تنهایی موجب موفقیت سازمان نخواهد شد و نکته مهم متناسب بودن مدل انتخاب شده با بستر و محیط کسب و کار، تواناییهاي شرکت نیاز خاص مشتري میباشد.
شفیعی نیک آبادی و همکارانش (1388) در این تحقیق با شناسایی ابعاد متفاوت نوآوری، آنها را به چهار عامل عمده: 1) توسعه ابزارهای فناوری اطلاعات، 2) رقابتی شدن قیمت، 3) شدت تمرکز در صنعت (سهم بازار) و 4) تمرکز گرایی و میزان انعطاف پذیری در وظایف تقسیم کرده و به ارزیابی میزان اهمیت آنها در پیاده سازی کسب و کارهای الکترونیک در شرکتهای مادر در صنعت خودرو پرداختهاند. با پیمایش صورت گرفته تنها مورد تمرکز گرایی و میزان انعطاف پذیری در وظایف عامل مهمی در پیاده سازی کسب و کار الکترونیک در شرکتهای مادر در صنعت خودرو شناخته نشد. در نهایت به اندازهگیری عوامل شناخته شده در شرکت مادر ایران خودرو مبادرت شده است تا از این طریق میزان آمادگی شرکت ایران خودرو از لحاظ میزان عوامل ایجاد کننده نوآوری در پیاده سازی کسب و کار الکترونیک مورد ارزیابی قرار گیرد.
طالب پور و هکارانش (1388) در اين پژوهش با هدف ارائه مدلهاي فازي به بررسي نحوه تعامل عوامل و تأثير آنها بر رشد استفاده از رويكرد كسب و كار الكترونيك در سازمان پرداختهاند. به اين منظور براي مدل سازي اين عوامل و ميزان تأثير آنها، ابتدا با بررسي پژوهشهاي پيشين عوامل تأثيرگذار در توسعه رويكرد كسب و كار الكترونيك شناسايي و سپس با استفاده از نظر متخصصين و بكارگيري روش دلفي اين عوامل دسته بندي شدهاند. در ادامه با استفاده از مدل FCM نمودارهاي گرافيكي هدايت شده عوامل ترسيم ميشوند و با استفاده از اين نمودارها روابط علت و معلولي ميان مفاهيم مورد اشاره در گرهها ارائه ميشود و شبكه روابط ميان عوامل، تحليل و تبيين ميگردد.
فتحی و همکارانش (1389) در اين تحقیق سعي داشتهاند تا با استفاده از مدل برنامه ريزي استراتژيک در سطح سازمان، صنعت، ملي و بين المللي الگوي تحقيقات تجارت الکترونيکي تنظيم کنند. لذا، پس از طراحي الگوي اوليه (پيشنهادي)، با مراجعه به تعدادي از تحقيقات صورت گرفته در زمينه طبقه بندي موضوعات تجارت الکترونيکي، اين الگو مورد اصلاح و بازنگري قرار گرفت و پنج مورد شاخص کلي براي اندازه گيري ضريب اهميت و اولويت اين طرحها شناسايي گرديد. در مرحله سوم، مدل مورد نظر جهت انجام حذف و اضافات در اختيار خبرگان تجارت الکترونيکي در کشور قرار گرفت و ضريب اهميت شاخصهاي شناسايي شده در مرحله قبل، توسط اين خبرگان تعيين گرديد. در مرحله چهارم پس از تعديل الگو و طراحي الگوي نهايي، هريک از طبقات تحقيقاتي توسط خبرگان تجارت الکترونيکي بر اساس شاخصهاي مذکور مورد اندازه گيري قرار گرفت. نتيجه اين تحقيق طبقه بندي تحقيقات تجارت الکترونيکي مربوط به هر يك از سالهاي يك برنامه پنج ساله ميباشد.
روح الله نوری (1385) در این پژوهش که حاصل یک طرح پژوهشی است تلاش میکند پس از تشریح ادبیات بلوغ تجارت الکترونیکی، مدل متناسب با شرکتهای صادرکننده ارائه داده و میزان بلوغ تجارت الکترونیکی شرکتهای صنعتی صادر کننده مورد سنجش قرار گیرد. بررسی نسبت حضور شرکتهای مورد بررسی در چندین مرحله بیانگر این است که شرکتها در حال عبور از مرحله اول و حرکت به سمت مراحل بالاتر هستند که این امر میتواند نوید بخش تحرک نسبی و احساس ضرورت توسعه تجارت الکترونیکی باشد. بدیهی است برای ارتقای سطح تجارت الکترونیکی، باید مدیران آموزشهای لازم را ببینند. سایر شرکتها نیز با اعمال تغییرات جزیی میتوانند از این شاخصها بهره جسته و سطح بلوغ تجارت الکترونیکی خود را تعیین نمایند.
