بيکاري روبه رو خواهد شد.
فصل سوم:
روش پژوهش
روش پژوهش
سطح مشاهده
جامعه آماري
ابزار اندازه گيري
3-1 مقدمه
معمولاَ در تحقيقات اجتماعي هدف از طرح چنين بخشي، تعين روش تحقيق، جامعه آماري، حجم نمونه و نيز نحوه گردآوري اطلاعات ميباشد. در اين فصل به بررسي نحوه انجام دادن تحقيق شامل: فرايند ساخت وسايل اندازهگيري و آزمون مقدماتي، بررسي اعتبار و روايي وسايل اندازهگيري، واحد تحليل، جامعه آماري، حجم نمونه، روش نمونهگيري و… پرداخته ميشود.
3-2 روش تحقيق
پژوهش حاضر از نوع پيمايشي بوده و به مطالعه نمونه اي از جمعيت که معرف کل جامعه آماري است، پرداخته است.
3-3 سطح مشاهده (واحد تحليل)
سطح مشاهده آن واحدي است كه مورد مشاهده قرار ميگيرد و از آن اطلاعات لازم جهت تحقيق گردآوري ميشود. سطح مشاهده ميتواند جامعه، گروه، فرد و غيره باشد. در تحقيق حاضر، واحد مشاهده فرد ميباشد، زيرا آرزوهاي شغلي در سطح فردي است و اطلاعات لازم از فرد پاسخگو جمعآوري ميشود. بهعبارت ديگر، تحليل بر روي فرد فرد دانشآموزان انجام خواهد گرفت.
3-4 جامعه آماري
جامعه آماري مجموعهاي از افراد هستند كه در يك يا چند صفت مشترك بوده و تحقيق و پژوهش بر روي تعدادي از افراد آن صورت ميپذيرد. جامعه آماري در اين پژوهش عبارت است کليه دانشآموزان دختر مقطع متوسطه شهرستان انديمشک که بر اساس آمار موجود در آموزش و پروش شهرستان انديمشک تعداد 4441 نفر دانش آموز دختر در مقاطع مختلف متوسطه مشغول به تحصيل هستند. تعداد کل جامعه آماري و جامعه آماري بر حسب مقطع تحصيلي در جدول شماره 3-1 آورده شده است.
جدول شماره 3-1. جامعه آماري بر حسب متغير مقطع تحصيلي
متوسطه عمومي
کاردانش
پيش دانشگاهي
اول
934
168
127 رياضي
دوم
799
228
325 تجربي
سوم
1302
302
256 انساني
جمع
3035
698
708
3-5 نمونه آماري
براي برآورد حجم نمونه با در اختيار داشتن حجم كل جامعه آماري از فرمول كوكران كه به قرار ذيل است استفاده شده است (سرائي، 1372: 133):
در فرمول ياد شده:
n- حجم نمونه آماري
N- حجم جامعه آماري (1971 نفر)
P- نسبت وجود صفت در جامعه آماري. در اينجا واريانس در سطح حداكثر درنظر گرفته شده و بنابراين مقدار 5/0=P است.
1-P يا q- نسبت عدم وجود صفت در جامعه آماري است. در اينجا چون 5/0=P در نظر گرفته شده است، 1-P نيز 5/0 بدست ميآيد.
t- در علوم اجتماعي و علوم رفتاري ضريب اطمينان (يا سطح معنيداري) 95/0 رايجتر است، چون در اين پژوهش ضريب اطمينان 95/0 درنظر گرفته شده است، درنتيجه حدود اطمينان 96/1 ميباشد.
d- دقت احتمالي مطلوب است. در تحقيق حاضر 05/0 درنظر گرفته شده است.
با درنظر گرفتن مطالب ذكر شده، حجم نمونه مطابق با فرمول كوكران محاسبه شده است:
3-6 روش نمونهگيري
باتوجه به اهداف تحقيق و ويژگيهاي جامعه آماري، از روش نمونهگيري تصادفي طبقهبندي شده34 استفاده شده است.
يك نمونه تصادفي طبقهبندي شده از تقسيم عناصر جامعه به گروههايي كه برهمديگر همپوشي ندارند و طبقات ناميده ميشوند و از طريق انتخاب نمونه تصادفي ساده از داخل هر طبقه، بدست ميآيد (شيفر و ديگران، 1382: 186). قدم اول در انتخاب اين شيوه اين است كه بطور واضح طبقهها را مشخص كنيم. به نحوي كه هر عنصر يا فرد از جمعيت فقط و فقط به يك طبقه تعلق داشته باشد و بدين ترتيب واريانس داخل طبقات كم شود. آنگاه بطور مستقل از هر طبقه يك نمونه تصادفي ساده انتخاب ميشود (همان: 242). نمونهگيري طبقهاي خود به دو صورت متناسب و نامتناسب صورت ميگيرد. در نمونهگيري تصادفي طبقهبندي شده متناسب (يا نسبي)، تعداد نمونهها از هر طبقه به اندازه نسبت آن طبقه در جامعه آماري است، درحاليكه در نامتناسب اين نسبت رعايت نميشود.
