درصد توافق مورد انتظار
=TT ضریب پایایی
=Poدرصد توافق مشاهده شده
=peدرصد توافق مورد انتظار
وقتی که مقدار ضریب پایایی صفر باشد بدین معنی است که هیچ گونه توافقی بین دو کدگذار وجود ندارد و هنگامیکه مقدار ضریب مذکور یک شود یعنی اینکه دو کدگذار کاملاً شبیه هم کدگذاری کرده اند. نتایج حاصل از محاسبه ضریب پایایی در جدول زیر ارائه شده اند:
ردیف
متغیر
ضریب پایایی
1
محتواي خبر
91 درصد
2
ابعاد هويت ملي
93 درصد
3
ارزشهای خبری
92 درصد
4
جهت گیری
93 درصد
بنابراین؛ از آنجا که میزان ضریب قابلیت اعتماد مورد اتکا باید از 80 درصد بیشتر باشد. نتايج بدست آمده نشان مي‌دهد که این پژوهش از نظر عینی بودن قابل اعتماد بوده و کدگذاری به درستی انجام شده است.
3ـ5 مفاهيم اصلي تحقيق
هويت، هويت ملي، مؤلفه‌هاي هويت ملي شامل (هويت اجتماعي، فرهنگي، جغرافيايي، تاريخي، سياسي، ديني)، بازنمايي، نقش رسانه‌هاي جمعي.
3ـ6 تعريف نظري مقوله‌ها
بازنمايي
ساختی که رسانه‌های جمعی از جنبه‌های مختلف واقعیت مثل افراد، مکان‌ها، اشیاء، اشخاص، هویت های فرهنگی و دیگر مفاهیم مجرد ایجاد می کنند. تجلی بازنمایی‌ها ممکن است به صورت گفتاری، نوشتاری یا تصاویر متحرک باشد. (ریچارد دایر )
هويت ملي
هویت ملی به معنای احساس تعلق به عناصر و نمادهای مشترک در اجتماع ملی (جامعه کل) و در میان مرزهای تعریف شدۀ سیاسی است. مهمترین عناصر و نمادهای ملی که سبب شناسایی و تمایز می شوند، عبارتند از: سرزمین، دین و آیین، آداب و مناسک، تاریخ، زبان و ادبیات، مردم و دولت (یوسفی، 1380: 17).
ابعاد شش‌گانه هويت
بعد تاريخي: آگاهي مشترك افراد يك جامعه از گذشتۀ تاريخي و احساس دلبستگي به آن. بعد جغرافيايي: تعيين محدوده و قلمرو يك سرزمين مشخص و نگرش مثبت به آب و خاك به عنوان يك كشور. بعد فرهنگي: مجموعۀ ذهني و رواني مشترك كه از طريق گذشتۀ تاريخي شكل گرفتته و طي فرايند جامعه‌پذيري به نسل‌هاي بعد منتل مي‌گردد شامل: ارزش‌ها، هنجارها، نمادها، اعتقادات و احساسات جمعي افراد. بعد سياسي: افرادي كه از لحاظ فيزيكي و قانوني عضو يك نام يا ساختار سياسي هستند و در داخل مرزهاي ملي يك كشور زندگي مي‌كنند. بعد جامعه‌اي: اعتقاد و تمايل به عضويت در يك جامعه و احساس تعلق خاطر مشترك و احساس تعهد افراد به اجتماع ملي و پذيرش يكديگر به عنوان هموطن. بعد ديني: شامل تمامي مشتركات رهنگ ديني مانند آيين‌هاي مذهبي، مسلمان بودن و ارزش‌هاي اسلامي مشترك با ديگر مسلمانان و اهل كتاب.
بخش خبري
بخش‌خبري مشروح 21:00 شبكۀ اول سيما كه هر روز هفته از شنبه تا جمعه پخش مي‌شود.
قالب‌هاي خبري
گزارش، مصاحبه، خبر مكتوب، ارتباطات زنده با خبرنگاران، گزارش از مراكز مختلف صدا و سيما در داخل (شبكه‌هاي استاني) و خارجي (محل رويدادهاي خبري كه گزارشگران رسانۀ ملي از خارج از مرزهاي كشور منعكس مي‌سازند)
دروازه‌باني خبر
دروازه‌باني خبر فرايندي است كه طي آن هزاران خبر، جمع آوري، تجزيه و به صدها پيام تبديل شده و به اشخاص مفروض در يك سازمان مفروض مي‌رسند.
