دانلود پایان نامه درباره مفردات قرآن، ارزیابی تطبیقی، روش تحقیق، روایات تفسیری

لغت…………………………………………………………………………………………………….97
3.35.2.بررسی……………………………………………………………………………………………………………..97
36.2.نزل………………………………………………………………………………………………………………………98
1.36.2.نزل در روایات…………………………………………………………………………………………………98
2.36.2.نزل در لغت…………………………………………………………………………………………………….98
3.36.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………….99
37.2.حولا……………………………………………………………………………………………………………………99
1.37.2.حولا در روایات……………………………………………………………………………………………..100
2.37.2.حولا در لغت…………………………………………………………………………………………………100
3.37.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………..100
2.38.شرک………………………………………………………………………………………………………………..101
1.38.2.شرک در روایات……………………………………………………………………………………………101
2.38.2.شرک در لغت……………………………………………………………………………………………….103
3.38.2.بررسی…………………………………………………………………………………………………………..104
نتیجه گیری………………………………………………………………………………………………………………105
منابع و ماخذ…………………………………………………………………………………………………………….106
111…………………………………………………………………………….Abstrac
مقدمه
فهم درست قرآن بر هر مسلمانی که حقیقت آیین خویش را می‌جوید و معارف بلند آن را می‏کاود و وظایف الهی خویش را می طلبد و فضایل اخلاقی را از سرچشمه آن می-خواهد فرض است. اولین گام در این عرصه آشنایی با معارف قرآن، قرائت و سپس تدبر در معانی ژرف قرآن کریم است؛ اما معارف قرآن عمیق تر و پیچیدگی هایش بیشتر از آن است که تنها بتوان به تدبر و فهم شخصی اتکا کرد؛ به همین جهت برای دست‌یابی به تفسیر صحیح و واقعی قرآن باید حقیقت آن را در منابع اصلی جستجو کرد و از مراجعه به منابع پراکنده و فرعی خودداری کرد در این راستا باید به مفسران حقیقی قرآن و تالیان به‌حق کتاب خدا و ترجمان وحی الهی مراجعه کرد.

از دیگر سو آشنایی بادانش مفردات و توجه به مفردات آیات و داشتن معنای صریح و صحیحی از آن‌ها از مقدّمات مهم در فهم قرآن هست؛ بنابراین قرآن‌پژوهان می‌بایست با استفاده از کتب لغت و کتبی که به‌طور تخصصی به بحث پیرامون مفردات قرآن پرداخته‌اند، به کاوش در معانی مفردات قرآن بپردازند.

در این تحقیق نویسنده به بررسی مفردات سور کهف و اسرا پرداخته است. به‌این‌ترتیب که ابتدا به آیه‌ی مدّ نظر اشاره داشته و بعدازآن اقوال لغویان را از کتب، «العین»، «لسان العرب»، «مفردات الفاظ قرآن»، «التحقیق فی کلمات القرآن الکریم» و «قاموس قرآن» متذکرشده است. البته در برخی موارد به کتب لغت دیگر مانند «المحیط فی اللغۀ»، «المحکم و المحیط الأعظم»، «تاج العروس»، «تهذیب اللغۀ»، «معجم مقاییس اللغه»، «مصباح المنیر»، «مجمع البحرین»، «النهایۀ فی غریب الحدیث و الأثر» و «الصحاح» نیز مراجعه شده است. در گام بعد با مراجعه به کتب تفسیر روایی ازجمله «البرهان فی تفسیر القرآن»، «نورالثقلین»، «تفسیر عیاشی»، «تفسیر قمی»، «تفسیر صافی» و «کنزالدقائق و بحرالغرائب» به ذکر روایات معصومین (ع) در مورد مفردات سور کهف و اسرا همّت گماشته شده است.

