بین ترکیب مالکیت و انواع روش های تأمین مالی در شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران میباشد، لذا جامعه آماری این تحقیق شرکتهای پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران است که طی سال های 1385 تا 1391 در بورس حضور داشته اند و اطلاعات موردنیاز تحقیق برای آنها قابل استخراج باشد.
3-7) نمونه آماری:
صرف نظر از اینکه استفاده از چه روشهای آمار استنباطی مورد نظر است، در صورتیکه نمونه نماینده واقعی جامعه نباشد، پیش‌بینی دقیق و صحیح درمورد پارامتر‌های جامعه امکان نخواهدداشت(آذر و مومنی،1384).
دراین پژوهش با توجه به ماهيت تحقيق و نيز وجود برخی ناهماهنگیها ميان شرکت های پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران، شرايط زير به منظور تعيين جامعهی آماری تحقيق درنظرگرفته شده است:
به منظور همگن شدن نمونه آماري در سالهاي مورد بررسي، قبل از سال 1385 در بورس اوراق بهادار تهران پذيرفته شده باشند.
در طی سال های مالی مورد مذکور از لیست شرکتهای پذیرفته شده بورس اوراق بهادار تهران خارج نشده باشند.
به لحاظ افزايش قابليت مقايسه، دوره مالي آنها منتهي به پايان اسفند ماه باشد.
جزء شركت های سرمايهگذاري، واسطهگري مالي، هلدينگ، بانک و ليزينگ نباشد.
در طی سال های مورد بررسی، همواره اطلاعات کامل ارائه داده باشند و دارای نقصان اطلاعاتی نباشند.
در اکثر تحقیقات شرکت‌هایی که در صنعت واسطه‌گری مالی فعال میباشند، از جامعه مورد مطالعه حذف میشوند. علت این امر تفاوت در ماهیت فعالیت و ماهیت اقتصادی ارقام حسابداری آن شرکت‌ها میباشد. دارایی‌های شرکتهای سرمایه‌گذاری عموما از سهام سایر شرکتهای فعال در بازار بورس تشکیل شده و قیمت سهام آنها متاثر از قیمت سهام شرکتهای سرمایه‌پذیر است. بنابراین شرکتهای مزبور از جامعه حذف میشوند.
با توجه به اینکه تعداد جامعه مورد نظر در پایان سال 91 شامل 470 شرکت (بدون در نظر گرفتن هیچ یک از محدودیت ها) بوده که دارای سهام داران نهادی می باشد و از طریق فرمول کوکران برای انتخاب تعداد نمونه، تعداد نمونه نهایی 122 شركت (854 سال- شرکت )در دوره زماني 7 سالهی 1385 الی 1391 شرايط فوق را دارا بوده واز طریق نمونه گیری هدف مند و حذف داده های ناقص انتخاب شده است.
3-8) فرضیات تحقیق:
فرضيه عبارت است از حدس عالمانه‌ای است دربارۀ ماهيت و چگونگي روابط بين پديده‌ها، اشياء و متغيرها، که پژوهش‌گر را در تشخيص نزديک‌ترين و محتمل‌ترين راه براي کشف عامل مجهول کمک مي‌کند. فرضيه را میتوان به منزلهی رابطه‌ای منطقی بین دو یا چند متغیر توصیف کرد که به صورت جمله‌ای آزمون‌پذیر بیان میشود و درست بودن يا درست نبودنش بايد مورد آزمايش قرار گيرد. فرضيه بر اساس معلومات کلي و شناخت‌هاي قبلي يا تجارب پژوهش‌گر، به وجود ميآيد. اين شناخت‌ها ممکن است براساس تجارب يا مطالعات قبلي باشد، از منابع شفاهي به دست آمده باشد و يا در جريان مطالعۀ ادبيات تحقيق حاصل شده باشد. در اين تحقيق سه فرضيه اصلی و در پی آن نه فرضیه فرعی به شرح زير مورد بررسي و آزمون قرار مي‌گيرد .بطور کلی فرض بر آن است که ترکیب های متنوعی از مالکیت در شرکت منجر به شیوه های متنوعی از تأمین مالی خواهد شد، در نتیجه فرضیات تحقیق به قرار زیر پیشنهاد می شود:
فرضیه اصلی اول:
بین ترکیب مالکیت و میزان تامین مالی از طریق انتشار سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه فرعی اول: بین مالکیت نهادی و میزان تامین مالی از طریق انتشار سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم فرعی: بین مالکیت حقیقی و میزان تامین مالی از طریق انتشار سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه سوم فرعی: بین میزان تمرکز مالکیت و میزان تامین مالی از طریق انتشار سهام در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه اصلی دوم:
بین ترکیب مالکیت و میزان تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه فرعی اول: بین مالکیت نهادی و میزان تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم فرعی: بین مالکیت حقیقی و میزان تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه سوم فرعی: بین میزان تمرکز مالکیت و میزان تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه اصلی سوم:
بین ساختار مالکیت و میزان تامین مالی از طریق دریافت تسهیلات بانکی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه فرعی اول: بین مالکیت نهادی و میزان تامین مالی از طریق دریافت تسهیلات بانکی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه دوم فرعی: بین مالکیت حقیقی و میزان تامین مالی از طریق دریافت تسهیلات بانکی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
فرضیه سوم فرعی: بین میزان تمرکز مالکیت و میزان تامین مالی از طریق دریافت تسهیلات بانکی در شرکت های پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران رابطه معناداری وجود دارد.
