داخل انبارهاي عمومي با بدنه اصلي بيمارستان و انبارهاي مواد غذايي با انبار روزانه وفضاي آماده سازي مواد خام بايد رابطه داشته باشند. بخشهاي : لاندري کاخداري و خصوصا نظافت بايدرابطه متعادل با کليه بخشهاي درون مجموعه داشته باشند.
4 – بهتر است براي بيماران دو ورودي مجزا يکي به سرسراي اصلي ويکي به پهنه معاينه ومشاوره در نظر گرفته شود. ورودي پرسنل بايد مجزاي از ورودي بيماران باشد، پرسنل راميتوان به دودسته تقسيم نمود دسته اول پرسنل خدماتي که بهتراست ورودي مستقلي داشته باشند و دسته دوم پرسنل درماني واداري که مشترکا ميتوانند يک ورودي داشته باشند. براي انتقال جسد به بيرون، تحويل کالا از بيرون و دفع زباله هرکدام يک ورودي يا خروجي مجزا ضرورت دارد. بخش تاسيسات خود ورودي جداگانه اي که ظرفيت انتقال تجهيزات سنگين تاسيساتي به داخل راداشته باشدلازم دارند.
5 – براي راهروهاي داخلي دسته بندي مسيرهاي حرکت جداگانه مشتمل بر : حرکت بيمار، حرکت پرسنل درماني، حرکت پرسنل خدماتي و حرکت مشترک همه دسته ها ضروري است. مسير حرکت بيماران بايد واضح وکوتاه باشد. (عليرضايي،1389)
د -سامان مناسب و شکل بيمارستان، در جنگ جهاني اول از هواپيماهايي که ديرزماني ازابداع آن نگذشته بود در قالب اسکادرانهاي هوايي استفاده شد، از آن هواپيماها بسته هايي که از مواد منفجره پر شده بود را به عنوان بمب و بدون هدف گيري دقيق با دست بر روي مواضع نيروي متخاصم مقابل وشهرها پرتاب ميکردند، براثر اين اقدامات خسارات وارده به شهرها وخصوصا به مراکز درماني بسيار سنگين بود. در پايان جنگ و در کنوانسيون ژنو مقرر داشتند که چنانچه جنگ ديگري بروز نمايد بيمارستاها ومراکز درماني مورد بمباران قرارنگيرند، براي شناسايي اين مراکز قرار شد که پلان آنها به صورت حرف H که حرف اول کلمه بيمارستان دراغلب زبانهاي لاتين است طراحي شود تا توسط خلبانان از بالا قابل شناسايي باشند لذا اين شکل پلان در اغلب جوامع مورد استقبال قرار گرفت وازآن تبعييت کردند، بيمارستانهاي بزرگ از تکرا ر اينحرف در کنار هم شکل گرفتند. صرف نظر از موضوع نظامي چون نور و تابش در اين نوع پلانها به خوبي تامين مي شوند سامان شاخه اي ياخطي شاخه اي نام گرفتند و عليرغم ابداع جنگ الکترونيک و شناسايي کليه ابنيه مهم شهرهاي سطح کره زمين توسط ماهوارها وعدم نياز به شناسايي موردي درهنگام عمليات هوايي نظامي هنوز ازاين تيپ پلان استفاده مي شود. اين پلان ها که علاوه برتامين نور وتابش مناسب استقلال بخشها را ازيکديگر نيز تامين مي نمايد بادو اشکال مواجه است يکي افزايش مساحت بنا وديگري تطويل راههاي دسترسي دروني ( راهروهاي داخلي ) است که با وضعيت جسماني بيمار سازگار نيست وازسوي ديگر راهپيمايي مداوم طويلي را به آن دسته از پرسنل خدماتي که براسا س شغل خود بايد به همه نقاط بيمارستان سرکشي نمايند تحميل ميکند که اين موضوع از بازده کاراين پرسنل کا سته وآنهارا زودتر ازموعد فرسوده مينمايد.
