علاقه‌مندتر میباشند. (تاکی20 ،2001،ص52)
در واقع، اینترنت به دنیای مجازیِ ایجاد ارتباط و ابراز عقاید جوانان تبدیل شده و این حالت در کشورهای گوناگون از شدت و ضعف برخوردار است. اینترنت، فضای لازم برای بروز هیجانات آنان را فراهـم می‌آورد؛ ایشـان به راحتی می توانند در حالی که در محیط خانه یا بیرون از خانه هستند با دیگران ارتباط برقرار نمایند. به طور کلی، اینترنت شکل های جدیدی از انسان اجتماعی تولـید میکند و جوانان به لحاظ انعطاف‌پذیری در پذیرش اجتماع جدید انسانی، بیشترین علاقه را به این رسانه نشان داده‌اند. گسترش و تعمیق تعلق نوجوانان به اینترنت، پژوهشگران را بر آن داشته است تا تأثیرات این رسانه را براین گروه سنی مورد مطالعه قرار دهند. این تأثیرات مثبت و منفی در حوزه‌های متعدد آسیب‌شناسی قابل بررسی است و میتواند از چالش‌های اصلی حوزة جامعه‌شناسی و روانشناسی در آیندة نزدیک باشد.
از آنجایی که هنوز مطالعه و پژوهش چندانی در خصوص تأثیرات اینترنت بر روی دختران و پسران به صورت مجزا صورت نگرفته است، تقریباً در برخی موارد، آن هم به‌صورت موردی، می‌توان این تفاوت‌ها را مشاهده نمود. اگر چه این تفاوت‌ها در زنان و مردان بزرگسال به لحاظ رشد شخصیتی و تمایز آشکار جنسیتی بررسی شده است، امّا در بسیاری از موارد، نمی‌توان آن را به دنیای جوانان تعمیم داد؛ زیرا این گروه های سنی در شرایطی کاملاً متفاوت قرار دارند و لذا برای پژوهش در این حیطه، باید روش خاصی در نظر گرفته شود.
10-2-تأثیر اینترنت بر فرهنگ
استفاده از اینترنت و رسانه‌هایی که به‌صورت بین‌المللی عمل می‌نمایند به افراد اجازه می‌دهد تا با عناصر فرهنگی جدید آشنا شده و در کنار عناصر فرهنگی ـ ملی خود، از آنها استفاده نمایند. امروزه، مفاهیم کلاسیک فرهنگ در فرآیند جهانی‌سازی شمولیت خود را از دست داده‌اند و این مسئله، نکات مثبت و منفی بسیاری را در پی داشته است. آشنایی و تداخل فرهنگ کشورها با یکدیگر، به انواع خرده فرهنگ‌های جدید و پویایی آنها منجر شده و میتواند زمینه‌ساز تعامل و توافق مردم دنیا و درک آنها از یکدیگر باشد. از سوی دیگر، این مسئله با ساختارشکنی‌هایی که ممکن است در این میان اتفاق بیفتد و نیز جریان تسلط بر فرهنگ های دیگر، شکل دیگری به خود خواهد گرفت. دورنمای فرهنگ در دنیای امروز سلسله مراتب حیرت‌آوری از استقلال و استنتاج در تعاریف مفاهیم را به همراه دارد. در رابطه با فرهنگ، این پارادایم‌ها نام‌های جدیدی چون «سوپرمارکت فرهنگی»، «فرهنگ مجازی»، «موزائیک فرهنگی» و «فوق فرهنگ» به خود گرفته‌اند. گوردن ماتیو21به نقل از دیویدهاروی22 در کاربرد استعاره«سوپرمارکت فرهنگی»می‌نویسد:این سوپرمارکت‌ها نیزمانند سوپرمارکت‌های غذایی در سال‌های اخیر،اجناس متنوع‌تری راعرضه میکنند.به عنوان مثال نخودهای کنیا،آواکادوهای کالیفرنیا، سیب‌زمینی آفریقای جنوبی، سیب‌های کـانادایی و…. هـمه در یک فروشگاه دیـده مـی‌شوند و به لطف تلویزیون، ماهواره و اینترنت در سوپر مارکت فرهنگ نیز چنین وفوری وجود دارد(,2000 cf.Mathews).