3-9)مدلهای تحقیق
برای آزمون فرضیه اصلی اول و سه فرضیه فرعی مرتبط به آن از مدل اول تحقیق استفاده می شود. معادله رگرسيوني كه برای بررسی ارتباط ترکیب سرمایه و تامین مالی از طریق انتشار سهام مورد استفاده قرار مي‌گيرد به صورت زير مي‌باشد(لین و همکاران، 2013):
SIit = β0 + β1INSTit + β2IOWNit + β3COWNit +β4ROAit + β5SIZEit + β6LEVit + εit
که در آن:
β0به عنوان ضریب ثابت، عرض از مبدا یا مقدار ثابت
βiمیزان اثر هر یک از متغیرها را بر متغیر وابسته نشان می دهد، به عبارتی بیانگر شیب معادله است.
i بیانگر شرکتهای مورد مطالعه و t بیانگر سال می باشد.
SI بیانگر میزان سهام عادی منتشر شده تقسیم بر کل دارایی های شرکت که به شرح زیر محاسبه می شود:
SI it =
مبلغ سهام عادی منتشر شده
ارزش دفتري كل دارايي‌ها
IOWN بیانگر میزان مالکیت سهامداران حقیقی در شرکت است.
COWN نشادهنده میزان تمرکز مالکیت می باشد.
INST بیانگر میزان سهامداران نهادی در شرکت است.
ROA متغیر کنترلی مدل در نظر گرفته می شود و بیانگر نسبت بازده حقوق صاحبان سرمایه نسبت به سرمایه شرکت است. که به شرح زیر محاسبه می شود:
ROA it =
سود خالص
ارزش دفتري كل دارايي‌ها
SIZE که به عنوان متغیر کنترلی در مدل در نظر گرفته می شود و از طریق لگاریتم طبیعی ارزش دفتری کل دارائی ها محاسبه می شود.
LEV به عنوان متغیر کنترلی در مدل در نظر گرفته می شود، اهرم مالی شرکت است که از نسبت ارزش دفتری بدهی ها به ارزش دفتری کل دارائی ها بدست می آید. محاسبه آن به شرح زیر است:
LEV it =
ارزش دفتري بدهي‌ها
ارزش دفتري كل دارايي‌ها
εitبیانگر خطای تصادفی شرکت i در پایان سال t می باشد.
ب) مدل دوم تحقیق:
برای آزمون فرضیه اصلی دوم و سه فرضیه فرعی مرتبط به آن از مدل دوم تحقیق استفاده می شود. معادله رگرسيوني كه برای بررسی ارتباط ترکیب سرمایه و تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت مورد استفاده قرار مي‌گيرد به صورت زير مي‌باشد(لین و همکاران، 2013):
BIit = β0 + β1INSTit + β2IOWNit + β3COWNit +β4ROAit + β5SIZEit + β6LEVit + εit
که در آن:
BIبیانگر میزان اوراق مشارکت منتشر شده تقسیم بر کل دارایی های شرکت که به شرح زیر محاسبه می شود:
BI it =
مبلغ اوراق مشارکت منتشر شده
ارزش دفتري كل دارايي‌ها
و سایر متغیرها همانند مدل اول تعریف و محاسبه خواهند شد.
ج) مدل سوم تحقیق:
برای آزمون فرضیه اصلی سوم و سه فرضیه فرعی مرتبط به آن از مدل دوم تحقیق استفاده می شود. معادله رگرسيوني كه برای بررسی ارتباط ترکیب سرمایه و تامین مالی از طریق انتشار اوراق مشارکت مورد استفاده قرار مي‌گيرد به صورت زير مي‌باشد(لین و همکاران، 2013):
LIit = β0 + β1INSTit + β2IOWNit + β3COWNit +β4ROAit + β5SIZEit + β6LEVit + εit
که در آن:
LI بیانگر میزان تسهیلات مالی دریافتی از بانکها و سایر موسسات مالی و اعتباری تقسیم بر کل دارایی های شرکت که به شرح زیر محاسبه می شود:
BI it =
مبلغ تسهیلات مالی دریافتی
ارزش دفتري كل دارايي‌ها
و سایر متغیرها نیز همانند مدل اول تعریف و محاسبه خواهند شد.