فرم متمرکز مي تواند از افزايش به رويه مساحت جلوگيري کرده و طول راهروها را به ميزان قابل توجهي کاهش دهد اما اين فرم با مشکل ديگري که تامين نوروتابش براي مرکزيت بنا است مواجه مي شود، اين نقيصه را مي توان با بهره گيري ازنورگيرهاي داخل باسطوح مناسب وياحياطهاي مرکزي به ميزان قابل توجهي کاهش داد.
در اين سيستم اجزاء مهم مجموعه در يك بنا متمركز مي‌گردند. فكر اساسي يك بلوكي قرار دادن بخشهاي مروبط به تخصص‌هاي مختلف و سرويس‌هاي علاج و تشخيص در طبقات است.
تمركز سرويس‌هاي عمومي مربوط به بخشها در طبقات بر روي يك خط قائم و رساندن و دور كردن مواد به وسيله خطوط قائم و مخلوط قائم افقي يكي ديگر از مشخصات و امتيازات اين سيستم مي‌باشد.
از طرف ديگر سرعت كار و كوتاهي مسير و تهيه مناسب در طبقات بالا- سكوت- نورگيري بهتر و نيز نبودن ترس از سايه بلوك‌هاي ديگر اين روش را براي احتياجاتي كه نمي‌توانند سرمايه‌هاي زياد در اين را بگذارند آسان مي‌كند و در مخارج زيرزمين‌سازي- سقف‌سازي- تأسيسات- لوله‌كشي- سيم‌كشي و تهويه و از دست ندادن حرارت زياد و صرفه‌جويي در پرسنل و همچنين امكان مراقبت بيشتر و بالاخره صرفه‌جويي در مخارج نگهداري ساختمان را مي‌توان نام برد. علاوه بر اين‌ها توزيع مناسب و ايجاد ارتباطات منطقي در اين روش از ديگر دلايل مي‌باشد. (موسويان، 1363).
4-1-2- استانداردهاي طراحي ساختمان بيمارستان:
1- سبك ساختمان، پوشش گل‌ها و مبلمان همگي بايد مقاوم به آتش باشد.
2- دستگاه‌هاي خودكار آبپاشي و حساس به آتش به همراه وسايل اطفا حريق بايد در بيمارستان‌ها پيش‌بيني شود.
3- هر يك از بخشها و مناطق بيمارستان بايد طوري طراحي شود كه به پلكان يا مسير فرار متصل شده و راه خروجي به طور واضح مشخص باشد.
4- مناطقي از بيمارستان كه از نظر آتش‌سوزي داراي خطر بالايي‌اند نبايد در زير مناطق يا بخش‌هايي قرار بگيرند كه بيماران بد حال در آنجا به سر مي‌برند.
5- وجود نرده‌هاي حفاظ در اطراف بيمارستان و پنجره‌ها لازم و ضروري به نظر مي‌رسد.
6- محل استقرار ايستگاه پرستاري بايد طوري انتخاب شود كه پرستاران كنترل رفت و آمد افراد را به بخش به خوبي به عهده گيرند.
7- اتاق‌هاي معاينه و درمان در بخش اطفال بايد به اندازة كافي بزرگ باشد تا والدين و همراهان بيماران نيز بدانند در آنجا حضور داشته باشند.
8- در بخش اطفال به توالت‌هاي كوچك، دستشويي، صندلي و ميزهاي اختصاصي نياز است.
9- در اتاق‌هايي كه در آنجا رايانه قرار دارد، رعايت موارد زير الزامي است:
كف اتاق از كاشي، سراميك يا پاركت پوشيده شود، زيرا وجود فرش يا قاليچه موجب جذب گرد و غبار و ذرات شده كه خود موجب نقص و خرابي اين دستگاه‌ها مي‌گردد.
سيستم تهويه هوا بايد بتواند دود ناشي از استعمال سيگار را كه سبب خرابي دستگاه‌هاي رايانه‌اي مي‌شود از اتاق خارج كند. اگرچه تدوين قانون عدم استعمال دخانيات و اجراي دقيق آن به اين امر كمك مي‌كند.