انگاره‌سازي
انگاره‌سازي ازجمله تكنيك‌هاي رسانه‌هاي جمعي است كه رسانه/ خبر با شيوۀ پرداختن به واقعيت‌ها و رويدادها و استفاده از شگردهايي چون «نامگذاري» و مانند آن ذهنيت مورد نظر خود را در مخاطب شكل مي‌دهد.
برجسته‌سازي
اخبار بازتاب مسائل روز نيست، بلكه آن‌را بايد مجموعه‌اي از گزارش‌هاي ساخته شده از سوي روزنامه‌نگاران دربارۀ وقايع روز دانست. كه از اين طريق برخي خبرها نسبت به خبرهاي ديگر برجسته، كوچك شده، خنثي يا حتي مورد انكار قرار مي‌گيرد.
عيني‌گرايي
مراد از عينيت در خبر جمع‌آوري و انتقال اخبار و اطلاعات به شكل عيني و بدون تاثيرپذيري از نگرش‌ها و تفسيرهاي شخصي است به نحوي كه مخاطب بتواند با وقوف و آگاهي از واقعيت رخدادها خود به داوري و ارزيابي آنها پردازد.
نقش رسانه‌هي جمعي
وسايل ارتباط جمعي با موقعيت و پايگاهي كه در جامعه دارند بايد تا حد امكان با فعاليت هاي خود در حوزه‌هاي سياسي، اجتماعي، آموزشي و تفريحي انتظارات مردم را برآورده سازند و به آنها پاسخ دهند (دادگران، 1381: 106)
3ـ6ـ1 تعريف عملياتي مقوله‌ها
بازنمايي
منظور از بازنمايي ميزان استفاده از تصاوير، صداها، گفتار، عكس، براي گفتن و ترسيم كردن يا بازتوليد چيزي (خبر، گزارش، تفسير، مصاحبه، كپشن، ارتباط با گزارشگران اعزامي از رسانه ملي و يا گزارشگران محلي رسانه ملي به صورت زنده يا توليدي) كه به شكل فيزيكي قابل ديدن يا شنيدن باشد.
هويت ملي
منظور از هويت ملي هريك از نشانه‌هاي گفتاري (خبر مكتوب، ارتباط زنده يا توليدي، مصاحبه، گزارش)، تصويري (عكس، كپشن، گرافيك، انيميشن، فيلم، لوكيشن) كه بر اساس ابعاد شش‌گانۀ مشخص شده در تحقيق حاضر در بخش خبري مشروح 21:00 شبكۀ اول سيما بازنمايي و انعكاس داده مي‌شود.
ابعاد شش‌گانه هويت
منظور از بعد تاريخي خبرساز كردن آثار تاريخي، گفتار دربارۀ آنها، اسلامي يا ملي يا هردو، اساطير، مكانهاي مقدس،
منظور از بعد جغرافيايي خبرساز كردن سرزمين ايران، آب و هوا، عادي بودن زندگي مانند همۀ سرزمين‌هاي ديگر، نقش ديگر اقوام در توسعۀ سرزمين ايران، نمايشس تلاش در راه آباداني و مقابله با دشمنان آب و خاك).
منظو از بعد فرهنگي خبر ساز كردن مراسم گوناگون در نقاط مختلف كشور، توجه به فرهنگ ايراني / قومي، توجه به فرهنگ ايراني/اسلامي، برتري فرهنگي ايران بر ديگر فرهنگ‌ها، نگرش به زبان فارسي در پخش برنامه / گزارش، آداب و رسوم و ساير
منظور از بعد سياسي خبر ساز كردن پرچم، نمايندگان مجلس، سرود ملي، قرآن، سرزمين ايران، يكپارچگي ملي، ارتباط با كشورهاي ديگر.
منظور از بعد ديني خبر ساز كردن مناسبت‌هاي ديني مانند: عزاداري و سوگواري، جشن‌هاي مذهبي، نمازهاي يوميه و مناسبتي در ميان اقوام مختلف.
منظور از بعد جامعه‌اي خبر ساز كردن حضور در راهپيماييهاي ملي و محلي، همياري در فعاليت‌هايي مانند حوادث طبيعي و اقدامات عام‌المنفعه همچون جشن عاطفه‌ها، روز نيكوكاري، روز درخت‌اري و مانند آن.