در پژوهش حاضر جامعه دانش آموزان دختر مقطع متوسطه به سه طبقه: کلاس اول، دوم و سوم تقسيم شدند. پس با درنظر گرفتن مطالب ذكر شده، تعداد حجم نمونه، حجم نمونه براي هر طبقه را مي توان در جدول شماره 3-2 خلاصه كرد.
جدول شماره 3-2. حجم نمونه بر حسب طبقات معين شده
متوسطه عمومي
کاردانش
پيش دانشگاهي
جمع
اول
74
13
10 رياضي
98
دوم
63
18
28 تجربي
109
سوم
103
24
20 انساني
147
جمع
240
56
58
354
3-7 ابزار اندازهگيري
براي اندازهگيري مفاهيم در تحقيقات اجتماعي ابزارهاي متفاوتي ازجمله: مصاحبه، مشاهده، پرسشنامه و غيره وجود دارد كه هركدام با توجه به ماهيت و نوع روش مورد استفاده قرار ميگيرند. در پژوهش حاضر از پرسشنامه براي اندازهگيري مفاهيم و متغيرها استفاده شده است. پرسشنامه شامل گويههايي براي اندازهگيري آرزوهاي شغلي دانشآموزان دختر مقطع متوسطه و متغيرهاي مستقل ميباشد.
3-8 تعریف مفاهیم (نظری-عملیاتی)
جهت سنجش ميزان ترجيحات و آرزوهاي شغلي آزمودني ها از گويه هاي زير و همچنين جدولي که انواع مشاغل را شامل مي شود استفاده مي گردد.
– دلتان مي خواهد چکاره شويد؟
الف) صاحب شغلي آبرومند، مهم و با درآمد بالا□ ب) صاحب شغلي معمولي مثل کشاورزي□
ج) فرقي نمي کند، هر شغلي که گيرم بيايد □ د) صاحب هيچ شغلي (آرزويي ندارم) □
ي) فعلا نمي دانم□
– گمان مي کنيد روزي به شغل دلخواهتان خواهيد رسيد؟ الف) بطور حتم و قطعي □ب) تا حدود زيادي □ ج) تا حدودي □ د) باحتمال کم □
ي) هيچوقت □
– تا چه حد داشتن آرزوي شغلي را در برنامه ريزي افراد در رسيدن به شغل مورد نظر خود موثر مي دانيد؟
الف) خيلي زياد □ ب) زياد □ ج) تا حدودي□ د) کم□ ي) خيلي کم□
– فکر مي کنم اگر فرد درست برنامه ريزي کند مي تواند به شغل مورد نظر خود دست يابد.
الف) کاملا موافقم □ ب) موافقم□ ج) بي نظر □ د) مخالفم □ ي) کاملا مخالفم □
لطفا نوع شغلي را که دوست داريد در آينده داشته باشيد را علامت بزنيد. (فقط يک مورد را علامت بزنيد).
فرش فروش
مهندسي پزشکي
پزشکي
مترجم زبان
جامعه شناس
زيست شناس
قالي باف
استاد دانشگاه
دندان پزشک
باستان شناس
آرايشگر
مشاور خانواده
ماشين نويس
ماما
کارهاي کامپيوتري
خواربار فروش
کشاورز
پرستار
گوينده صدا و سيما
گل فروش
آموزشيار
کارمند عادي دولت
وکيل دادگستري
بهيار
عضو هيات مديره شرکت
کتاب فروش
نهضت
هتلدار
روانشناس
حسابدار
روزنامه نگار
معلم
زمين شناس
فرماندار
داروساز
تکنيسين آزمايشگاه
مهندس کشاورزي
نماينده مجلس
سفير
وزير
مدير کل
کارخانه دار بزرگ
عضو شواري شهر
شهردار
استاندار
مهماندار هواپيما
فروشنده فروشگاه
آشپز رستوران
مهندس راه و ساختمان
خبرنگار
جواهر فروش
کارهاي هنري
رئيس شعبه بانک
سردبير روزنامه
ساير موارد… لطفا نام ببريد…………………………………………………………………………………………….
3-9 روايي و اعتبار
با توجه به اينكه متغيرهاي علوم انساني و اجتماعي متغيرهاي نهفته و چند بعدياند و مستقيماَ قابل مشاهده نيستند و همچنين رابطهشان با نمادهاي عيني و مشاهدهپذيرشان غيرمستقيم است، مسائل مختلفي براي محققين حوزه علوم انساني و اجتماعي پيش آورده كه از آن ميان ميتوان به مسائل روايي35 و اعتبار36 اشاره كرد.
