه‌بندی خریداران و مصرف‌کنندگان باشد. سوانسون و هوریج146 (2004) در تحقیق خود به نام «یک مدل ساختاری برای مصرف سوغاتی، فعالیت‌های سفر و جمعیت‌شناسی گردشگری» به بررسی رابطه بین انگیزه گردشگران (فعالیت‌های سفر و جمعیت‌شناسی گردشگران) با مصرف سوغاتی (ویژگی‌های سوغاتی‌ها، ویژگی‌های فروشگاه‌های سوغاتی) پرداختند و به این نتیجه رسیدند که فعالیت‌های سفر گردشگران رابطه مثبت با مصرف سوغاتی دارد اما ویژگی‌های جمعیت شناختی گردشگران ارتباطی با آن ندارد؛ بنابراین خرده‌فروشانی که بتوانند این فعالیت‌ها را تشخیص بدهند و نیز سوغاتی‌ها را با ویژگی‌هایی مناسب‌تر و در محیط مطلوب‌تر ارائه دهند می‌توانند تجربه خرید بهتر برای گردشگران به وجود آورند. تیموتی (1388) در کتاب خود به نام «گردشگری خرید: خرده‌فروشی و اوقات فراغت» درباره عوامل مؤثر بر خرید می‌گوید: نیازهای شخصی، زمینه فرهنگی، عواقب مورد انتظار، مقصد و ویژگی‌های آن، تنوع قیمت‌ها، ارائه خدمات مشتری و مدیریت خرده‌فروشی، ویژگی‌های محصول، ویژگی‌های جمعیت شناختی و روان‌شناختی بر خرید مؤثرند. یو و لیترال147 (2005) در پژوهش خود به نام «عوامل کلیدی درگرایش گردشگران به خرید صنایع‌دستی کدم‌اند؟» به بررسی عوامل کلیدی که گرایش گردشگران برای خرید صنایع‌دستی را تحت تأثیر قرار می‌دهد پرداختند و نتایج نشان داد عوامل جمعیت شناختی مثل سن، جنسیت، تحصیلات، درآمد، بر گرایش گردشگران به خرید مؤثرند همچنین نتایج نشان داد ارزش و مطلوبیت درک شده و نگرش‌ها و نظرات همراهان در سفر، تأثیر مهمی بر گرایش گردشگران به خرید دارند. سوانسون و هوریج (2006) در پژوهش خود به نام «انگیزه سفر به‌عنوان شاخصی برای خرید سوغات» به بررسی این موضوع که کدام «انگیزه‌های سفر» میتواند در خرید سوغاتی توسط گردشگران مؤثر باشد و «ویژگی‌های کلیدی سوغاتی‌ها»، «ویژگی‌های فروشگاهی که در آن سوغات خریداری‌شده است» می‌پردازد و نتایج تحقیق نشان داد که انگیزه‌های سفر گردشگران روی خرید سوغاتی خاص مؤثر است. همچنین انگیزه‌های سفر گردشگران بر خرید سوغاتی‌هایی با ویژگی‌های خاص مؤثر است. به علاوه این انگیزه‌ها بر انتخاب فروشگاه‌های سوغاتی که دارای ویژگی خاص می‌باشند مؤثر است.
فیرهارتس و همکاران148 (2007) در مقاله خود به نام «بررسی رفتار خرید بازدیدکنندگان بر اساس سنخ شناسی آنان» به بررسی رفتار خرید سوغاتی انواع گردشگران (شامل: گردشگران شهر، گردشگران تنها، تورهای گروهی، گردشگران فعال، گردشگران تاریخی) پرداختند. نتایج این تحقیق نشان آن‌ها داد گردشگران شهر بیش‌ترین میزان منابع مالی و زمان را برای خرید سوغات صرف می‌کنند درحالی‌که گردشگران فعال کمترین میزان هزینه و زمان را به خرید اختصاص می‌دهند. به علاوه توصیه‌های دوستان و خانواده مهم‌ترین عامل برای انتخاب مکانی جهت خرید است. همچنین خرید صنایع‌دستی و نقشه و کتاب از آن ناحیه مهم تلقی می‌شود. بررسی‌های انجام‌شده توسط اوه (2007) در تحقیق او به نام «بررسی رفتار خرید گردشگران» نشان داد خرید یکی از رایج‌ترین لغات کلیدی جستجو شده توسط جستجو کنندگان اطلاعت سفر در وب‌سایت‌های مقصد است. نتایج این تحقیق نشان داد عواملی مثل سن، فصل سفر، درآمد خانوار، نوع سفر، همراهان سفر، ارزش دریافت شده از محیط، نوع مقصد همگی بر میزان هزینه برای خرید مؤثرند اما از نظر آماری ارتباطی بین تحصیلات با میزان هزینه کرد برای خرید یافت نشد.
2-9-1-فصل سفر
فصل و زمان سفر میتواند بر رفتار خرید مؤثر واقع شود اما بااین‌وجود این متغیر باید بیشتر بررسی شود. زمان انتخاب‌شده برای سفر میتواند بر گزینه‌ها و فعالیت‌های انتخابی گردشگران بر پایه نوع آب‌وهوا تأثیر بگذارد. مسافران در فصل‌های مختلف به دنبال فعالیت‌های متفاوت هستند و فعالیت‌های متناسب با هر فصل را برمی‌گزینند. برای مثال اوه (2007) دریافت که گردشگران کانادایی در فصل تابستان تفریحات ساحلی را ترجیح می‌دهند ولی در زمستان اسکی می‌کنند و بیشتر تفریحگاه‌ها و فروشگاه‌های سرپوشیده را انتخاب می‌کنند. او همچنین عنوان کرد گردشگران در فصل زمستان بیشتر از سایر فصول خرید می‌کنند (اوه،98:2007).
جنسن وربک (1990) عنوان کرد که شرایط آب‌وهوا و زمان انتخابی برای سفر در طول سال میتواند مانند عوامل دیگری مثل ویژگی‌های فردی گردشگر، همراهان سفر، انگیزه‌های سفر و …بر رفتار خرید گردشگران مؤثر باشد. از طرف دیگر شرایط آب و هوایی با تأثیر بر حالت و روحیه گردشگران میتواند به رفتار خرید آن‌ها جهت بدهد (عطرسایی،43:1388).
2-9-2-سن و جنسیت: تحقیقات بسیاری نشان داده‌اند که بین سن و جنسیت با رفتار خرید
