
فقرۀ (1) این ماده مجروح یا معلول گردیده ویا به قتل رسانیده شود مرتکب حسب احوال به حد اکثر جزای حبس دوام یا اعدام محکوم می گردد.
3-1هرگاه با الاثر ارتکاب عمل مندرج فقرۀ (1) این ماده شخص تحت فشارجسمی یا روانی قرار گیرد مرتکب حسب احوا ل به جزای حبس طویل که ازشش سال کمتر واز ده سال بیشتر نباشدمحکوم می گردد
3-1-1- قتل یا جراحت شدید
یکی از جرایمی که ممکن است هم به صورت مستقیم و هم به صورت غیر مستقیم علیه اشخاص ارتکاب یابد، قتل و جراحت شدید است. اشخاص عادی به صورت غیر مستقیم در جریان حملات تروریستی علیه فرودگاه ها، مورد آسیب قرار میگیرند، فقره 2 ماده 8 قانون مبارزه علیه جرایم تروریستی در مورد آسیب به صورت جراحت و یا قتل اشخاص در جرایم علیه هواپیمای در حال پرواز، کشتی یا محل هدایت ثابت چنین اشعار دارد:
«هرگاه شخص مندرج فقره 1 این ماده مرتکب جراحت شدید یا قتل گردد، حسب احوال به جزای حبس دوام یا اعدام محکوم میگردد». فقره 1 ماده 11 این قانون نیز مبین این امر است که: «در صورتی کهعمل تشدد علیه شخص سوار در کشتی یا در تأسیسات ثابت صورت گیرد، مرتکب حسب احوال به جزای حبس طویل محکوم میگردد».
قانون مبارزه علیه جرایم تروریستی، جراحت شدید یا قتل اشخاص را در جریان جرایم علیه فرودگاه-ها به عنوان یکی از صور جرایم علیه اشخاص در جریان جرایم تروریستی پیشبینی نموده است174.
فقره 2 ماده 16 این قانون جرایم ارتکابی علیه اشخاص را در جریان تخریب تأسیسات زیر بنایی مورد دقت قرار داده که چنین است: «هرگاه جرم مندرج فقره 1 این ماده منجر به مرگ شود، مرتکب به جزای اعدام محکوم میگردد».
جرایم تروریستی علیه اشخاص به صورت مستقیم نیز صورت میپذیرد، ترور یکی از این جرایم است که در فقره 1 ماده 3 قانون جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی افغانستان، پیشبینی شده است:
«شخصی که شخصيت دولتي سياسي، اجتماعي، مذهبي نماينده دولت و سران قوم، قبيله و مليت را به ارتباط وظايف دولتي يا اجتماعیشان به خاطر تخريب و تضعيف حاكميت مردمي به قتل برساند، مرتكب آن به جزای حبس دوام و يا اعدام و مصادره دارايي محكوم میگردد».
طبق فقره 2 ماده 16 قانون جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی اگر شخصی در جریان جرم گروگانگیری مجروح یا معلول یا مقتول گردد، چنین اشعار دارد: «اگر شخص گروگان گرفته شده مجروح، معلول و يا مقتول گردد، مرتكب به جزاي حبس دوام يا اعدام و رد عين مال يا قيمت پول و يا منفعتي را كه بدست آورده باشد محكوم میگردد»
این ماده مربوط به جرایم عادی است نه جرایم تروریستی در مورد جرایم تروریستی،فقره 2 ماده 12 قانون مبارزه علیه جرایم تروریستی چنین حکمی را بازتاب داده است: «هرگاه شخص توقیف شده مندرج فقره 1 این ماده، مجروح و یا معلول گردیده و یا به قتل رسانیده شود، مرتکب حسب احوال به حداکثر جزای حبس دوام یا اعدام محکوم میگردد»175
3-1-2- فشار جسمی یا روحی
این جرم در جریان جرایم تروریستی به وفور دیده میشود که از نظر قانون گذار افغانستان دور نمانده است و در موارد مختلف این نوع جرم را پیشبینی نموده است که در موارد آتی این موارد بیان میگردد.
