
میکنند)
➢ کالای تمامشده (ذخیرهسازی اطلاعات، سوابق کنترل کیفیت)
➢ تأییدیه حملونقل (کسی که محصولات را دریافت نموده)
اولین قدم برای پیادهسازی موفق سیستم قابلیت ردیابی ایجاد تحلیل سیستم روی زنجیره تولید از منشاء مواد اولیه، از طریق فراوری محصول و تمامی راهها تا مصرفکنندگان میباشد. طراحی سیستم قابلیت ردیابی سه مؤلفه مهم بشرح زیر را شناسایی خواهد کرد:
1- آنالیز سیستم کنونی و مشخصههای جریان تولید محصول و فرایندها (تحولات، شناسایی بچ/بهر )
2- یکپارچهسازی سیستم: یکپارچهسازی سیستمهای اداری، سیستمهای کارگاه، و سیستمهای تضمینکننده کیفیت
3- آنالیز سیستم اطلاعات فعلی: کدام اطلاعات در حال حاضر بهصورت الکترونیکی در دسترس است؟ و تجهیزات برای شناسایی اتوماتیک و ثبت اطلاعات در کجا قرار گرفته اند؟ [27].
3-2-2-1- آنالیز سیستم قابلیت ردیابی
از منظر مدیریت اطلاعات، انطباق سیستم الکترونیکی قابلیت ردیابی کل زنجیره، در زنجیره تأمین نیازمند درگیری مداوم تمام شرکاء در جریان فیزیکی مواد میباشد، مواد شامل محصولات تکمیلی، نیمهساختهها و اطلاعات مرتبط با آنها است. بمنظور توانمندسازی قابلیت ردیابی یکی بالا/یکی پایین هر عضو زنجیره، مسئول جمعآوری، نگهداری و اشتراک گذاری اطلاعات میباشد [8]. انطباق مؤثر سیستم قابلیت ردیابی مستلزم یک رویکرد جامعنگر در زنجیره تأمین است که در بهترین حالت، میتواند بوسیله ایجاد زنجیره اطلاعات و دسترسی آسان به این اطلاعات بوسیله استفاده از تکنولوژیهای مناسب بدست آید. امروزه سیستمهای نرمافزاری پیچیده قابلیت ردیابی وجود دارد که میتواند تولیدکنندگان را قادر به ردیابی یک محصول از منشاء به فروشگاه مواد غذایی، و همچنین در هر مرحله در طی مسیر تا مصرف کننده نهایی نماید. انطباق مفهوم قابلیت ردیابی کل زنجیره، یک مسئله پیچیده است که به عوامل متعددی بستگی دارد. مدل IDEF0، برای شناسایی پویای تحولات قابلیت ردیابی کل زنجیره ایجاد شده است. مدلسازی تابع IDEF0، یک روش مدلسازی مورد استفاده برای مدلکردن تصمیمات و اقدامات یک سیستم و یا یک سازمان میباشد [83]. در این مثال IDEF0 برای نشاندادن نقش متغیرهای تراکنش قابلیت ردیابی کل زنجیره مورد استفاده قرار گرفته است.
شکل 6: مدلIDEF0 برای نشاندادن تحولات قابلیت ردیابی کل زنجیره تأمین [27]
تابع ورودی به منابع موجود اشاره دارد که برای تغییر شکل اطلاعات صنعت مواد غذایی در سیستم قابلیت ردیابی کل زنجیره مورد استفاده قرار میگیرد. همانطور که در مدل نشان داده شده است، در حال حاضر شرکتها از اصول مشخص و استانداردهایی در ایمنی مواد غذایی استفاده میکنند. بهعنوان مثال، قوانین بیوتروریسم هریک از شرکت کنندگان زنجیره تأمین را ملزم به نگهداری سوابق محمولههای ورودی و خروجی محصول نموده است. با توجه به افزایش تقاضا برای اطلاعات فرایند تولید، تولیدکنندگان و فراوریکنندگان مواد غذایی به مستندات و تأیید اعتبار، نیاز دارند که نشان دهند آنها از شیوههای تولید امن و با بالاترین کیفیت استفاده میکنند.
