دانلود پایان نامه ارشد درمورد رطوبت نسبی، مدیریت خطر، میراث فرهنگی، اشاعه اطلاعات

نمودار 3-3 ارزیابی‌های مربوط به اقدام آزمایشی را نشان می‌دهد.
بعضی از مشکلات نسبی به تعیین ارزیابی‌ها، بلافاصله برای هر حفاظتگر مربوط به آن، آشکار خواهد شد. هیچ دو نفری درمورد فاکتورهای مختلف، توافق نمی‌کنند و ارزیابی‌های امکان دارد برای انواع مختلف مجموعه متفاوت باشد. این بهتر هم می‌شود اگر ارزیابی‌ها، نتیجه‌ی یک توافق گروهی باشد. که ترکیبی از کسانی باشد که به یک برآیند خاصی علاقمند باشند.
3-6- تعیین کمیت حفاظت مجموعه ها
هزینه‌های کنترل شرایط محیطی هرگز صفر نمی‌شود، چون نشان دهنده تغییرات رطوبت محیط، دما و کیفیت هواست. هر چه محیط نیازمند اصلاح بیشتر باشد، هزینه‌های بیشتری هم برای سرمایهگذاری اولیه و هزینههای در حال اجرا لازم است. جهت تهیه‌ی اطلاعات صحیح جهت تصمیمگیری، ما نیازمند شیوه‌ای جهت ارتباط مستقیم شرایط محیط با تخریبهای اشیاء هستیم.

3-7- محیط و تخریب : علت و معلول
اگر چه تأکید جامع بین‌المللی بر اهمیت ایجاد یک محیط مناسب جهت حفاظت اشیاء هست. توجه ‌اندکی به تعیین کمیت اثرات عملی شرایط آب و هوایی بر تخریب مواد مختلف هست. «میکالسکی91» ادعا می‌کند که وجود استانداردها بحث و پژوهش در مورد این موضوعات اساسی را فرو مینشاند. برای مثال، آیا قانون کاهش بازده‌ها، کارآمد، است و اگر هست، تا چه حد؟ مزایای حصول استانداردهای کم و بیش یا تقریبی یا معمول چیست که امکان دارد ارزان تر از حصول استانداردهایی باشند که صدرصد هستند؟92

3-7-1- ارزیابی «تهدید» محیط
تحقیقاتی که کمیت رابطه‌ی فاکتورهای مخالف محیط را ارزیابی می‌کنند و به اشیاء لطمه می زنند در جدول 3-2 فهرست می‌شوند. کار اولیه عمدتاً متمرکز بر اثرات نور، مانند کار هریسن93(1953) و استرامبورگ94 (1950) بود. هر دویشان رابطه‌ی بین صدمه‌ی شدید به مواد و در معرض نور بودن را محاسبه کردند(ساعات تابش و طول موج)
اثرات عملی که بر روی اشیاء با مقادیر مختلف رطوبت نسبی و دمای ویژه، ایجاد میشود چیزی است که باید درک کنیم. در «آزمایشگاه تحلیلی حفاظت» مؤسسه‌ی «اسمیتسونین95» یک برنامه‌ی آزمایش مواد جهت توسعه‌ی پایگاه داده‌های خواص مکانیکی مواد هنرمندان نظیر رنگ، بوم (کرباس) و زمینه‌ها در دست اقدام است(مکلنبرگ و توموسا96). نتایج این تحقیق بر روی بعضی از اشیایی که با موادی قابل مقایسه ساخته شدهاند، میباشد. بررسی خواص مکانیکی که شامل استحکام، سفتی یا انعطاف پذیری و خواص پلاستیکی یا الاستیکی است یعنی ماهیت واکنش ماده نسبت به فشارها، به همراه ترکیب خواص فیزیکی و مکانیکی، شرایط واکنش ماده را نسبت به تغییرات فاکتورهای محیطی تعیین خواهد کرد. (مانند دما و رطوبت نسبی و فشارهای فیزیکی نظیر آنهایی که در حمل و نقل یا حرکت دادن یک شیء دخالت دارند). واکنش در اشیاء بسته به ورقه ورقه شدن ساختارهای لایه لایه، متفاوت است (از قبیل سطوح رنگ شده، ترک، تخریب و بسیاری اثرات دیگر که نشانه‌های آشنای تخریب هستند).

