
کارمند نمیتواند بهبود کار خود را از زمانی که فناوری در فروشگاه یا سازمان مذکور اجرا شده است تخمین بزنند. به بیانی دیگر کارمند قادر نخواهد بود روند بهبود فعالیتهای کاری خود را از زمان پیادهسازی فناوری به بعد تخمین خوبی بزند. ونکاتش و دیویس68 (در سال ۲۰۰۰) مطلب فوق را قابلیت اثبات نتایج (نتایج قابل مشاهده) از استفادهی فناوری معرفی کردند. بنابراین مفهوم قابلیت اثبات نتایج در جایی که نتایج استفاده از فناوری قابل رویت و مشاهده تعریف میگردد. تفاوت آن با متغیر ارتباط شغلی در این است که در ارتباظ شغلی تاثیر فناوری بر شغل کارمند مورد بررسی قرار میگیرد، در جایی که متغیر اثبات نتایج به قابل مشاهده بودن تاثیرات فناوری بر شغل وی میپردازد. این مفهوم به خصوص زمانی اهمیت پیدا خواهد کرد که بازدهی خروجی کار کارمند مورد ارزیابی قرار بگیرد. بنابراین از کارمندان انتظار میرود فناوری را مورد استفاده قرار دهند که سودمندی شغل ایشان را بیشتر نمایان سازد. در نتیجه کارمندان با نگرشی مثبت تمایل به استفاده از فناوری را خواهند داشت تا فناوریای که روند فعالیت ایشان را کمرنگ نشان خواهد داد. از این گذشته، کارمندان بعضی اوقات بهبود بازدهی کاری خود را تنها به میزان تلاشی که میکنند نسبت می دهند. آنها باور دارند که بازدهی بهتر در کار، از طریق یک ابزار خارجی امکانپذیر نیست بلکه صرفا مرتبط با میزان انرژی و تلاشی است که برای شغل انجام میدهند. این مورد زمانی مهم خواهد شد که کارمندان استفاده از RFID را سیستمی با ارزش افزوده و کاربردی نبینند بلکه سیستمی برای تغییر روندها و شغل خود بدانند. بنابراین انتظار میرود که قابلیت اثبات نتایج تاثیر مثبتی بر درک سودمندی داشته باشد[41].
از آنجا که فناوری RFID به نسبت جدید است و جنبههای استفاده از آن را به راحتی نمیتوان مشاهده کرد، تاثیرات بکارگیری آن توسط کارمندان به سختی قابل بررسی است. درک قابلیت اثبات نتایج بین کارمندان مختلف متفاوت خواهد بود زیرا بعضی مزایا مانند دقت بیشتر و صرفهجویی در زمان در بعضی اصناف بیشتر از مزایایی مانند خطای کمتر در نقل و انتقال با پیادهسازی سیستم جدید قابل رویت است. بنابراین کارمندان بازخوردهای متفاوتی از چگونگی ِ فعالیتشان را توسط اطرافیان دریافت خواهند کرد.
در این پژوهش، درک کارمندان از مفهوم قابلیت اثبات نتایج در استفاده از RFID مورد بررسی قرار گرفته است. کارمندانی که قادر به توضیح نتایج استفاده از RFID باشند به طور طبیعی قادر خواهند بود مزایا و معایب استفاده از آن را درک کنند. کارمندانی که به طور کلی این فناوری را متوجه نشدهاند، مزیتی در استفاده از آن نخواهند دید. بنابراین انتظار میرود کارمندانی که RFID را در در قابلیت اثبات نتایج مهم میدانند، نگرش مثبتی به درک سودمندی در استفاده از آن خواهند داشت.
فرض ۲: قابلیت اثبات نتایج تاثیر مثبتی بر درک سودمندی خواهد داشت.
۲-۱۰-۳- سازگاری با فناوری
با توجه به افزایش و استفادهی کامپیوترها و دیگر فناوریها در دهههای گذشته باعث توجههای بیشتری به واکنش افراد در مقابل استفاده از فناوری جدید شده است. یکی از جنبههای حضور کامپیوتر در صنعت مسئلهی نگرانی استفاده از آن است. زیرا اکثر افراد در برابر تغییر مقاومت میکنند. اضطراب استفاده از کامپیوتر را میتوان حس ترس و سختی استفاده از آن نزد کاربر تعریف کرد. مفهوم نگرانی ِ استفاده از کامپیوتر را میتوان به دیگر فناوریها نیز نسبت داد. تاثیر نگرانی در استفاده از فناوری به عنوان عامل بسیار مهمی در صنعت برای استفادهی بهینه از فناوری است حتی اگر کارمند تجربهای نیز در استفاده از فناوری جدید داشته باشد. هنوز هم نگرانی استفاده از کامپیوتر به عنوان عاملی برای درک سهولت استفاده میشود[41]. بنابراین انتظار میرود تلاش برای سازگاری با فناوری قادر به توضیح معانی متفاوتی از درک سهولت خواهد بود.