اولين مساله در اندازهگيري متغيرهاي انساني و اجتماعي، مساله روايي وسايل اندازهگيري ميباشد. كرلينجر37 (1376: 113) روايي را براساس سه رويكرد تعريف كرده است: يك رويكرد را ميتوان با اين پرسش خلاصه كرد كه؛ اگر يك مجموعه از چيزها را با يك ابزار اندازهگيري يا ابزاري مشابه آن بارها اندازهگيري كنيم، آيا نتايج يكسان يا مشابه بدست خواهيم آورد؟ اين سؤال، روايي را به مفهوم پايايي، قابليت اعتماد، قابليت پيشبيني مطرح ميكند. رويكرد دوم با اين سؤال خلاصه ميشود، آيا اندازههاي بدست آمده از ابزار اندازهگيري، اندازههاي «واقعي» خصيصهاي است كه اندازهگيري شده است؟ اين يك تعريف دقت و صحت است. رويكرد سومي نيز وجود دارد، رويكردي كه نه تنها به ما كمك ميكند هم مسائل نظري و هم مسائل عملي را بهتر تعريف كنيم، بلكه به ساير تعريفها و رويكردها نيز تسري پيدا ميكند. ميتوان اين سؤال را مطرح كرد كه در يك ابزار اندازهگيري چقدر خطاي اندازهگيري وجود دارد. به عبارت ديگر، روايي را ميتوان به عنوان فقدان نسبي خطاي اندازهگيري در ابزار اندازهگيري تعريف كرد. همگام با رويكرد سوم، ميتوان تعريف «روايي نشان دهنده گستره يا ميزان تورش يا خطايي است كه يك وسيله اندازهگيري ممكن است داشته باشد.» (قاضي طباطبايي، 1374: 19) را انتخاب كرد.
سنجش روايي طيف ليكرت براساس ضوابط دروني است. يعني براي حذف گويههاي نامناسب، هر يك از گويهها با جمع نمرات مجموعه گويهها در ارتباط گذاشته ميشود و از روي ميزان همبستگي با ساير گويهها، روايي آنها تشخيص داده ميشود. يكي از روشهايي كه همينگونه عمل ميكند استفاده از معيار آلفاي كرونباخ ميباشد. روايي متغيرهاي اصلي پژوهش پيشرو ازطريق معيار آلفاي كرونباخ (كه دستورش در برنامه SPSS موجود است) بدست آمده كه در جدول ذيل آورده ميشود.
جدول (3-3): مقدار آلفاي متغيرهاي اصلي تحقيق
متغيرهاي اصلي تحقيق
مقدار آلفای کرونباخ
آرزوهای شغلی
79/0
پایگاه اجتماعی-اقتصادی
76/0
کل پرسشنامه
84/0
با توجه به ماهيت مفاهيم علوم انساني و اجتماعي، اين سؤال براي محقق پيش ميآيد كه آيا وسيله اندازهگيري تحقيق واقعاَ آن چيزي را اندازه ميگيرد كه قصد اندازهگيري آن را داريم يا نه؟ كه اين اعتبار وسيله اندازهگيري را در برميگيرد. از مهمترين طبقهبنديهاي انواع اعتبار ميتوان به طبقهبندي انجمن روانشناسي آمريكا38 اشاره كرد. در اين طبقهبندي سه نوع اعتبار مورد بحث قرار گرفته شده است: الف) اعتبار وابسته به معيار39، ب) اعتبار محتوايي40 و ج) اعتبار سازهاي41 (American Psychological Association,1974). اعتبار استفاده شده در اين پژوهش اعتبار صوري42 ميباشد كه همراه با اعتبار نمونهگيري اعتبار محتوايي را تشكيل ميدهند.
اعتبار صوري بر ارزيابي ذهني پژوهشگر از اعتبار وسيله اندازهگيري استوار است. يعني آيا وسيله اندازهگيري واقعاَ آن چيزي را كه محقق ميخواهد اندازهگيري كند اندازه ميگيرد يا نه؟ (قاضيطباطبايي، 1374: 13). در واقع اين اعتبار از لحاظ تجربي قابل بررسي نيست ولي از طريق آن ما به ويژگيهاي مفهوم موردنظر آگاهتر ميشويم. پس لازم است تا توافق ضمني افراد بدست آيد. براي اين توافق ضمني از نظرات استاد راهنما، و جمعی از دانشآموزان دختر كه در آزمون مقدماتي به پرسشنامه اوليه جواب داده بودند استفاده شده است.
3-10 روشهای تجزیه و تحلیل
دادهها بعد از گردآوري در نرمافزار SPSS مورد بازبيني و تجزيه و تحليل قرار گرفتند. روشهاي آماري جهت تحليل دادهها، آزمون فرضيات به شرح ذيل ميباشند:
– آزمون پيرسون؛ جهت شناخت رابطه بين دو متغير در سطح اندازهگيري فاصلهاي.
– آزمون اسپیرمن؛ جهت شناخت رابطه بین دو متغیر در سطح اندازهگیری رتبهای.
– آزمون رگرسيون چند متغيري؛ جهت تحليل مشاركت جمعي و فردي دو يا چند متغير مستقل در تغييرات يك متغير وابسته.
فصل چهارم:
یافتههای تحقیق و تجزیه و تحلیل آنها