لذا دسترسی و اطلاع افراد از جلوه‌های فرهنگی در گوشه وکنار دنیا بسیار به سهولت اتفاق می‌افتد و قشر جوان که از تأثیرپذیری و کنجکاوی بیشتری نسبت به سایر اقشار برخوردارند، به میزان بیشتری در معرض پیامدهای آن قرار می‌گیرند. در این میان، تفاوت گزینش اطلاعات در استفاده دختران و پسران از این مرسولات و همچنین میزان تأثیرپذیری آنها نیز قابل بررسی و ملاحظه می‌باشد. دختران به ایجاد ارتباط، جلب توجه، ایجاد عشق، دوستی و مد و پسران به سرگرمی و خرید اینترنتی گرایش بیشتری دارند .(cf. kornblum, 2007)به‌عنوان مثال، برپایی روز ولنتاین در ایران از طریق اینترنت و ماهواره و به‌طور عمده از سوی دختران رواج یافته است. برای فهم بهتر موضوع، می‌توان به تحقیقی که توسط اساتید دانشگاه الزهرا صورت گرفته است اشاره نمود. 8/52 درصد از پاسخ‌گویان این پژوهش را دختران و زنان جوان 25-15 تهرانی تشکیل می‌داده‌اند. براساس این تحقیق، 9/90 درصد از جوانان، روز ولنتاین را می‌شناختند و فقط 8/7 درصد از آنها با این مسئله آشنایی نداشتند. براساس نظر پاسخ دهندگان، اگر چه برگزارکنندگان روز ولنتاین معتقد بودند که این سنت ریشه در فرهنگ غرب دارد امّا براین باورند که این مسئله قابل استفاده در سراسر دنیا است. در جدول زیر، میزان رشد و استقبال از این فرهنگ وارداتی ملاحظه میشود (مهدی‌زاده، 1376: ص107).
جدول2-2: توزیع روند برگزاری روز ولنتاین از 1379 تا 1385
سال
فراوانی
فراوانی تجمعی
1379
5
2/2
1380
15
7/6
1381
30
2/13
1382
47
6/20
1383
88
4/38
1384
118
4/51
1385
153
6/66
نفوذ فرهنگ خشونت (از طریق بازی های رایانه‌ای)، بی‌پروایی و آزادی جنسی (از طریق سایت‌های پورنو و چت روم ها)، رواج اصطلاحات و کلمات جدید که اخیراً در میان نوجوانان بسیار متداول شده است و… نشان از تأثیر و میزان اهمیت اینترنت در ساخت فرهنگ جوانان جامعه دارد.