فتحی و عزیزی (1386) در این تحقیق سعی بر آن بوده داشتهاند تا راهکارهایی برای توسعه کسب و کار الکترونیکی در صنایع مختلف کشور عرضه، و بر این اساس صنایع کشور مورد اولویتبندی قرار دهند. البته با این پیش فرض که استراتژی جهش صادراتی بعنوان استراتژی سطح بالاتر کسب و کار الکترونیکی مورد پذیرش قرار گرفته است. نتایج تحقیق حاکی از آن است که در محیط کسب و کار فعلی کشور، کسب و کار الکترونیکی بر جهش صادراتی اثر زیادی ندارد، اما اگر برخی زمینههای اقتصادی، سیاسی، رقابتی موجود اصلاح شود، این ارتباط به سمت یک ارتباط مؤثر سوق پیدا خواهد کرد. در مقایسه صنایع مختلف نیز، مشخص شد که در صنایع لاستیک و پلاستیک، فلزات اساسی و سایر وسایل حمل و نقل در ایران کسب و کار الکترونیکی بر جهش صادراتی مؤثر است اما در سایر صنایع این تأثیر حاکم نیست.
مجیدهاشمی (1389) در این تحقیق تأثیر کاربرد تجارت الکترونیکی بر میزان صادرات فرآوردههاي نفت، گاز و پتروشیمی مورد بررسی قرار داده و نتیجه گیري و پیشنهادات لازم ارائه گردیده است. در این تحقیق نمونه آماري شامل شرکتهاي عضو اتحادیه صادرکنندگان فرآوردههاي نفت، گاز و پتروشیمی است. پس از بررسی و تجزیه و تحلیل شاخصهاي توانمنديهاي تجارت الکترونیکی 24 شاخص اصلی در قالب سه متغیر بهبود کارایی فرآیند صادراتی، افزایش درآمد و کاهش هزینههاي صادراتی، شناسایی و تدوین گردید که نتایج حاصله حاکی از تأثیر مثبت و معنی دار کاربرد تجارت الکترونیکی بر میزان صادرات و سه متغیر مورد ارزیابی میباشد. با توجه به نتایج حاصل از تحقیق به سیاستگذارن دولتی فعال در زمینه صادرات و همچنین مدیران فعال در زمینه صادرات توصیه میگردد هرچه بیشتر به امر تجارت الکترونیکی به منظور توسعه صادرات، در تدوین سیاستهاي صادراتی خود توجه لازم را منظور دارند.
رضوانی و روحانی (1390) در این پژوهش با بررسی ادبیات موضوع، اقدام به ارائه گونه شناسی جدیدی از مدلهای کسب و کار الکترونیکی بر مبنای نقاط مرجع استراتژیک در کسب و کارهای الکترونیکی کوچک و متوسط ایران نمودهاند. بدین منظور 400 کسب و کار الکترونیکی کوچک و متوسط ایران توسط پرسش نامهی الکترونیکی مورد بررسی قرار گرفت و به منظور تجزیه و تحلیل دادهها و پاسخ گویی به سؤالات پژوهش از نرم افزارهایی استفاده شد. نتایج نشان داد که محور توجه و میزان کنترل، نقاط مرجع استراتژیک مؤثری در انتخاب مدلهای کسب و کار الکترونیکی در گونه شناسی مذکور هستند.
جاجیها و همکارانش (1388) در اين تحقيق با هدف شناسايي عوامل رفتاري اثرگذار بر « پذيرش تجارت الكترونيكي » با استفاده از آزمون مدل پذيرش فناوري ديويس و نظريه رفتار برنامه ريزي شده آيزن، توسط مديران كسب و كارهاي كوچك و متوسط شهر تهران به بررسی پرداختند. در اين تحقيق تمركز اصلي بر تمايل رفتاري است و رفتار واقعي اندازه گيري نمي شود. به منظور آزمون مدلهاي مورد اشاره، دادههايي از 226 مدير كسب و كار كوچك و متوسط جمع آوري شد و سپس مدلها با استفاده از نرم افزار ليزرل آزمون شدند. نتايج حاصل از آزمون مدل پذيرش فناوري ديويس نشان داد كه كليه روابط اين مدل معنادار هستند. همچنين در آزمون مدل رفتار برنامه ريزي شده آيزن نيز كليه روابط (به غير از رابطه ميان هنجار ذهني و تمايل رفتاري براي پذيرش يا استفاده از تجارت الكترونيكي) معنادار تشخيص داده شدند.