حس ناخوشایند از استفاده از فناوری منجر به تلاش بیشتر توسط افراد در یادگیری و استفاده از فناوری خواهد شد. در کنار یادگیری ِ استفاده از RFID افراد باید بر حس نگرانی و ناراحتی خود نیز غلبه کنند. از آنجا که استرس در افراد میتواند بسیار قوی باشد، افرادی که نگرانی استفاده از فناوری را دارند باید انرژی بیشتری برای استفاده از سیستم جدید صرف کنند. همین مسئله منجر به درک کمتر از سهولت استفاده از فناوری خواهد شد[41]. در مقالهای نیز نویسندگان رابطهی بین ویژگیهای شخصیتی و درک استفاده از فناوری مورد بررسی قرار دادند. آنها به این نتیجه رسیدند کسانی که رتبهی بالایی در ناخوشایندی استفاده از فناوری دارند، با مفهومی مشابه به نگرانی در استفاده از فناوری، استفاده از فناوری به مراتب دشوارتر از کسانی میدانند که با ترس کمتر و خوشایندی بیشتر از آن استفاده میکنند.[43]
فرض ۳-۱: سازگاری با فناوری تاثیر منفی بر درک سهولت در استفاده از RFID خواهد داشت.
از افرادی که نگرانی استفاده از فناوری را دارند انتظار میرود که به سختی با RFID ارتباط برقرار کنند و به سختی قادر به سازگاری با این فناوری خواهند بود. لذا محتمل است این افراد وظایف محوله بر ایشان که از طریق RFID قابل انجام است را به درستی انجام ندهند و در نتیجه درک ازسودمند بودن این فناوری برای افراد کاهش پیدا خواهد کرد. میتر69 و همکاران در مقالهای (۲۰۰۵) نشان میدهند افرادی که نگرانی استفاده از فناوری دارند بیشتر در انجام وظیفهای که بر عهدهشان است دچار ابهام خواهند شد و این مسئله باعث بروز اختلال در انجام فعالیتهای جاری میشود. بنابراین قضاوت صحیح دربارهی کار با RFID از جانب آنها سخت خواهد بود[44].
یکی از مزایای استفاده از RFID برای سازمان، ردیابی محصول و استفادهی آن است که منجر به کاهش زمان و اطلاعات دقیق و جامعی میشود. کارمندی که قادر به استفادهی راحت از RFID نیست زمان بیشتری را به نسبت قبل از ورود فناوری صرف میکند تا وظیفهی خود را انجام دهد. زیرا علاوه بر زمان صرف شده برای کار وی انرژی و زمان بیشتری نیز نیاز دارد تا بر ترس خود چیره شود و بتواند با راحتی به فعالیت خود ادامه دهد. اگر افرادی که نگرانی در استفاده از فناوری را دارند متوجه بهبود کار خود در استفاده از RFID نشوند، درک سودمندی از استفاده فناوری کاهش خواهد یافت[42]. افرادی که به تقریب زیادی قادر به سازگاری با فناوری نیستند به سختی میتوانند پیچیدگیهای آن را درک کنند، در نتیجه درجهی استرس در این افراد بالا میرود و ادامهی کار را برای ایشان سخت میکند. استرس منجر به نداشتن تمایل افراد در استفاده از فناوری میشود و ترس منجر به نگرانی استفاده از آن خواهد شد[44]. از آنجایی که این دو عامل در عمل متفاوت هستند انتظار میرود نتایج متفاوتی در تحقیق نیز به دست آید. بنابراین فرض میکنیم که:
فرض ۳-۲: سازگاری با فناوری تاثیر منفی بر درک سودمندی از RFID خواهد گذاشت.
۲-۱۰-۴- جنسیت
در بسیاری تحقیقات جنسیت به عنوان متغیر مستقل تعریف شده است. به طور مثال تحقیقاتی که بر روی افراد در سازمانهاکه چه انتظاری از شغل خود دارند، انجام شده است که نتایج متفاوتی در مردها و زنها مشاهده شده است. ونکانتش و همکاران در سال ۲۰۰۰ تحقیقی تفاوت تصمیم پذیرش فناوری در زنها و مردها انجام دادند. در آن بررسی به مفهوم کنترل رفتاری و تاثیر آن بر خصیصههای پذیرش تمرکز داشتهاند. کنترل رفتاری درجهای است که مرد یا زن معتقد است کنترل عاملهای رفتاری میتواند هم شخصی و هم از عوامل خارجی باشد. آنها مشاهده کردند، به این دلیل که مردان به نسبت زنان بیشتر نتیجهگرا هستند لذا بیشتر توجه خود را به نتیجهی پایانی ِ کار معطوف میکنند و فرآیند رسیدن به هدف موردنظر برایشان خیلی مهم نیست. چون مردان بیشتر به نتیجهی نهایی نگاه میکنند، آنها تمایل دارند میزان انرژی که برای رسیدن به نتیجهی مورد نظر مصرف کردند را متوجه شوند. به علاوه، مردان انرژی بیشتری را صرف غلبه بر مشکلات موجود برای رسیدن به هدف صرف میکنند. در سوی دیگر، زنان بیشتر تمرکز خود را در فرآیند رسیدن به هدف میگذارند. از آنجا که روند رسیدن به نتیجه برای زنان مهم است پس سهولت استفاده از سیستم در روند کارها برایشان اهمیت خاصی پیدا میکند. بنابراین درک سودمندی در استفاده از سیستم برای زنان به نسبت مردان مهمتر خواهد بود. همچنین ونکاتش و همکاران در همان مقاله بیان میکنند که درک سودمندی در استفاده از سیستم برای مردان چشمگیرتر است. با بسط موضوع فوق میتوان گفت که مردان سودمند بودن استفاده از RFID را بهتر درک میکنند و زنان درک سهولت در استفاده از آن را بهتر درک خواهند کرد[41].