3-10) روش‌ها و ابزار تحليل دادهها
در مواردي كه بررسي ارتباط بين يك متغير وابسته با يك يا چند متغير مستقل مد‌نظر باشد و هدف محقق اين است كه بر اساس اين ارتباط و با استفاده از دادههاي تاريخي، پارامتر (پارامترهايي) براي متغير(متغيرهاي) مستقل برآورد آنگاه با ارائه مدلی مناسب اقدام به پيش بيني می نمايد، دادهها و متغیرهای موجود در این پژوهش از نوع داده هاي ترکیبی و پانل105است که در ادامه تشریح خواهند شد.
داده هاي ترکیبی، در واقع بیان کننده دادههای مقطعی در طی زمان است، یا به عبارت دیگر این دادهها حاصل ترکیب دو دسته دادههای سری زمانی و مقطعی میباشد.
دادههای تابلویی، ترکیبی از دادههای مقطعی و سری زمانی میباشد، یعنی اطلاعات مربوط به دادههای مقطعی در طول زمان مشاهده میشود. بدینصورت که چنین دادههایی دارای دو بعد می باشند که یک بعد آن مربوط به واحدهای مختلف در هر مقطع زمانی خاص است و بعد دیگر آن مربوط به زمان میباشد. در مجموع، دادههای پانلی دارای مزایای فراوانی نسبت به دادههای مقطعی یا سری زمانی هستند که برخی از مهمترین آنها عبارتند از:
دادههای مقطعی و سری زمانی صرف، ناهمسانیهای فردی را لحاظ نمیکنند، لذا ممکن است که تخمین تورشداری به دست دهند، در حالی که در روش پانل میتوان با لحاظ کردن متغیرهای مخصوص انفرادیاین ناهمسانیها را لحاظ کرد.
دادههای تابلویی دارای اطلاعات بیشتر، تغییرپذیری بیشتر، هم خطی کمتر، درجه آزادی بالاتر و کارایی بالاتر نسبت به سری زمانی و دادههای مقطعی میباشند. به خصوص اینکه یکی از روشهای کاهش همخطی، ترکیب دادههای مقطعی و زمانی به صورت دادههای تابلویی میباشد.
با مجموعه دادههای تابلویی، میتوان اثراتی را شناسائی و اندازهگیری کرد که در دادههای مقطعی محض یا سری زمانی خالص قابل شناسائی نیست. گاهی استدلال میشود دادههای مقطعی، رفتارهای بلندمدت را نشانمیدهند، در حالی که در دادههای سری زمانی براثرات کوتاهمدت تأکید میشود. با ترکیب این دو خصوصیت در دادههای تابلویی، که خصوصیت متمایز پانل دیتاست، ساختار عمومیتر و پویاتری را میتوان تصریح و برآورد کرد(اشرفزاده و مهرگان، ۱۳۸۷).
دادههای تابلویی که بر حسب بنگاهها، خانوارها و افراد جمع آوری میشوند، ممکن است دقیقتر از دادههای مشابه اندازهگیری شده در سطح کلان باشند. بنابراین، تورشی که ممکن است در دادههای کلان حاصل شود، در دادههای تابلویی حداقل میگردد (بالتاجی106، 2005).
دادههای پانلی از طریق فراهم کردن تعداد دادههای زیاد، تورش را پائین میآورد گجراتی107، 2004). مطالعه مشاهدات به صورت دادههای پانلی، وضعیت بهتری برای مطالعه و بررسی پویایی تغییرات نسبت به سری زمانی و مقطعی داراست.
با توجه به ادبیات تحقیق موجود و نیز ماهیت فرضیات تحقیق در این پژوهش از دادههای ترکیبی و مقطعی استفاده شده است.
3-10-1) روشهای آماری آزمون فرضیه ها
در این تحقیق از رگرسیون چند متغیره با به كارگيري دادههاي تركيبي و مقطعی استفاده می گردد. براي تجزيه و تحليل دادههاي تحقيق و آزمون فرضيات تحقيق از روشهاي آماري به دو شكل توصيفي و استنباطي استفاده خواهد شد كه در ابتدا با استفاده از آمار توصيفي به تبيين و توصيف ويژگيهاي جمعيت شناختي دادهها پرداخته ميشود و سپس