گلچین فر و همکارانش (1384) ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺿﻤﻦ ﺗﻌﺮﻳﻒ ﻣﺪﻝ، ﺑﻪ ﻣﺰﺍﻳﺎﻱ ﻣﺪﻝﺳﺎﺯﻱ ﻛﺴﺐ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺍﺷﺎﺭﻩ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺳﭙﺲ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺑﺮﺧﻲ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﺸﺎﻭﺭﻩ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ، ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺤﺪﻭﺩﻳﺖ ﻳﺎ ﭼﺎﻟﺸﻲ ﻛﻪ ﺍﻳﻦ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﺍﺳﺖ ﺑﻴﺎﻥ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮﺭ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﻭ ﺗﺮﺳﻴﻢ ﻣﺪﻝ ﻛﺴﺐ ﻭ ﻛﺎﺭ ﻓﻮﻕ، ﺗﻜﻨﻴﻚ e-Value ﻛـﻪ ﻳﻜـﻲ ﺍﺯ ﺗﻜﻨﻴﻜﻬـﺎﻱ ﻣـﺪﻝﺳـﺎﺯﻱ ﻛـﺴﺐ ﻭ ﻛـﺎﺭﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ ﺍﺳﺖ ﻣﻌﺮﻓﻲ ﺷﺪﻩ ﻭ ﺳﭙﺲ ﻣﺒﻨﺎﻱ ﻣﺪﻟﺴﺎﺯﻱ ﻛﺴﺐ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ ﺑﺮﺍﻱ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﺸﺎﻭﺭﻩ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻗﺮﺍﺭ ﮔﺮﻓﺘﻪ ﺍﺳﺖ. آنها دریافتند ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﺷﺮﺍﻳﻂ ﺣﺎﻛﻢ ﺑﺮ ﺑﺎﺯﺍﺭ ﻣﺸﺎﻭﺭﻩ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﺩﺭ ﺍﻳﺮﺍﻥ ﻣﻲﺗﻮﺍﻥ ﮔﻔﺖ “ﺑﺮﻗﺮﺍﺭﻱ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ”، ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﺍﺳﺎﺳﻲﺗﺮﻳﻦ ﻣﺴﺎﺋﻠﻲ ﺍﺳﺖ ﻛﻪ ﺩﻭ ﺑﺎﺯﻳﮕﺮ ﺍﺻﻠﻲ ﺍﻳﻦ ﺻﻨﻌﺖ، ﺑﺎ ﺁﻥ ﻣﻮﺍﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﻃﺮﺍﺣﻲ ﻣﻜﺎﻧﻴﺰﻣﻲ ﻛﻪ ﺑﺘﻮﺍﻧﺪ ﺍﺭﺗﺒﺎﻁ ﺑﻴﻦ ﻣﺸﺎﻭﺭﺍﻥ ﻣﺪﻳﺮﻳﺖ ﻭ ﻣﺘﻘﺎﺿﻴﺎﻥ ﺧﺪﻣﺎﺕ ﻣﺸﺎﻭﺭﻩﺍﻱ ﺭﺍ ﺗﺴﻬﻴﻞ ﻭ ﺗﺴﺮﻳﻊ ﻛﻨﺪ، ﻣﻲﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﻪ ﻋﻨﻮﺍﻥ ﺍﻳﺪﻩﺍﻱ ﺑﺮﺍﻱ ﻳﻚ ﻣﺪﻝ ﻛﺴﺐ ﻭ ﻛﺎﺭ ﻛﺎﺭﺁﻣﺪ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﻮﺩ. ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻓﺮﺻﺖ ﺑﺎ ﺑﻜﺎﺭ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﻗﺎﺑﻠﻴﺘﻬﺎﻱ ﺗﻜﻨﻮﻟﻮﮊﻳﻬﺎﻱ ﻧﻮﻳﻦ ﺍﺭﺗﺒﺎﻃﻲ، ﻣﻤﻜﻦ ﻣﻲﺷﻮﺩ ﻛﻪ ﻣﻮﺿﻮﻉ ﺍﺻﻠﻲ ﻣﺪﻝ ﻛﺴﺐ ﻭ ﻛﺎﺭ ﺍﻟﻜﺘﺮﻭﻧﻴﻚ ﻣﻄﺮﺡ ﺷﺪﻩ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﻣﻘﺎﻟﻪ ﺍﺳﺖ.