علاوه بر کتب تفسیری از کتب روایی نظیر «اصول کافی» کلینی و «علل الشرایع»، «التوحید»، «الخصال»، «معانی الأخبار»، «الامالی»و «من لا یحضره الفقیه» شیخ صدوق و «الامالی» و «تهذیب الاحکام» شیخ الطائفه و «اثبات الهداه بالنصوص و المعجزات»، « هداية الأمة إلى أحكام الأئمة عليهم السلام»و «وسایل الشیعه» شیخ حر عاملی و «کشف الغمه» اربلی ، «مکارم الاخلاق» طبرسی، « دعائم الإسلام و ذكر الحلال و الحرام و القضايا و الأحكام» ابن حیون، « إستقصاء الاعتبار في شرح الإستبصار» شهید ثانی، « بصائر الدرجات في فضائل آل محمّد صلّى الله عليهم» صفار ، « مناهج الاخیار فی شرح الاستبصار» علوی عاملی و «روضه الواعظين و بصيره المتعظين» فتال نیشابوری در تایید و تکمیل روایات تفسیری ماخوذ از کتب تفسیری استفاده شده است.
پس از گردآوری مطالب از منابع مذکور به بررسی تطبیقی میان روایات معصومین (ع) و اقوال لغویون در مورد مفردات مدّ نظر پرداخته‌شده است. درنهایت نتیجه‌گیری ارائه‌شده است. در قسمت نتیجه‌گیری به بر بررسی مقایسه‌ای میان روایات و گفته‌های اهل لغت، ارائه‌ی رابطه‌ی منطقی میان معانی روایی و لغوی و گونه‌شناسی روایات پرداخته‌شده است. روایات در این زمینه ازنظر گونه‌شناختی به چند گروه «ایضاح لفظی»، «بیان مصداق»، «ایضاح مفهومی» یا «تأویل»، «بیان مصداق باطنی» گروه‌بندی می‌شوند. لازم به ذکر است در برخی موارد هیچ‌گونه رابطه‌ای میان معنی روایی و لغوی واژه‌ی موردنظر وجود ندارد.