11-2-اینترنت و آموزش
مفهوم توسعة دانایی با پدیدة فناوری اطلاعات و ارتباطات پیوند خورده است. گسترش آموزش با در نظر گرفتن گستردگی جوامع، تعلیم و تربیت شهروندان به شیوه‌های مدرن، کمبود فضای فیزیکی و هزینه بری ساخت آن، محدودیت زمانی برای افراد و مشکلات ترافیکی در جامعه امروز، اهمیت آموزش از راه دور (اینترنتی) را دو چندان نموده است. اولین دوره دانشگاهی با استفاده از اینترنت، در سال 1990 در دانشگاه های آمریکا و هند و سپس در اروپا راه‌اندازی شد. در این فرآیند، مطالب درسی از طریق پست الکترونیکی برای دانشجویان ارسال می‌گردید. آموزش مبتنی بر اینترنت یا برخط(آن لاین) ، شکل تازه‌ای از آموزش از راه دور است که با فناوری شبکه، امکان یادگیری سریع‌تر، ارزان تر و قابل دسترس‌تر را برای همگان فراهم می‌آورد. با توجه به این که جوانان در سنین اوج آموزش و یادگیری می باشند، این نحوة آموزش برای این قشر، از اهمیت خاصی برخوردار است. اینترنت میتواند به ابزار مهمی برای انجام تکالیف درسی و آموزش‌های اصلی و جنبی تبدیل شود. اینان همچنین از اینترنت برای بالا بردن معلومات خود و کسب دانشی که به تفهیم بهتر مطالب درسی کمک کند، استفاده میکنند.گرایش این قشر به ابزار مدرن و اطلاعات جدید و روزآمد از یک‌سو و جذابیت سمعی و بصری موجود در اینترنت از سوی دیگر، توانسته است در جذب این قشر از جامعه مؤثر باشد. آموزش از طریق اینترنت و ایجاد شبکه‌های گفتگو بین دانش پژوهان و مدرسان بدون حضور فیزیکی در کلاس های درس که مشکلاتی نظیر رفت و آمد و…. را در پی دارد، چشم‌انداز جدیدی از شیوه‌های مدرن آموزش را ترسیم می‌نماید. امروزه، دانش پژوهان در کشورهای به اصطلاح پیشرفته، اینترنت را جزء لاینفک آموزش خارج از محیط آموزشی که میتواند مدرسه یا دانشگاه باشد می‌دانند. مؤسسه «پروژه زندگی آمریکایی و اینترنت»23 در تحقیقات خود در سال 2000، 754 دانش‌آموز 12 تا 17 سال و والدین آنها را مورد مطالعه قرار داده است. برمبنای این پژوهش، اکثریت آنها اینترنت را امری حیاتی و ضروری دانسته‌اند، به‌خصوص اینکه در این روش، نوجوانان به کتابخانه‌های دیجیتالی متصل شده و دیگر مسائل و مشکلات امانت گرفتن کتاب از کتابخانه‌های عادی را ندارند. 71 درصـد از دانـش‌آموزان پاسـخگو در این تحـقیق، اینترنت را اولین و اساسی‌ترین منبع دریافت اطلاعات برای انجام پروژه‌های مدرسه اعلام کرده‌اند (Lenhart, 2001 ,p 35).
کیفیت بالاتر در ارائه مطالب آموزشی از مزایای دیگر استفاده از اینتـرنت مـی باشد. در روش سنتی، کیفیت یادگیری مطالب ارائه شده در کلاس به پارامترهای زیادی از جمله عوامل محیطی، وضعیت و شرایط جسمی و روحی استاد و… بستگی دارد؛ در حالی که در آموزش اینترنتی، مطالب استاندارد شده توسط تیم‌های مجرب تهیه میشود و دانشجو به کرّات میتواند از آنها استفاده نماید.
افزایش میزان اثربخشی و بازده آموزشی نیز از دیگر برتری‌های این نحوه تعلیم نسبت به روش‌های سنتی است. از آنجائی که در این سیستم کلیه مباحث درسی به‌صورت فردی در اختیار دانشجو قرار می‌گیرد، میل و رغبت وی برای یادگیری و تمرین بیشتر میشود. دسترسی به بانک سؤالات امتحانی، امکان بحث و تبادل نظر با داننشجویان و اساتید دیگر ،بانک اطلاعات و نرم‌افزارهای مرتبط با مطالب درسی نیز از دیگر عوامل افزایش بازده آموزشی با این روش مدرن است. آموزش الکترونیکی نیازمند شرایط و زیرساخت‌هایی است که متأسفانه در کشورهای در حال توسعه به نسبت کشورهای توسعه یافته کمتر است.
12-2-چهارچوب نظری پژوهش
در سال های اخیر، رشد سریع فناوری های اطلاعات و ارتباطات (آی سی تی ) تاثیر بسیار مهمی بر زندگی بشر داشته است. به اعتقاد صاحبنظران، همان گونه که اختراع ماشین بخار و وقوع انقلاب صنعتی، تحول عظیمی در زندگی شخصی و کاری افراد پدید آورد، انقلاب ارتباطات نیز دگرگونی هایی را با خود به همراه داشت. (لورین و اریک 1997) به مدد رسانه های نوین ارتباطی و اطلاعاتی، جهان به شكل یكپارچه در آمده و به “دهكده ای جهانی” مبدل شده که در آن افراد و جوامع به طور مستمر با یكدیگر ارتباط دارند و اطلاعات و رسانه ها، سیستم ها و اجزای آن را به هم متصل ساخته است.