هرگاه شخص در جریان انهدام فرودگاه یا کشتی یا تأسیسات ثابت، تحت فشار جسمی و روانی قرار گیرد، طبق فقره 4 ماده 8 قانون مبارزه علیه جرایم تروریستی مورد جرم انگاری قرارگرفته و چنین حکمی را پیشبینی نموده است: «هرگاه بالاثر تهدید مندرج فقره 3 این ماده شخص تحت فشار جسمی یا روانی قرار گیرد، حسب احوال به جزای حبسی که از سه سال کمتر و از هفت سال بیشتر نباشد، محکوم میگردد»،اعمال غیرمستقیم علیه اشخاص، در جریان جرایم علیه مصونیت هوایی که سبب تحت فشار جسمی یا روانی گرفتن آنها گردد را نیز قانون مبارزه علیه جرایم تروریستی جرم دانسته است176.
هرگاه شخص در جریان جرایم علیه فرودگاه ها، تحت فشار جسمی یا روانی قرار گیرد، فقره 2 ماده 10 این قانون این عمل را چنین جرم انگاری و قابل مجازات دانسته است: «هرگاه بالاثر تهدید اعمال مندرج اجزای 1 و 2 فقره 1 این ماده شخص تحت فشار جسمی یا روانی قرار گیرد، مرتکب حسب احوال به جزای حبسی که از پنج سال کمتر و از ده سال بیشتر نباشد محکوم میگردد»، ایجاد فشار جسمی یا روانی را در صورت تهدید به اعمال فوق را فقره 3 این ماده جرم و بدین ترتیب قابل مجازات دانسته است: «هرگاه بالاثر تهدید اعمال مندرج فقره 2 این ماده شخص تحت فشار جسمی یا روانی قرار گیرد، مرتکب حسب احوال به جزای حبسی طویلی که از شش سال کمتر و از ده سال بیشتر نباشد، محکوم میگردد».177
فشار جسمی یا روانی شخص، در جریان گروگانگیری تروریستی، یکی دیگر از جرایم علیه اشخاص است که حین ارتکاب جرایم تروریستی انجام میشود و.مورد جرم انگاری قرار گرفته است178.
3-1-3- گروگانگیری179
کنوانسیون بین المللی بر ضد گروگان گیری180 مصوب 17 دسامبر 1979 م کنوانسیون بین المللی بر ضد گروگان گیری خواستار جرم اعلام شدن هر گونه تصرف و یا توقیف و تهدید به کشتن،، زخمی ساختن و بازداشت دوامدار هر فرد نه تنها مأمورین دیپلوماتیک میشود که هدف از این کار مجبور ساختن یک حکومت،، یک سازمان بین المللی یک فرد یا افراد،، به انجام دادن یا انجام ندادن یک اقدام است. این کنوانسیون فقط به گروگانگیری و تهدیدهای مرتبط به آن می پردازد و نتایج ناشی از آن مثل کشته و یا زخمی شدن و فقط زمانی اعمال میشود که قضیه گیروگانگیری یک بعد بین المللی داشته باشد، آن دسته از اقدامات گیروگانگیری،، که کنوانسیون جینوا،، تصویب شده در سال 1949 و پرتوکل های الحاقی آن بر آن ها اعمال میشود از حیطه انفاذ کنوانسیون بین المللی بر ضد گروگانگیری خارج است.