10- وسايل و تجهيزات سنگين يا وسايلي كه بالاتر از سطح زمين قرار دارند به لحاظ وقوع احتمالي حوادث و سوانح غيرمتقربه بايد در محل استقرار خود محكم و ثابت قرار گيرد.
11- حوادث غيرمتقربه در بيمارستان‌هايي كه ساختمان‌هاي جداگانه دارند يا يك ساختمان به چند واحد جداگانه و مجزا تقسيم شده است، تأثير كمتري دارد.
12- سطح ديوارها و سقف اتاق‌ها بايد تميز و عاري از هرگونه منفذ باشد تا در آنجا ميكروب‌ها تجمع پيدا نكنند. لوله‌كشي‌ها بايد درزگيري شوند و پنجره‌ها منافذ و دريچه‌ها نياز به بررسي و كنترل دارند تا از ورود حشرات و جانوران موذي جلوگيري شود.
13- در سالن كنفرانس و اتاق زايمان (اتاق درد) از ديوارهاي داراي عايق ضد صدا استفاده شود. وسايل مكانيكي سنگين و لوله‌كشي‌هاي آب نيز نياز به عايق‌كاري دارند. در مجموع، عايق‌كاري ساختمان از ورود و خروج هواي سرد و گرم جلوگيري مي‌كند، گسترش آتش‌سوزي را مهار كرده، سر و صداي اضافي و ارتعاش و لرزه را جذب مي‌كند و مانع از هدر رفتن انرژي مي‌شود.
14- مناطق استقرار بيماران بايد به دور از نواحي پر سر و صدا در بيمارستان مثل آشپزخانه و آسانسور قرار گيرند.
15- براي كاركنان بيمارستان بسته به بخش يا قسمت مربوطه دستشويي، توالت، اتاق رختكن قفل‌دار و اتاق استراحت به تفكيك زنان و مردان به ويژه در نزديكي محل ورودي به بخش در نظر گرفته شود.
16- براي بيماران در هر اتاق، حمام همراه با كليه وسايل و ضمائم مثل سيفون، روشنايي، قفسه يا كيت بهداشتي دستشويي، جا لباسي، سطل زباله دردار، صندلي،آينه و غيره پيش‌بيني شود.
17- در هر بخش باليني، صندوق خانه مخصوص كاركنان نظافتچي با كلية تسهيلات و وسايل و اثاثيه در نظر گرفته شود.
18- قفسه، كمد و گنجه به صورت جداگانه براي نگهداري از وسايل و مواد در هر بخش بايد پيش‌بيني شود.
19- طراحي ورودي اصلي بيمارستان به شكل زير انجام شود:
به طور مستقيم به هال اصلي ارتباط داشته باشد.
اندازه در ورودي بايد به اندازه كافي بزرگ باشد تا عبور برانكارد، ترولي و صندلي چرخدار به آساني انجام شود.
پله‌هاي اصلي ورودي ساختمان بيمارستان به نرده داشته باشد.
ورودي ساختمان به صورت مسقف و سرپوشيده باشد تا از ورود و خروج گرما يا سرما جلوگيري شود و در عين حال ورودي را از گزند باد، باران، آفتاب و گرد و غبار حفظ كند.
بخشهاي اورژانس، درمانگاه سرپايي، انبار مركزي و آشپزخانه ميتوانند ورودي جداگانه داشته باشند.
20- طراحي راهروي اصلي بيمارستان به صورت زير انجام شود:
به اندازه كافي براي عبور و مرور افراد، مراجعان و برانكارها، صندلي‌هاي چرخدار و چرخش آنها بزرگ باشد.
ديوارها به لحاظ جلوگيري از خرابي در اثر عبور وسايل نقليه داراي حفاظ باشد.
در راهروهاي طبقات زير زمين عبور لوله‌كشي بايد به صورت روكار انجام شود.