امیری و همکارانش (1390) در این پژوهش به بررسي عوامل موثر بر پياده سازي كسب و كار الكترونيك در شركتهاي كوچك و متوسط میپردازند. بدين منظور پس از بررسي پيشينه پژوهش و استخراج 61 شاخص در قالب 10 بعد، به عنوان عوامل موثر بر پياده سازي كسب و كار الكترونيك در شركتهاي كوچك و متوسط، وضعيت شركتهاي مورد مطالعه بررسي گرديد. نتايج نشان ميدهد وجود آدرس اينترنتي، بالا بودن سيستمهاي ارتباطي در سازمان، مديريت منابع فيزيكي و مالي، آماده سازي براي توليد، اندازه و سطح توليد كالا، حمايت از مصرف كننده، وجود تعرفههاي گمركي، سيستم حمل و نقل، توسعه كارتهاي اعتباري و فرهنگ سازماني، مهم ترين مؤلفههاي موثر بر پياده سازي كسب و كار الكترونيك در شركتهاي كوچك و متوسط است.
پیشینه تحقیق خارجی
هایس و فینگان (2005) عوامل مختلف ایجاد کننده نوآوری در پیاده سازی کسب و کار الکترونیک را در چهار بعد توسعه ابزارهای فناوری اطلاعات، تمرکز گرایی و انعطاف پذیری در وظایف، شدت قیمت رقابتی و شدت تمرکز در بازار (سهم بازار) قرار دادهاند. مورد اول مربوط به بعد فناورانه سازمان، مورد دوم مربوط به عوامل درون سازمانی و دو مورد آخر نیز مربوط به محیط خارجی سازمان میباشد.
تیمرز (1998) مدل کسب و کار را به عنوان معماری برای محصول، خدمت و جریان اطلاعات مشتمل بر توصیفی از بازیگران کسب و کارهای گوناگون و قوانین آنها، توصیفی از منافع بالقوه بازیگران کسب و کارهای گوناگون و توصیفی از منابع درآمدی مدنظر قرار میدهد.
ماگرتا (2002) مدلهای کسب و کار را مجموعهی روایتهایی میداند که به توصیف چگونه کار کردن شرکتها و اینکه شرکتها دارای چه ویژگیهای مشخصی هستند میپردازد و همچنین مدل کسب و کار را به عنوان نقشهی چگونگی ارائهی ارزش توصیف میکند.
لعل (2002) به منظور ارزیابی رابطه بین كسب و كار الكترونیك و صادرات، مطالعهای را در هند انجام داده است. در این مطالعه 51 بنگاه تجاری در سه گروه غیرصادراتی، صادراتی و صرفاً صادراتی باتوجه به شاخصهای: شیوههای كسب و كار الكترونیك؛ میزان مهارت نیروی كار شاغل در بنگاهها، فناوری مورد استفاده در بنگاهها و بهره وری نیروی كار بنگاهها مورد بررسی قرار گرفت. وی در این تحقیق انگیزه صادراتی را تابعی از عوامل فوق قرار داده و به نتایج زیر رسیده است:
بنگاههایی كه رویكرد صادراتی دارند برعكس بنگاههای غیرصادراتی در معاملات تجاری بیشتر از شیوه دروازه شبكه به جای شیوه سنتی OFF-LINE استفاده میكنند. میزان حجم فروش بنگاههای صادرات گرا بیشتر از بنگاههای غیرصادراتی بوده و در این بنگاهها میزان فروش انجام شده توسط شیوه دروازه شبكه به مراتب بالاتر از سایر روشهاست.
میزان تخصص و بهره وری نیروی كار در بنگاههای صادرات گرا نسبت به بنگاههای غیرصادراتی در سطح بالایی قرار دارد. بیشترین میزان بهره وری نیروی كار در سه گروه بنگاهها مربوط به شیوه دروازه شبكه از كسب و كار تجارت الكترونیك است. همچنین نیروی كار متخصص در بنگاههای صادرات گرا بر شیوه دروازه شبكه متمركز شدهاند. این در حالی است كه در بنگــاههای غیرصادراتی شیوه كسب و كار الكترونیك بیشترین نیروی كار متخصص را جذب كرده است.
فصل سوم
روش شناسی تحقیق
مقدمه
دستیابی به هدفهای علم یا شناخت علمی میسر نخواهد بود، مگر زمانی که با روش شناسی درست صورت پذیرد. به عبارت دیگر تحقیق از حیث روش است که اعتبار مییابد نه موضوع تحقیق. روشهای تحقیق به عنوان هدایتگر جستجوهای علمی در جهت دستیابی به حقیقت به شکلهای مختلف دستهبندی میشوند.