جدول 3-1- مدل سازی و سنجش تجربی عوامل اثرات محیط بر روی اشیاء
نوع شیء یا مواد شرایط محیطی منابع
الیاف پارچه نور Stromberg, 1950
کاغذ نور Harrison, 1953
رنگ طبیعی نور Cox Crews, 1988
رنگینه های ژاپنی آلاینده(ازن) Whitmore and Cass, 1988
رنگینه سازهای هنرمندان آلاینده(دی اکسید نیتروژن) Whitmore and Cass, 1988
حجم زیادی از چوب رطوبت نسبی Padfield and Jensen, 1990
یا مواد آلی دیگر
(مثل کتابخانه یا انبارمبلمان)
نقاشی روی کرباس دما+ رطوبت نسبی Mecklenberg and Tumosa,1991
آهن باستانی رطوبت نسبی:مخزن خشک شده keene, 1994
نقاشی سه پایهای دما+ رطوبت نسبی Michalski, 1993
و اشیاءتاریخ اجتماعی

پدفیلد و جنسن97 تغییرات عملی که سطح چوب طی تحولات رطوبتی متحمل می‌شود را دستهبندی کردند و این نتایج پژوهش را با هزینه‌های کنترل محیط، گرد آوردند تا یک ارزیابی کمی از مزایای راهکارهای مختلف به دست آورند. مزایا خاص برای هر نوع ماده یا شیء خواهد بود، برای مثال، کار «مکلنبرگ98» مربوط به نقاشیهای روی کرباس می‌شود و نتایج آن را می‌توان به بسیاری انواع شیء تاریخی اجتماعی با پوسته‌های رنگ روی زمینه‌های انعطاف پذیر تعمیم یابد اما آنان در مورد اشیایی که عمدتاً از جنس فلز هستند، کاربرد ندارند. این راهکارها، اساسی است و اکنون استانداردها و ویژگی‌هایی را تغذیه می‌کنند که می‌توانند به آسانی و کلیشه ای، به کار بردند99.
3-8- مدیریت خطر در میراث فرهنگی
امروزه در راستاي مقابله با سوانح احتمالي به ويژه سوانح طبيعي، مديريت خطر پذيري جايگزين تفكر مديريت پس از سانحه شده است، به عبارتي در يك جامعه بخصوص در حیطه میراث فرهنگی و یادمانهای تاریخی، بهتر است قبل از وقوع سانحه نقاط آسيب پذير را مشخص نموده و با برنامه ريزي صحيح خطرات ناشي از آن را كاهش دهيم.
اهداف کلی ایکوم100 در زمینه مدیریت خطر101:
اشاعه اطلاعات در مورد آسیب پذیری میراث تاریخی جهان و حمایت از موزه در شرایطهای خاص مانند سرقتهای مسلحانه و بلایاهای طبیعی، با هدف ارتقاء درک و آگاهی از ماهیت حوادث و به منظور محدود کردن خسارت و نجات میراث فرهنگی از طریق اقدامات حفاظتی پیشگیرانه و مداخله سریع102 میباشد.
برنامه های ایکوم در زمینه مدیریت خطر شامل حفاظت، آموزش پرسنل103 و تأمین امنیت104 میباشد.
3-8-1-قانون پیشگیرانه:
وقتی فعالیتی تهدید و خطر را زیاد میکند اقدامات پیشگیرانه باید انجام شود حتی اگر علتها و تأثیرات روابط کاملاً آشکار نشده باشد.