با توجه به مطالب فوق مي‌توان چنین استدلال كرد كه اينترنت چارچوب‌هاي تعاملي جديدي را در برقراري ارتباطات مهيا ساخته است كه علي‌رغم محدوديت‌هاي ذاتي خود، فرصت‌هاي جديدي را در اختيار كاربران قرار مي‌دهد.
از زمان ظهور این فناوری ها ، محققان از دیدگاه های مختلف، به بررسی آثار و تبعات استفاده از این فناوری ها پرداخته اند. با افزایش سرمایه گذاری در فناوری های جدید، مطالعه پذیریش این فناوری ها بسیار مورد توجه قرار گرفته است و محققان مختلف سعی کرده اند عواملی را که در پذیرش و کاربرد این فناوری ها تاثیر گذار هستند، شناسایی کنند تا بتوانند استفاده از آنها را افزایش دهند.
در خصوص این مسئله شایان ذکر است که پذیرش، پدیده ای چند بعدی است و مجموعه وسیعی از متغیرهای کلیدی مانند ادارک، اعتقادها، نگرش ها و ویژگی های افراد و همچنین میزان درگیری آنان با فناوری ها را شامل می شود.(چانگ و چی یونگ 2001)
در دو دهه گذشته، نظریه ها و مدل های مختلفی در زمینه پذیرش فناوری، پیشنهاد، آزمایش و اصلاح شده اند که خاستگاه اکثر آنها سیستم های اطلاعاتی و رویکردهای روان شناسی و جامعه شناسی بوده است. این مدل ها به شناخت ما از عوامل موثر در پذیرش فناوری از سوی کاربران و روابط بین آنان کمک می کنند ( سان و ژانگ 2006) در ادامه به چند مورد از این نظریه ها اشاره خواهد شد.
1-12-2-نظریه استفاده و رضامندی
این نظریه از توسعه و تعمیم نظریه گزینش و محدود بودن تاثیر وسایل ارتباط جمعی است، که معتقد است مخاطب خود تصمیم می گیرد چه برنامه ای را و از کدام وسیله ارتباطی انتخاب کند؟ این رویکرد به دنبال علل وانگیزه هایی است که مخاطب را وادار میکند به طرق مختلف و اشکال گوناگون از رسانه استفاده نماید و بدان وسیله به ارضاء خود بپردازد و هدف اصلی تحقیق در چگونگی انتخاب، دریافت و شیوه عکس العمل مخاطبان رسانه هاست(مهرداد،1380،ص ۱۴۷)
این نظریه می گوید مخاطب به نیاز خود آگاهی دارد، بنابراین فرایند انتقال پیام دارای پنج ویژگیست:
1- مخاطب فعال است.
رسانه ها با خود رقابت میکنند تا نیاز مخاطبان را بر آورده سازند. -2
3-مخاطب جستجوگر است یعنی برای تامین نیازها و رضایت خودش روش های مختلفی را تجربه می کند.
4-مخاطبان از نیاز خود آگاه هستند و برای تامین نیازهای خود آگاهانه رسانه مورد نظر را انتخاب می کنند
5-مخاطبان براي تأمين نيازهاي معرفتي خود، آگاهانه رسانه مورد نظر را انتخاب مي كنند.
انچه تعیین کننده میزان تمایل فرد به وسایل ارتباط جمعی است این است که فرد از رسانه چه میخواهد و در آن به دنبال چه می گردد.
الگو رویکرد استفاده و رضامندی
اين رويكرد براي اولين بار توسط اليهوكاتز در دهه1970 مطرح شده و