فرض ۴-۱: مردان درک بالاتری در سودمندی استفاده از RFID خواهند داشت.
فرض ۴-۲: زنان درک بالاتری در سهولت استفاده از RFID خواهند داشت.
علاوه بر تاثیر جنسیت روی درک کنترل رفتاری تحقیقات نشان میدهد زنان در کل به نسبت مردان نگرانی بیشتری در استفاده از فناوری دارند[41]. این مطلب نشان میدهد که جنسیت نه تنها بر روی درک سودمندی و سهولت استفاده از فناوری تاثیرگذار است، بلکه بر روی هردوی آنها توسط متغیر نگرانی استفاده از فناوری موثر است. در ادامه آزمایش خواهیم کرد که آیا نگرانی استفاده از فناوری به صورت میانجی70 بین جنسیت و درک سودمندی و سهولت استفاده از فناوری عمل خواهد کرد یا خیر. (بخش ۴-۵-۳).
۲-۱۰-۵- تجربه
افرادی که تجربهی کار با فناوریهای دیگر را دارا هستند، درک بهتری در استفاده از سیستم جدید خواهند داشت. اکثر سازمانهایی که در حال اجرا یا آزمایش RFID هستند معمولا قبل از آن تجربهی استفاده از فناوریهای دیگری مثل بارکد و سیستمهای ERP به همراه دارند. اگر سیستم برای فردی کاملا جدید باشد، او از تجربههای مشابه قدیمی خود برای رسیدن صحیح به معیارهای فناوری جدید استفاده خواهد کرد. اگرچه RFID به نسبت فنارویهای قبل از آن جدیدتر میباشد ولی شبیهسازی تجربههای قبلی برای هر شخص در راستای استفادهی صحیح از RFID بسیار مفید خواهد بود. زمانی که اطلاعات بیشتری از سیستم جدید در دسترس باشد، کارمند قضاوت و بینش بهتری به سیستم جدید خواهد پیدا خواهد کرد و اثر تجربههای قبلی کمرنگ خواهد شد[41]. با توجه به اینکه RFID به نسبت جدید و متفاوتتر از فناوریهای قبلی استفاده شده در سازمانها است، انتظار میرود تجربهي قبلی کارمندان در استفاده از سیستمهای مشابه ارزیابی بهتری در استفاده از RFID به وجود آورد.
کارمندانی که با RFID آشنا نیستند و هیچ تجربهای در استفاده از سیستمهای مشابه قبلی مانند بارکد ندارند، به سختی با سیستم جدید ارتباط برقرار میکنند و استفاده از آن را سختتر میدانند. کارمندانی که تجربهی قبلی دارند مشکل کمتری در پذیرش فناوری جدید دارند. بنابراین انتظار میرود که تجربه تاثیر مثبتی بر درک سهولت استفاده از فناوری داشته باشد.
فرض ۵-۱: تجربه با سیستمهای مشابه تاثیر مثبت بر درک سهولت استفاده از فناوری خواهد گذاشت.
آشنایی با سیستمهای فناوری اطلاعات و پایگاههای داده درک سودمندی استفاده از سیستم را برای کارمند افزایش میدهد. اگر کارمند تجربهی خوبی در استفاده سیستمهای اطلاعاتی داشته باشد، فناوری جدید را به نسبت افرادی که بیتجربهتر هستند، مفیدتر میداند[45].
با استناد به همین دلیل، میتوان فرض کرد تجربهی کار با سیستمهای اطلاعاتی قبلی درک سودمندی RFID را افزایش دهد. اگر آنها آشنایی با سیستمهای مشابه داشته باشند مزایای استفاده از RFID را نیز بهتر درک حواهند کرد. پس فرض خواهیم کرد:
فرض ۵-۲: تجربه تاثیر مثبتی بر درک سودمندی خواهد داشت.
۲-۱۰-۶- فرهنگ
فرهنگ تعاریف متفاوتی دارد و هرکس از منظر خاصی به آن مینگرد. میتوان بیان کرد که فرهنگ مجموعهای از رفتارها، باورها،