فصل اول: کلیات و مفاهیم

1-1. تعریف مسأله
به‌تصریح قرآن، این کتاب به زبان عربی روشن نازل‌شده است. به‌گونه‌ای که مخاطبان اولیه قرآن یعنی اعراب، زبان آن را می‌شناختند و ظواهر کلمات و آیات آن را درک می‌کردند. آنان بر پایه حجیت عقلایی ظواهر قرآنی، به فهم ساده‌ی خود از آیات اعتماد داشتند. همچنین ریزبینی‌هایی توسط برخی صحابه قرآن‌پژوه انجام می‌شد که دقت در کشف ظواهر را می‌انجامید.
در قرن دوم هجری لغت نگاران بر پایه مطالعه‌ی میدانی کاربردهای عربی به جهت خدمت به قرآن و درک مفاهیم آن شروع به تدوین لغت نامه‌های عربی نمودند و کم کم این کار وسعت گرفت. غالب این منابع اکنون در دسترس ماست و نقش مؤثری در فهم مراد الهی دارا می‌باشند.
از سوی دیگر امامان معصوم شیعه که خود از اولین معلمان و مفسران حقیقی قرآن می‌باشند و علم کامل قرآن در نزد ایشان جمع است، در روایات خود- گاه در پاسخ به سؤال و گاه به‌صورت مستقل- به تبیین ظاهر مفردات قرآنی پرداختند. وجود برخی تفاوت‌ها در تفسیر و توضیح مفردات قرآنی در منابع روایی و لغت‌نامه‌های عربی، انگیزه ارزیابی تطبیقی این دو را به‌منظور فهم عمیق آیات قرآن، تقویت می¬کند.
1-2. سؤال‌های تحقیق
سؤال‌های این تحقیق عبارت‌اند از:
1. در ارزیابی تطبیقی روایات معصومان (ع) با اقوال لغویان در مفردات سور کهف و اسرا به چه نتایجی می‌رسیم؟
2. معنای واژگان تفسیر شده در روایات معصومان (ع) در سور کهف و اسرا، چه ارتباطی با اقوال لغویان دارند؟
1-3. سابقه و پیشینه‌ی تحقیق
واژه‌نامه‌هایی با نگرش حدیثی و با برداشت‌هایی از کلام معصومان (ع) تألیف شده است مثل:
مقدمه تفسیر مرآۀ الانوار نوشته ابوالحسن عاملی (از علمای قرن 12هجری)، نثر طوبی نوشته علامه میرزا ابوالحسن شعرانی (معاصر)، درالعظیم فی لغات القرآن العظیم محدث قمی، المعجم فی فقه اللغۀ القرآن و سر بلاغته نوشته واعظ زاده خراسانی.
پایان نامه‌ای نیز در این مورد با عنوان «توضیح مفردات قرآن در کلام اهل بیت (ع)» نوشته‌ی آقای اوجاقلو کار شده است.
البته این آثار به کار جمع‌آوری پرداخته‌اند، ولی در این پایان نامه سعی بر این است که به بررسی مقایسه‌ای روایات ائمه علیهم‌السلام و اقوال لغویان در مفردات آیات قرآن پرداخته شود، درواقع این کار نو و بدیعی است که توسط دانشجویان بسیاری مورد واکاوی قرار می-گیرد و بخشی از آن را اینجانب عهده‌دار شده¬ام.
1-4. ضرورت انجام تحقیق
شناخت واژه‌ها و مفردات قرآن ازجمله مقدّمات مهم و ضروری در فهم قرآن و تفسیر است. درصورتی‌که در این بررسی به کلام ائمه (ع) توجه کافی صورت نگیرد باعث فهم غیر صحیح در احکام و معارف دینی می‌شود. از آن‌طرف توجه به کلام معصوم (ع) در توضیح واژه‌های قرآنی دست یازیدن به ریسمان محکمی است که منجر به معرفتی استوار در مورد مفردات قرآن می‌شود.
1-5. فرضیه‌ها
فرضیه‌های این تحقیق عبارت‌اند از:
1. توجه به سیاق، زمان و مکان نزول و توجه به آیات مشابه دیگر در هر دو منبع مشترک است. لغویان به لهجه قوم عرب توجه داشتند و به واژگان غیرعربی (معرّب)، اشتقاق لغت و سایر علوم لغت در تبیین لغات توجّه داشتند. اهل‌بیت (ع) با توجه به ظرفیت اشخاص و نیاز و سؤالی که در مردم احساس نموده بودند، مفردات را تبیین می‌نمودند.
2. لغویان در حد کاربردهای اعراب آن عصر به تبیین معانی واژگان پرداختند و امامان‌(ع) غالباً از این حد گذر کرده و به تبیین مراد خدا از آن واژگان با عبور از معنای ظاهری آن‌ها پرداختند.
6-1. هدف‌ها و کاربردهای مورد انتظار تحقیق
هدف‌ها و کاربردهای مورد انتظار تحقیق شامل موارد ذیل می‌باشند:
1. فهم صحیح احکام و معارف قرآن با استفاده از اقوال لغویان در پرتو روایات معصومین(ع).
2. توجه دادن به محوریت کلام معصومین (ع) در فهم مراد الهی از مفردات قرآن.
3. کشف معنای واژگان قرآن مطابق عصر نزول.
7-1. روش تحقیق
در بیان روش تحقیق به دو موضوع توجه می‌شود؛ نخست روش گردآوری و دوم روش اندیشه‌ورزی. در مورد روش گردآوری باید گفت روش این رساله کتابخانه‌ای است. به این صورت که با مراجعه به کتب تفسیر روایی، لغت‌نامه‌ها و کتب صرف روایی به جمع‌آوری اطلاعات موردنیاز پرداخته می‌شود. در گام دوم یعنی روش اندیشه‌ورزی، رسالت این نوشته مقایسه و تطبیق روایات و گفته‌‌های لغویان در مورد مفردات سور کهف و اسرا است.
کتب تفسیر روایی که اغلب مورداستفاده قرارگرفته است عبارت‌اند از: البرهان فی تفسیر القرآن، کنزالدقائق و بحرالغرائب، تفسیر قمی، کتاب التفسیر، تفسیر عیاشی، تفسیر صافی فیض کاشانی و تفسیر نورالثقلین حویزی
در بخش اقوال لغویون نیز به کتب «کتاب العین»، «لسان العرب»، «مفردات الفاظ قرآن»، «التحقیق فی کلمات القرآن» و «قاموس قرآن»، «تهذیب اللغه»، «المحیط فی اللغه»، «المحکم و المحیط الأعظم»، «تاج العروس»، «الصحاح»، «النهایۀ فی غریب الحدیث و الأثر»، «معجم مقاییس اللغه»، «مجمع البحرین»و «مصباح المنیر» مراجعه شده است.
ذکر این نکته لازم است که در این نوشته در بررسی مفردات سور مبارکه کهف و اسرا در اکثر واژگان به پنج کتاب لغت که شامل کتاب العین، لسان العرب، مفردات الفاظ قرآن، التحقیق فی کلمات القرآن و قاموس قرآن مراجعه شده است و سایر کتب لغت فوق‌الذکر به‌حسب نیاز مورد مراجعه قرارگرفته‌اند.
1-8. تعریف اصطلاحات
در بیان مفاهیم و اصطلاحات به‌کاررفته در این پژوهش به تعریف شش مفهوم کلیدی یعنی روایت، لغویون، مفردات، ایضاح لفظی، بیان تأویل، بیان مصداق و «معنای مراد» می‌پردازیم.
1-8-1. روایت
روایت در لغت به معنای حمل است، چنان‌که گویند «روی البعیر الماء» شتر آب را حمل کرد و به شخص حمل‌کننده آب راوی و به‌ روز هشتم ذی‌الحجه بدین‌جهت که حاجیان برای عزیمت به عرفات آ