حوادث گروگانگیری سالهای پایانی دهه 70 از اشغال سفارت خانه ایالات متحده در ایران،، جامعه بین المللی را در تصویب کنوانسیون بر ضد تروریسم به تعجیل انداخت و سرانجام مجمع عمومی سازمان ملل متحد در 17 دسامبر 1979 کنوانسیون بین المللی بر ضد گروگانگیری را به تصویب رسانید.بند چهار مقدمه این کنوانسیون در خصوص اهمیت این کنوانسیون چنین اشعار می دارد:
«با در نظر گرفتن اینکه گروگانگیری جرم است که دارایی اهمیت گستردهای برای جامعه بین المللی است و مطابق مقررات این کنوانسیون هر شخصیکه مرتکب گروگانگیری شود باید مجازات یا مسترد شود» ماده یک این کنوانسیون جرم گروگانگیری را به شرح ذیل تعریف کرده است:
:الف. هر شخصی که شخص دیگری (پس از این گروگانگیری ) را ربوده یا توقیف نموده و تهدید به قتل،، صدمه جسمانی یا ادامه توقیف نماید،،مرتکب جرم گروگانگیری در معنای مورد نظر این کنوانسیون شده است در صورتیکه گروگانگیری برای وادار کردن شخص ثالث،،یعنی یک کشور،، یک سازمان دولتی بین المللی،،یک شخص حقیقی یا حقوقی و یا گروهی از اشخاص به انجام یا ترک فعلی بعنوان شرط صریح یا ضمنی آزادی گروگانها صورت پذیرد.
ب. همچنین هر شخصی که مر تکب اعمال ذیل شود،، مرتکب جرم مورد نظر این کنوانسیون خواهد شد:
یک: تلاش برای گروگانگیری؛،
دو:مشارکت به عنوان شریک مرتکب گروگانگیری یا شریک شخصی که تلاش برای گروگانگیری داشته است.
همچنین ماده دو این کنوانسیون دولتهای عضو را مکلف به جرم انگاری گروگانگیری در قوانین داخلی واجرایی آنها کرده است.تکلیف به اتخاذ اقداماتی برای جلوگیری از فعالیتهای تروریستی181،، تکلیف به تبادل اطلاعات182،، تکلیف به مجازات یا استرداد183 و معاضدت قضایی بین المللی184 میان دول عضو از دیگر تعهداتی است که این کنوانسیون پیش بینی کرده است.
این کنوانسیون نیز نافذ بوده و 167 عضودارد. معلومات مربوط به امانتدار و تضمین کننده به شرح ذیل است: دبیرکل سازمان ملل بخش معاهده185،، دفتر امور قانونی، سازمان ملل نیویورک، ایالت متحده
یکی از گونههای جرایم تروریستی که به صورت مستقیم علیه اشخاص ارتکاب مییابد، گروگان-گیری است. کنوانسیون بینالمللی علیه گروگانگیری186 در راستاي حمايت از آزادي افراد،این عمل را در عرصه بین المللی جرم شناخته است. «هدف اصلی كنوانسيون گروگانگیری، آنگونه كه از عنوان آن پيداست، محاكمه و مجازات افرادي است كه مبادرت به گروگانگیری به عنوان يكي از مظاهر رايج تروريسم بينالملل مينماید»187
اگر چه ماده 16 قانون جرایم علیه امنیت داخلی و خارجی، گروگان گيري یا اختطاف که در ادبیات حقوقی و سیاسی افغانستان رایج است را مورد جرم انگاری قرار داه است188. اما این ماده مربوط جرایم تروریستی نمی شود، بلکه دلالت بر جرایم عادی دارد.
رکن قانونی گروگان گیری تروریستی در فقره 1 ماده 12 قانون مبارزه علیه جرایم تروریستی بازتاب یافته که چنین حکمی را بیان میدارد:
«هرگاه شخص، به منظور مجبور ساختن دولت افغانستان یا دولت خارجی یا سازمان بینالمللی یا مؤسسه غیردولتی خارجی، شخص دیگری را به مقصد اجرا یا امتناع از اجرای یک عمل گرفتار یا توقیف نموده و تهدید به مرگ یا تعذیب جسمی نماید یا در اسارت نگه دارد و آزاد ساختن وی را واضحاً یا تلویحاً مشروط به اجرا یا امتناع از اجرای آن عمل نماید، مرتکب حسب احوال به حداکثر جزای حبس طویل محکوم میگردد».189
3-1-4- مجازات جرایم علیه اشخاص عادی
در مورد قتل یا جراحت شدید عموماً قانونگذار افغانستان، جزای شدید را قابل اعمال دانسته است، حبس دوام یا اعدام در تمامی مجازات مربوط به این جرایم به چشم میخورد. تنها در مورد عمل تشدد یا استعمال قوه و نیروی قهر آمیز علیه سرنشین کشتی یا تأسیسات ثابت، جزای حبس طویل را پیش بینی نموده است.
