دانلود پایان نامه درمورد بازي، درماني، موسيقي

است.
ترسيم نقاشي از موضوع ترانه‏ها و آوازهاي مورد علاقه.

پژوهش‏هايي در زمينه روانپزشکي و ناتواني‏هاي ذهني و جسمي
در چند دهه اخير پژوهشگران تأثير موسيقي را بر بيماري‌هاي مختلف رواني و علايم روانشناختي آنها مطالعه کرده‏اند که به طور کلي اثر مثبت فعاليت‏هاي موسيقايي را نشان مي‏دهد (Stanley, 1992: 85).
اگر‏چه براي شناخت دلايل بنيادين تأثير روانشناختي موسيقي راه درازي در پيش است اما فرايند تأثير موسيقي از راه‏هايي چون تخليه و تغيير احساس‏ها، تقويت و غني سازي عواطف، ايجاد انرژي و انگيزه، تقويت هماهنگي در کنش‏هاي فيزيولوژيک و تغيير در سطح هورمون‏هاي استرس عملاً مشاهده مي‏شود.
در اينجا نمونه‏هايي از زمينه بيماران روانپزشکي آورده مي‏شود و به آزمايش‏هايي در مورد تأثير موسيقي بر بيماران اسکيزوفزن اشاره مي‏کنيم تا اهميت و کارايي موسيقي درماني روشن شود.
بيماران اسکيزوفرن به دليل اختلال فکري و عاطفي عميق و هذيان و توهم، وضعيتي دشوار دارند. افکار بي‏ربط و هذياني، ارتباط اين بيماران را با ديگران در کار و زندگي چنان تحت تأثير قرار داده که سرانجام از جامعه بريده و به انزوا روي مي‏آورند. گويي آنها در آسمان‏ها سير مي‏کنند و با واقعيت‏هاي زميني ارتباط ندارند و اگر هم مرتبط شوند نيز مانند کودکان، خيال پردازانه مي‏انديشند (Stanley, 1992: 92).
اين بيماري به دليل ابهام و پيچيدگي‏هاي عوامل زيست‏شناختي (سرشتي) و تأثيرهاي محيطي، فشارهاي رواني، هزينه‏هاي سنگيني را بر خانواده و جامعه وارد مي‏آورد. از اين رو از نقطه نظر مجامع روانپزشکي و بهداشت جهاني، کوچک‏ترين پيشرفت علمي در درمان اين بيماري، اهميت بسياري دارد. خوشبختانه درمان‏هاي دارويي بسيار قوي و مؤثر وجود دارد که مي‏تواند علايم بدخيم و اصلي اين بيماري را کاهش دهد و زمينه‏هاي مناسب را براي ارتباط با زندگي طبيعي و برگشت به اجتماع فرآهم نمايد. در واقع اين داروها را مي‏توان اکسيرهاي معجزه براي آنها دانست.
با وجود وخامت علايم بيماران اسکيزوفرن برنامه‏هاي موسيقي درماني توانسته است بر برخي از جنبه‏هاي رفتاري آنها اثر گذار باشد (Stanley, 1992: 93).