دروازه‌باني خبر
منظور از دروازه‌باني خبر عبارت است از بررسي خبرهاي بخش خبري 21:00 شبكۀ يك سيما در مورد گزينش خبرهاي منعكس شده در خصوص مولفه‌هاي شش‌گانه هويت ملي با سايت واحد مركزي خبر كه در آنها به شكلي جنبه‌هاي گوناگون هويت ملي منعكس شده و اين بخش خبري يا به آن خبرها نپرداخته است و يا به نحوي متفاوت آنها را پوشش داده است.
انگاره‌سازي
منظور از انگاره‌سازي در خبر آن است كه بخش خبري 21:00 شبكۀ اول سيما به چه ميزان اقليت‌هاي قومي، اقليت‌هاي مذهبي و نمادها و نشانه‌هاي هويت ملي را در قالب چه عناصر گفتاري (خبر مكتوب، ارتباط زنده يا توليدي، مصاحبه، گزارش)، و عناصر تصويري (عكس، كپشن، گرافيك، انيميشن، فيلم، لوكيشن) منعكس، نامگذاري و به تصوير كشيده توصيف مي‌كند.
برجسته‌سازي
منظور از برجسته‌سازي خبر به اين معني است كه بخش خبري مشروح 21:00 شبكۀ اول سيما به چه ميزان(چند ثانيه/دقيقه) و چگونه (تفسير، مصاحبه،گزارش،خبر مكتوب، كپشن، فيلم، انيميشن)؛ موضوعات و مصاديقي از ابعاد شش‌گانه هويت ملي، را بزرگ نمايي (تكرار، مدت زمان، استفاد از فيلم، عكس، انيميشن، كپشن، مصاحبه، گزارش‌هاي ميداني از محل، لوكيشن)؛ كوچك نمايي (استفاده حداقلي از موارد گفته شده در توصيف مفهوم بزرگنمايي)؛ و يا مورد انكار (خبر يا موضوع را در عناوين خبري، خلاصه خبر، خبرهاي مشروح) منعكس نسازد.
عينيت‌گرايي
منظور از عينيت‌گرايي اين است كه بخش خبري مشروح 21:00 شبكۀ اول سيما تا چه ميزان و چگونه خبرهاي در برگيرنده ابعاد شش‌گانۀ هويت ملي را با جهت‌گيري مثبت (دور از هرگونه استفاده از واژه‌هاي غلو‌آميز يا تصاوير دست‌كاري شده اضافه كردن سليقۀ شخصي گزارشگران و سردبيران خبر در چيدمان گفتار و تصاوير گزارش يا خبر مكتوب.
3ـ7 واحد تحليل
واحد تحليل در اين پژوهش بخش خبري مشروح 21:00 شبكۀ اول سيما شامل: خبر مكتوب، گزارش خبري، مصاحبه، تفسير خبر، وي‌سي، ارتباط زنده/توليدي، كپشن، موسيقي و تصوير. در این پژوهش واحد تحلیل و واحد ثبت بخش خبری است.
خبر مكتوب: منظور از خبر مكتوب قالبي است كه در بخش‌هاي خبري استفاده مي‌شود و شامل خبر و تصاويري از رويداد مورد نظر در خبر است
گزارش خبري: توصيف و تفسير و مصاحبه خبریدربارة يك رويداد خبري است كه در صدد پاسخگويي به عناصر خبري (چه، چرا، چگونه، كه، كجا و كي).
مصاحبه: گفتگويي هدفمند و رودر رو كه هدف از آن گردآوري اطلاعات، ارزيابي موضوع، توضيح رويداد براي اقناء مخاطب است.
تفسير خبري: شرح و توضيح و تبيين يك رويداد و جنبه هاي پنهان و آشكار آن كه در واقع بيان ديدگاه رسانه در مورد آن خبر يا رويداد خاص است.
وي‌سي: يكي از قالب‌هاي مرسوم در حوزۀ خبرهاي تلويزيوني است كه به شكلي گزارش‌گونه همراه با تصاوير گوناگون يك رويداد (تصاوير آرشيوي و غيرآرشيوي) و همراه با گفتار گزارشگر يا نريتور كه اصطلاحاً از «كابين» و بر روي تصاوير خوانده مي‌شود.