در مورد تحت فشار قرار دادن جسمی یا روحی، مجازات حبس تعیین شده است؛ اما در مورد مدت دقیق آن، مجازات واحدی را نمی بینیم و با توجه به نوع جرم و نحوه ارتکاب فشار جسمی یا روانی مجازات برای آن جرم تعیین نموده است.
قانون مبارزه علیه جرایم تروریستی، برای مرتکب جرم، اگر شخص در جریان تهدید به جرم هواپیماربایی، تحت فشار روانی و جسمی قرار گیرد، مجازات بین سه تا هفت سال190،، در تهدید به جرایم علیه امنیت هوایی مجازات برای فاعل جرم حبس بین ده تا پانزده سال191 و در تهدید به اعمال ارتکابی در جرایم علیه فرودگاهها برای فاعل جرم مجازات حبس پنج تا ده سال تعیین نموده اند192.
اگر شخص، در جریان تهدید به اعمال جرایم علیه سرنشین کشتی، علیه کشتی و سفر دریایی همین طور در گروگانگیری تحت فشار قرار گیرد، برای مرتکب جرم، مجازات حبس طویل که بین شش تا ده سال باشد، پیش بینی نموده است193. قانونگذار افغانستان در تمام حالات گروگان گیری، مرتکب جرم را سزاوار مجازات حداکثر حبس طویل دانسته است.194
3-2- جرایم علیه اشخاص دارای مصونیت بینالمللی
کنوانسیون جلوگیری و مجازات جنایت بر ضد اشخاص تحت حمایت بین المللی از جمله نمایندگان دیپلماتیک195 مصوب 14 دسامبر1973 و کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت علیه افراد حفاظت شده در سطح بین المللی به شمول مامورین دیپلماتیک196 از کشورهای عضو این کنوانسیون میخواهد که حملات خشونت بار باهدف سران یک مملکت،، وزرای خارجه و اعضای خانواده آنها و همچنین مأمورین دیپلماتیک را بر اساس قوانین بین المللی از حفاظت خاصی برخوردارند،جرم اعلام نمایند.
تعریف مأمورین دیپلماتیک و همچنین وضعیت هایی که چنین افراد،، حق برخورداری از حفاظت مخصوص برخوردارند را میتوان در کنوانسیون وین در باره روابط دیپلماتیک،، مصوب 1961 197 یافت؛ در حالیکه کنوانسیون پیشگیری و مجازات جنایت علیه افراد حفاظت شده در سطح بینالمللی،، به شمول مأمورین دیپلماتیک خواستار جرم شناخته شدن حملات بر ضد افراد تحت حفاظت این کنوانسیون، این موضوع را پوشش نمی دهد (یا مشخص نمی کند) که آیا نیت مرتکب شونده چنین جرمی باید شامل علم به موضوع تحت حفاظت بودن قربانی هم باشد؟
به عبارت دیگر اینکه جرم شخص حمله کننده به جز داشتن نیت جنایی حمله، از این نیز آگاه باشد که قربانی او تحت حفاظت بینالمللی قراردارد یا خیر؟
باتصویب دو کنوانسیون وین 1961 و 1963 راجع به روابط دیپلماتیک و کنسولی که مصونیتهای غیر قابل تعرضی را برای نمایندگان دیپلماتیک و کنسولی