تم‏هاي آرام بخش
تم موسيقي آرام بخش ملايم، يکنواخت و ريتم آن آرام است. اين تم حالت عاطفي خاصي ندارد، به عبارت ديگر شور وحالي به وجود نمي‏آورد و يا کسي را تحريک نمي‏کند و در خود فرو نمي‏برد. مهم‏ترين خصيصه ملودي آرام بخش اين است که هيچ احساس و هيجان خاصي را القا نمي‏کند. ريتم و گردش‏هاي ملوديک آرام و يکنواخت آن در فواصل بزرگ کمک مي‏کند تا از سرعت و فشار خيالات و هيجان‏ها وخستگي‏ها بکاهد و با آهسته کردن احساس و هيجان در گردش‏ها و فواصل مطبوع و بزرگ حالتي آرام و خوشايند و بدون هيجان و غلبه احساسي ايجاد کند.
از موسيقي آرام‏بخش مي‏توان براي ايجاد حالت راحتي، خوشي و مطبوعيت دروني، بي‏فکري و کاهش خيال‏ها استفاده کرد. اين موسيقي ممکن است تنش‏ها را آرام و ملايم کند ولي براي کنترل فشار‏ها و اضطراب‏ها از آن نمي‏توان استفاده کرد زيرا طبيعتي آرام، يکنواخت و ملايم دارد. اگر تم آرام بخش تنوع ملوديک و خيال انگيز پيدا کند و بتواند نگراني‏ها و فشارهاي دروني را جذب کند مي‏توان آن را به عنوان موسيقي ضد اضطراب مطرح کرد (زاده محمدي، 1380: 156).
تم‏هاي فرح بخش
تم‏هاي فرح بخش (نشاط انگيز) قطعه‏هاي ريتميک با ملودي نسبتاً تند است که سرزندگي و نشاط را به دور از هيجان‏زدگي و بي‏تابي القا مي‏کند و با ثبات و آرامش همراه است. اين شادي با شور دروني تم‏هاي شيدايي و هيستريک و نمايش تم‏هاي هيجاني متفاوت است. به عبارت ديگر اين نشاط، همان مفهوم واقعي “سرزندگي” است. در تم‏هاي فرح‏بخش نوسان احساسي غالب نيست و احساس سير منسجمي دارد. به همين خاطر مي‏توان بر حال خود نيز مسلط بود.
نشاط و انبساط روحي باعث تحرک مي‏شود و به راحتي نيز به ثبات و آرامش بر مي‏گردد، ولي شور ناشي از حالت‏هاي شيدايي با بي‏تابي و از خود بيخودي دروني يا بيروني همراه است (Barber, 1973: 35).

تم‏ها آرام‏ساز و خلسه‏آور
ميشل (1984) درباره اين تم‏ها مي‏گويد، اين موسيقي با ريتمي سنگين و ملايم همراه با ملودي يکنواخت و انتشار امواج صوتي در فضايي گسترده است. اين تم‏ها فضاي يکنواخت ذهن را تسخير وبر آن غلبه مي‏کند و باعث تن آرامي مي‏شود. تم‏هاي اين موسيقي مانند موسيقي آرام‏بخش حالت و هيجان خاصي ندارد. فضاي يکنواختي که معمولاً سازهاي الکترونيک ايجاد مي‏کند، براي رها‏سازي وسير و پرواز روح بسيار آرام‏بخش است.

3-3-16- بازي در فرآيند درمان

لندرت111 (2002) چنين بيان مي‏کند: بازي فعاليتي داوطلبانه و برخاسته از انگيزه‏هاي دروني است که در آن، تعيين چگونگي کاربرد هر شيء به اختيار خود فرد است. در آن هيچ هدف بيروني وجود ندارد. خود فرآيند بازي لذت‌بخش است و نتيج? نهايي آن، ارزش چنداني ندارد. بازي مستلزم بازنمايي خود جسمي ذهني و عاطفي کودک به شيوه‏اي خلاقانه است که ممکن است با تعامل اجتماعي هم همراه باشد. بنابراين، زماني که کودک مشغول بازي است مي‏توان گفت که کل روح و جسم در بازي حضور دارد. اصطلاح بازي درماني متضمن پذيرفتن فعاليت‏هايي است که مي‏توان آن ها را بازي تلقي کرد. هر گاه کودکي مشغول کتاب خواندن باشد، نمي‏گوييم که “او دارد بازي مي‏کند”. همسو با اين تعريف از بازي، بازي درماني اين گونه تعريف مي‏شود:
ارتباطي پويا و بين شخصي ميان يک کودک (يا فردي در هر سن) و درمانگري که در روش‌هاي بازي درماني آموزش ديده است و وسايل بازي گزينش شده‏اي را فراهم مي‏آورد و براي کودک (يا فردي در هر سن)، ايجاد ارتباطي ايمن را سهولت مي‏بخشد تا بتواند به وسيل? بازي ـ يعني طبيعي‏ترين وسيل? ارتباطي کودک ـ خود (احساسات، افکار، تجربه‏ها و رفتارها) را ابراز کند و به کاوش در آن بپردازد تا به رشد و تحول بهينه نائل شود.
بازي نمايانگر تلاش کودک براي سامان بخشيدن به تجربه‏هاي خود، يعني به دنياي خويش، است. کودک در خلال فرآيند بازي احساس مي‏کند که کنترل امور را در دست دارد، حتي اگر در عالم واقع، شرايطي خلاف آن بر کودک حاکم باشد (Landreth, 2002: 37).