3-8-2- حفاظت پیشگیرانه105:
حفاظت پیشگیرانه طبق تعریف IIC:
تمام فعالیتهایی که برای کنترل روند تخریب و جلوگیری از آسیب رسیدن به آثار فرهنگی انجام میشود ، البته به صورت فراهم کردن بهترین شرایط نگه داری و استفاده و جابجایی106.
حفاظت پیشگیرانه برنامه توافقی است که منجر به کند شدن فرآیند تخریب و کاهش خطرات مجموعههای موزه میگردد، مواد تشکیل دهنده هر اثر اعم از بنا، بافت، اشیا فرهنگی و تاریخی، تحت تأثیر عوامل شیمیایی فیزیکی و بیولوژیکی در حال تغییر هستند. این روند بر اساس ساختار مواد آلی سریعتر و در مواد معدنی به صورت عمومی ، دیرتر اتفاق میافتد. هنگامی که شرایط محیطی با دخالت فاکتورهای حاصل از فرایند تکنولوژیکی تغییر میکند، تأثیرات همسان با میزان تغییرات عوامل مذکور در روند پیر شدن آثار را در پی خواهد داشت. انتشار مواد آلاینده حاصل از فعالیتهای روزمره جامعه صنعتی موجب افزیش عوامل آسیبرسان فیزیکی و شیمیایی گردیده و روند تبدیل و اضمحلال اجزاء را از لحاظ شیمیایی و فیزیکی سرعت میبخشد.
به لحاظ مزیت های موجود در حفاظت در قیاس با مرمت از نظر افزایش عمر اثر و حفظ اصالت آن و جلوگیری از تغییرات ناشی از انجام مراحل مرمتی، ضرورت تقدم اقدامات حفاظتی را از اهم موارد قرار داده و همواره مورد تأکید بوده است.
حفاظت پیشگیرانه روشی است که اصالت اثر را حفظ و نیاز به اقدامات مرمتی را کاهش میدهد . هرچند خود در ابتدا هزینه هایی را جهت ایجاد شرایط ساماندهی و همچنین اقدامات حفاظتی بر روی خود اثر را دارد اما مزیتهای موجود آن بار هزینه های اندک را توجیه میکند.
این نگرش از ابتدای طرح نیاز به توجه جدی در مراکز موزهای و آرشیوی دارد و به همراه اهداف نمایشی و مطالعات علمی و فرهنگی مد نظر قرار میگیرد . انتخاب محل ساخت مراکز آرشیوی و موزه ای ، مصالح استفاده شده در بدنه بنا ، ابعاد بنا و تهیه نقشه های کلی و اجرایی، تأسیسات برقی، نورپردازی، شرایط رطوبتی و حرارتی و به کار گیری هرنوع تأسیسات و تجهیزات که در فاکتورهای شیمیایی، فیزیکی و انسانی نقش دارد، نیاز به اظهار نظر کارشناسان حفاظت و مرمت دارد.
به منظور حصول به شرایط مطلوب در موزهها و مخازن نیاز است تمهیدات ویژه ای اندیشیده و به کار گرفته شود. در انتخاب تجهیزات و تأسیسات حتی الامکان از خواص آن ، اطلاع حاصل نمود.
حفاظت پیشگیرانه بوسیله تمام کارکنان موزه با حمایت سازمانهای مرتبط ، اساتید دانشگاه و عموم مردم درک و اجرا میشود. مستندسازی و نظم در نگهداری مجموعهها، اقدامات حفاظتی مناسب مجموعهها و برنامههای آموزشی و پژوهشی (انتشارات،سخنرانی ها و کنفرانسها) رمز موفقیت یک موزه است.
نیاز گذار موزه های ایران از نظام مدیریت سنتی امری ضروری به نظر میرسد، حفاظت پیشگیرانه و بلاخص مدیریت خطر و مدیریت بحران رویکرد جدی و ضروری برای موزههای ایران در شرایط کنونی است.