21- طراحي پلكان اصلي بيمارستان به صورت زير انجام شود:
به طور مستقيم و غيرمستقيم به راهروي اصلي منتهي شده و به نحوي ساخته شود كه عرض آن به اندازه عرض راهروي اصلي باشد.
ارتفاع هر يك از پلكان‌ها با يكديگر همطراز، ثابت و بدون سرخوردگي باشد و حداقل دو پلكان جداگانه و عريض براي تخلية بيماران اورژانس، همچنين براي توسعه طبقات اضافي در نظر گرفته شود.
22- مشخصات آسانسورها:
تعداد آسانسورها در بيمارستان بستگي به فعاليت بخش جراحي، زمان تغيير و تحول شيفت‌ها، ساعات كاري كاركنان، تعداد دفعات و زمان در نظر گرفته شده براي ملاقات با بيماران، تعداد و زمان پذيرش و ترخيص بيماران دارد.
هر يكصد تخت حداقل يك يا دو آسانسور پيش‌بيني مي‌شود.
از آسانسورهاي حمل بار فقط به منظور انتقال وسايل و تجهيزات سنگين استفاده شود.
از بعضي آسانسورهاي كوچك نيز مي‌توان براي حمل و نقل سيني‌هاي غذا و ملحفه‌هاي تميز استفاده كرد.
23- مشخصات رامپ يا سكوي شيب‌دار:
براي عبور معلولان در بين طبقات مختلف به كار مي‌رود.
بايد فضاي زيادي براي آنها در نظر گرفته شود.
در صورتي كه در خارج از ساختمان بيمارستان به منظور دسترسي به بخش اورژانس يا درمانگاه سرپايي سكوي شيب‌دار قرار داشته باشد بايد آن را در مقابل باد، باران و تغييرات جوي حفظ كرد.
24- انجام طراحي بيمارستان به صورتي كه در آينده قابل بسط و توسعه باشد (درگاهي،1390).
4-1-3- الزامات طراحي بيمارستان:
– ديوارهاي داخلي ساختمان:
1- ديوارهايي كه بر روي آنها بار وجود ندارد بايد قابل تغيير باشند.
2- وسايل ضد حريق يا كمد و قفسه‌ها را بهتر است بر روي ديوارهايي كه بر روي آنها بار وجود دارد، قرار داد.
3- ديوارها، بهتر است داراي خاصيت ضد صدا باشند.
– كف:
1- مجهز به سيستم تخلية فاضلاب باشد به خصوص در رختشويخانه و آشپزخانه.
2- سطوح هر طبقه بايد همطراز و يكنواخت و بدون پله باشد.
– پنجره:
1- داراي چشم‌انداز به سمت خارج باشد.
2- اندازه آنها بايد به صورتي باشد تا حداكثر جريان هوا از آن عبور و در عين حال اتاق را از پرتو نور اضافي حفظ كند.
3- پنجره‌هاي توالت داراي شيشه‌هي تيره رنگ باشد.
4- بخشهاي مراقبت ويژه، اتاق عمل و انبار مركزي نياز به پنجره ندارد.
– در:
1- در اتاق بيماران به اندازه كافي پهن و عريض باشد تا عمل نقل و انتقال برانكارد و ديگر وسايل نقليه به راحتي انجام شود.
2- مقاوم به آتش باشند.
3- در مقابل ضايعات ناشي از نقل و انتقال وسايل سنگين مقاومت نمايند.
4- بخش جراحي نياز به درهاي خودكار دارد.
5- درهاي دوطرفه كه داراي ورود و خروج همزمان هستند بايد از شيشه باشند.
– لوله‌كشي:
1- در داخل ديوار، كف و سقف جهت عبور سيم‌كشي‌هاي تلفن و برق، لوله به كار مي‌رود.
2- لوله‌كشي‌هاي جداگانه به منظور تهويه هوا و گرمادهي در نظر گرفته مي‌شود.
– روشنايي:
1- روشنايي طبيعي خاصيت ضدعفوني كنندگي دارد.
2- نباد خيره كننده يا زننده باشد.
3- روشنايي‌هاي