مراحل فرآيند بازي درماني
رابينسون112 (2001) چنين بيان مي‏کند: مراحل بازي درماني، نتيج? تعاملات مشترک ميان درمانگر و کودک است که در اتاق بازي، که فضاي آن به دور از قضاوت و تنش است، صورت مي‏گيرد و درمانگر، که در کلّيت وجود خويش به کودک صادقانه توجه مي‏کند و او را محترم مي شمارد، با اين کار اين فرايند را سهولت مي‏بخشد.
در اين ارتباط جاندار بي‏همتا، که ماهيت و فرديت منحصر به فرد کودک به رسميت شناخته و محترم شمرده مي‏شود، کودک خود را مجاز مي‏داند تا همپاي پذيرشي که در درون از سوي درمانگر احساس مي‏کند و آن را در کلام و عمل درمانگر نيز مشاهده مي‏کند، افق‏هاي وجود خود را گسترش دهد. معمولاً اين تجربه کردن و گسترش دادن امکانات “خويشتن”، در مراحل تغيير مشخصي در فرآيند بازي درماني جلوه گر مي‏شود.

اتاق بازي و وسايل آن
فضاي حاکم بر اتاق بازي اهميت تعيين کننده‏اي دارد، زيرا نخستين تأثير را بر کودک مي‏گذارد. اتاق بازي بايد داراي جوّي مخصوص به خود باشد که اين پيام روشن را با صميميت به کودک انتقال دهد:
“اين جا جايي مخصوص بچه‏هاست.” ايجاد محيطي که در نظر کودکان، صميمي‌باشد مستلزم برنامه‏ريزي و تلاش و درکي حساس از ماهيت کودکي است. کودکان به احتمال زياد در محل‏هايي احساس راحتي مي‏کنند که حسي از آزادي بر آن حکم‏فرما باشد که به کودک چنين بگويد: “تو آزادي که از چيزهايي که اين جا هست استفاده کني، خودت باش، برو بگرد.” احساس کودک در اتاق بازي بايد به گونه‏اي باشد که گويي با اشياي آشنايش رو به رو مي‏شود. ظاهر اسباب بازي‏ها و وسايل بازي بايد به گونه‏اي باشد که گويي با اشياي آشنايش رو به رو مي‏شود. ظاهر اسباب بازي‏ها و وسايل بازي بايد به گونه‏اي باشد که به کودک بگويد: “بيا من را بردار”. پيدا کردن چنين احساسي در اتاق تازه و پر از اسباب بازي‏هاي جديد دشوار است. معمولاً چنين اتاقي احساس غرابت ايجاد مي‏کند براي آنکه اتاق بازي جديد به محل راحتي براي کودک تبديل شود و او را به تعامل دعوت کند، تلاش و خلاقيت زيادي مورد نياز است (Ginott, 1994: 12).