ارتباط زنده/توليدي: برقراري ارتباط تلفني يا تصويري از داخل استوديوي خبر (بخش خبري) با گزارشگران در محل رويداد. اين ارتباط مي‌تواند زنده (همزمان با وقوع رويداد) باشد و يا به طور ناهم‌زمان (توليدي) صورت گيرد.
كپشن: از جمله اصطلاحات حوزۀ خبر تلويزيوني محسوب مي‌شود و شامل صفحه‌اي است كه بر روي آن مطلبي، نشانه نوشتۀ سازمان‌ها و نهادهاي مختلف، نقشۀ محل رويداد است كه گاه با عكس نيز همراه مي‌شود.
موسيقي: منظور از موسيقي شامل نماهنگ (كليپ)، موسيقي با كلام و بي‌كلام است كه گاهي در ابتدا، ميانه و انتهاي يك خبر يا گزارش و يا مصاحبه خبری پخش مي‌شود.
3ـ7ـ1مراحل كدگذاري
3ـ7ـ2 كدگذاري مقدماتي
دراين پژوهش پس از تعريف عملياتي مقوله‌ها و زيرمقوله ها و اختصاص دادن رديف متغير (xها) و تهية برگة كدگذاري (كدينگ شيت) در دو بخش خبري از نمونة آماري مورد بررسي در اين پژوهش مورد كدگذاري قرار گرفت. نتايج اين كدگذاري مقدماتي نشان داد كه كدگذاري مورد نظر مي‌تواند به عنوان كدگذاري قطعي تلقي شود.
3ـ7ـ3 دستورالعمل كدگذاري
مراد از دستورالعمل كدگذاري اختصاص دادن عدد و رقم (كد) به مقوله‌ها بر اساس دستورالعمل واحد تحليل است. به بيان ديگر كدگذاري فرآيندي است كه طي آن متن تحقيق (بخش خبري مشروح 21:00 شبكه اول سيما) بازبيني، بازشنوي يا خوانده مي‌شود و عدد كد هر مقوله با توجه به دستورالعمل كدگذاري در برگة كدگذاري وارد مي‌شود (محمدي‌مهر، 1387: 9ـ138).
براي اين منظور محقق پس از نهايي كردن دستورالعمل كدگذاري، تكميل تعريف عملياتي متغيرها، برگة كدگذاري (كدينگ شيت) بر اساس نام برنامه، نام شبكه، تاريخ پخش، شمارة برنامه، قالب/آيتم متغيرهاي كلي مرتبط با بخش خبري موردنظر در اين پژوهش ذكر مي‌شود.
3ـ8 چگونگي ورود و پردازش داده‌ها/ اطلاعات
در این تحقیق که در آن از روش تحلیل و محتوای كمي مقطعي استفاده می‌گردد برای پاسخگویی به سئوالات تحقیق، دستورالعمل کدگذاری تهیه و پس از بازبینی خبرها، و همچنين بر اساس مقوله‌بندي‌ها و شاخص‌هاي درنظر گرفته شده براي عناصر هويت ملي و نيز ابعاد شش‌گانۀ (تاريخي، جامعه‌اي، جرافيايي، فرهنگي، سياسي، ديني) آن مراحل زير مورد توجه است:
در مرحلة اول برگه‌هاي كدگذاري شماره‌گزاري مي‌شوند. علاوه براين به رديف‌ها يا واحدهاي تحليل در برگه‌هاي كدگذاري شمارة مسلسل اختصاص مي‌يابد، در اين مرحله پس از شماره‌گزاري تمام برگه‌هاي كدگذاري براي يافتن اشتباهات احتمالي كنترل و بررسي مجدد صورت مي گيرد.
در بخش پردازش دادها و پس از ورود داده‌ها به نرم افزارآماری spss به منظور تلخيص و طبقه‌بندي داده‌ها كار توصيف و تحليل نتايج تحقيق بدست مي‌آيد. بديهي است با توجه به نوع مقوله‌ها سطح سنجش در اين تحقيق اسمي خواهد بود. به‌طور خلاصه مراحل پردازش اطلاعات در اين تحقيق شامل: اـ اصلاح اطلاعات 2ـ ادغام مقوله‌ها 3ـ بدست آوردن جداول توافقي