3-9- تحلیل خطر در حفاظت از آثار موزهای
اصول تحلیل خطر و مدیریت آن را کراک فورد107(1986) به طور خلاصه بیان کرده است. بسیاری متون در مورد مدیریت خطر، بر خطر مالی متمرکز است مثلاً در ارتباط با بیمه و یا پول رایج اما «کراک فورد» در مورد اصول کلی کاهش خطر و نتایج مالی آن بحث می‌کند. این زمینه‌ای است که بسیار برای حفاظت، کاربرد دارد. به منظور کنترل مجموعه ها، خطرات را بشناسیم و ارزیابیشان می‌کنیم و تصمیم بگیریم که چگونه با خطر مواجه شویم و سیستم‌ها فاقد کنترل را شناسایی کنیم و در نهایت، جبران خسارت را در مقیاس بزرگ، طراحی کنیم.

3-9-1- جزییات خطرات برای مجموعه ها
خطر مرکب از 4 جز تلقی می‌شود :
• تهدید‌ها : نیروهایی که می‌توانند باعث زیان شوند.
• منابع : آنچه در خطر است (در مورد این مبحث، اشیاء و مجموعه های تاریخی)
• اصلاح عوامل که احتمال یا شدت عواقب خطر را کاهش می‌دهند.
• عواقب تحقق تهدید : تأثیر خسارت بر عملیات سازمان
«اشلی – اسمیت108» به طور کامل، مقوله‌های خطر را برای مجموعهها بررسی کرده‌اند، «میکالسکی109» همچنین در این زمینه کار کرده است تا یک درک عمومی ‌در مورد خطر برای مجموعه ها تعمیم دهد تهدیدها را او چنین شناسایی می‌کند: نیروهای فیزیکی، مجرمین، آتش، آّب، آفات، آلاینده‌ها، تشعشع (نور)، دمای نادرست و رطوبت نسبی نادرست، اینها را می‌توان چنین خلاصه کرد:
• نیروهای فیزیکی
• تهدید از جانب مردم
• تهدید از جانب شرایط محیطی نامناسب
• تهدید از جانب بلایای طبیعی
«میکالسکی» واکنشهای حفاظتی را به طور مفصل به عنوان یک سری مراحل، بار دیگر به عنوان پیشگیری آتش و کنترل آن، پیشگیری، بررسی، حفظ، کنترل و احیا، تحلیل می‌کند.
3-9-2- خطر: شدت و بسامد
رابطه‌ای بین شدت خطر و بسامد، باعث خسارت میشود. (نمودار 3-5) این تحلیل دارای کاربردی روشن برای تخریب اشیاء یا مجموعه هاست (جدول 3-2).

نمودار3-5- رابطه بین خطر و بسامد، شدت و قابلیت پیشبینی
Resource:Managing Conservation in Museums/p65

یک حادثه نظیر آتش سوزی بزرگ، فاجعه آمیز و کمیاب خواهد بود و پیش بینی آن دشوار است در حالی که هر صدمهی ناشی از یک ضربه ضعیف، مکرر و بسیار قابل پیش بینی است. در عین حال، احتمال می‌تواند برای حتی زیان فاجعه آمیز کمیاب محاسبه میشود. برای مثال، سه آتش سوزی فاجعه بار در بناهای تاریخی در بریتانیا در سالهای اخیر وجود داشته است : «اپارک110»، «همیتون کورت111» و «وایندسور کستل112» همچنین آرشیو و کتابخانه‌ی تاریخ محلی «نورویچ113».
احتمال وقع حوادث، را در مکان خاصی می‌توان محاسبه کرد. که این محاسبات می‌تواند توسط دستگاههای بررسی گرما و دود، گشتهای مکرر، کنترل مکرر بر کاربرد روشهای کار گرمایشی و دود توسط پیمانکاران و غیره، صورت پذیرد.
جدول3-2- آنالیز بعضی از خطرها در مجموعه ها به وسیله بسامد،شدت و قابلیت پیشبینی
Resource:Managing Conservation in