محل اتاق بازي
از آنجا که کودکان گاه پر سر وصدا هستند، لازم است اتاق بازي در نقطه‏اي از مؤسسه، مدرسه يا دفتر کار قرار داشته باشد که کم‏ترين امکان مزاحمت يا حواس پرتي را براي ساير مراجعان و کارکنان به بار آورد. در صورتي که پدر و مادر يا ساير کودکان صداي اتاق بازي را بشنوند، ممکن است کودک احساس کند که به خلوت او تجاوز شده و در نتيجه، ارتباط درماني او آسيب مي‏بيند. به همين صورت، اماکن دارد والدين بي سبب از کودک دربار? صدايي که از اتاق بازي به گوششان خورده، سؤال کنند که اين کار باعث احساس تهديد در کودک مي‏شود. اگر چه برخي از نويسندگان توصيه کرده‏اند که اتاق بازي ضد صدا باشد، اما اين کار، غير واقعي و تا حد زيادي ناممکن است. در مواقعي که کودک فرياد مي‏زند، قطعه‏هاي خانه‏سازي را پرت مي‏کند يا با چکش به جايي مي‏کوبد، اين صداها در خارج از اتاق بازي شنيده مي‏شود. نصب ورقه‏هاي آکوستيک به سقف تا حد زيادي از ميزان سرو صدا مي‏کاهد. ورقه‏هاي آکوستيک را به سطح ديوارها نچسبانيد، زيرا ساختار اين ورقه‏ها کودکان را به برداشتن، سوراخ کردن و کندن تکه‏هاي اين صفحات دعوت مي‏کند. همين‏طور، براي پاک کردن رنگ از جسم متخلخل آن‏ها هيچ راهي وجود ندارد.
کاملاً مجزا کردن اتاق بازي شايد هدفي غيرواقعي باشد (Bratton, 1990: 165).

ابعاد اتاق بازي
به نظر مي‎رسد اتاقي به ابعاد 5/4 × 5/3 متر اهداف بازي درماني را به بهترين صورت تأمين مي‏کند. با وجود آنکه در اتاق‏هاي بازي که ابعاد کوچک‏تري داشتند هم کار کرده‏ام، محيطي به مساحت 5 تا 5/6 متر مربع هم مناسب به نظر مي‏رسد، زيرا کودک هيچ‏گاه زياده از حد دور از ما قرار نمي‏گيرد. اتاق هاي باريک و بلند يا بزرگتر از اين اندازه براي اين مقصود مناسب نيستند. در اتاق‏هاي بزرگتر ممکن است درمانگر ناچار باشد براي آنکه به کودک نزديک بماند، او را در اتاق “تعقيب کند” و اين کار باعث مي‏شود که کودک از اينکه خود امکان نزديک شدن به درمانگر و هدايت بازي درماني را عهده‏دار باشد محروم شود.
اتاقي به ابعادي که پيشنهاد شد فضاي لازم براي بازي درماني گروهي با دو يا سه کودک را به خوبي فرآهم مي‏کند. اما براي تعداد بيشتر از اين، مناسب نيست، زيرا فعاليت بدني شديد نوعاً باعث منازعه مي‏شود که علت آن تعدّي به فعاليت ساير کودکان يا به کودکي است که مي‏خواهد چند دقيقه به تنهايي بازي کند يا به کودکي است که مايل است متفکرانه يک جا بنشيند. براي آنکه کودکان بتوانند در صورت تمايل بدون برخورد مداوم با يکديگر يا ايجاد مزاحمت براي بازي يگديگر، از فضاي خاص فعاليت خود برخوردار باشند، بايد محيط کافي در نظر گرفت. کودکان نياز دارند بياموزند که با يکديگر بازي کنند.
اما محيط بازي درماني ممکن است به لحاظ هيجاني بسيار سنگين و دشوار باشد و برخي کودکان نياز دارند تا امکان بيابند که ديگران را به کنار بزنند و خود تنها بمانند، يا به لحاظ روانشناختي در گروه متفاوتي قرار بگيرند. نه آن‏ها مي‏توانند چنين فضايي را از ديگر کودکان تقاضا کنند و نه ساير کودکان مي‏توانند در ميان? فعاليت شديد خودانگيخت? خويش به اين نياز آن‏ها وقعي بنهند. فضاي ناکافي با تعداد زياد کودکان، بالقوه مغاير درمان است و باعث لطمه ديدن کودکان مي‏شود. براي گروه‏هاي بازي درماني بزرگ‏تر که داراي سه تا پنج کودک باشند اتاق بازي به وسعت حدوداً 10 متر مربع مناسب به نظر مي‏رسد (Landreth, 1998: 67).

ويژگي‏هاي اتاق بازي
اين اتاق بايد خلوتي به دور از ديد ديگران باشد و ديوارهاي داخلي يا در آن فاقد پنجره باشد. وجود پنجره در ديوار بيروني به احتمال زياد اشکالي ايجاد نمي‏کند، اما بايد اين پنجره داراي