مکانیسمها، متغیرهایی را که برای تحول موفق سیستم مورد نیازند را معرفی میکنند مانند تکنولوژیهای مناسب، پرسنل واجد شرایط و غیره. بدون این متغیرها مفهوم قابلیت ردیابی الکترونیکی کل زنجیره نمیتواند محقق گردد. برای مثال، بدون نرمافزارهای کارآمد قابلیت ردیابی، که دسترسی سریع به اطلاعات قابلیت ردیابی را میسر میسازند، شرکت کنندگان برای ثبت اطلاعات در مورد هر TRU و همچنین ایجاد ارتباط بین خودشان باید بر سیستم اطلاعاتی خودشان تکیه کنند. بطور کلی این اطلاعات در سیستمهای مختلفی نگهداری میشوند، و در وقوع هر فراخوانی، این اطلاعات باید از سیستمهای مختلفی بازیابی شوند. این روش زمانبر و دارای سطح خطای اطلاعاتی بالایی است. شیوع بسیاری از بیماریهای اخیر ثابت کردند که توانایی FDA148 در انجام مسئولیتهایش بسیار وابسته بر آن است که بتواند جنبش یک محصول غذایی را در هر مرحله از زنجیره تأمین فوراً ردیابی نماید. بنابراین متغیرهای مکانیسم معرفی شده در نمودار IDEF نشاندهنده عناصر حیاتی برای یک تحول موفق سیستم میباشند. کنترل، متغیرها را شناسایی میکند، مانند استانداردها، مقررات، هزینه یا عوامل دیگری که محدودکننده یک فعالیت در تحول سیستم WCET (قابلیت ردیابی الکترونیکی کل زنجیره) در سراسر صنایع غذایی هستند. در نهایت، خروجی، نتیجه تحول موفق WCET را مشخص میکند.
بطور کلی، هدف از استقرار قابلیت ردیابی الکترونیکی کل زنجیره، ارائه یک بستر نرمافزاری برای تضمین و بهبود تبادل اطلاعات بین سیستم مختلف سازمانی میباشد بوسیله:
➢ ذخیرهسازی اطلاعات فنی محصول در خط، در سراسر چرخه عمر محصول (از مزرعه تا بشقاب)
➢ دسترسی به اطلاعات محصول برای همه کاربران بطور مستقل از منابع ناهمگن و عملیاتهای تولید (مثلاً مشتریان، تولیدکنندگان، تأمینکنندگان، فروشندگان و غیره).
➢ ایجاد سیستم ردیابی/پیگیری بهر، که منبع مواد یا فرایندهای مرتبط با بهرهای معیوب را شناسایی میکند، همچنین بهرهای دیگری که ممکن است بوسیله فرایندهای مشابه یا مواد آلوده شده باشند را شناسایی میکند؛
➢ ارتباط هر واحد تجاری با ایمنی/کیفیت، تضمینکننده سیستمهای کنترل اطلاعات (مانند نتایج ممیزی شخص ثالث، گواهینامهها، آنالیز آزمون آزمایشگاهی) است.
➢ ارائة ساختار اطلاعاتی لازم برای قابلیت ردیابی رو به جلو، و همچنین ثبت تاریخچه محصول برای قابلیت ردیابی رو به عقب.
3-2-2-2- تعریف جریان مواد و جریان اطلاعات:
شناسایی و بههم پیوستگی جریان مواد و جریان اطلاعات پیش از پیادهسازی یک سیستم قابلیت ردیابی برای شناسایی ویژگیهای هر واحد تجاری در سازمان و در زنجیره تأمین مهم میباشد. استفاده از تشریح جریان فرایند تولید و اطلاعات ثبت شده در طول فرایند، یک ابزار مرجع مفید برای مراحل بعدی خواهد بود. موقعیت اطلاعات ثبت شده در طول هر مرحله از جریان فرایند/تولید، (که شامل ورود/ تولید/بسته بندی/ ذخیرهسازی و حملونقل خروجی است) باید مشخص شود. شناسایی پیوند بین مراحل تولید با استفاده از اطلاعات الکترونیکی ثبت شده بدست میآید؛ شناسایی کلید اولیه (شناسه منحصربهفرد) برای هر واحد منابع قابل ردیابی (واحد تجاری، بچها) است. پیش از هرگونه انطباق تکنولوژیهای جدید قابلیت ردیابی، نکات زیر باید انجام، آنالیز و مستند شوند.
➢ نقشه جریان مواد در طول چرخه عمر محصول (تولید، فراوری، بستهبندی، توزیع)؛
➢ تعریف قوانین و واحد قابل ردیابی برای تخصیص شناسههای منحصربهفرد برای تمامی نهادهای قابل ردیابی؛
➢ آنالیز روشهای فعلی مدیریت تحولات بچ؛
➢ شناسایی ارتباط بین واحد قابل ردیابی مواد اولیه و تأمین کنندگان آن (یک قدم به عقب) و بین واحد قابل ردیابی محصول و خریداران آن (یک قدم به جلو)؛
➢ اداره اطلاعات، ایجاد و ذخیرهسازی شناسههای منحصربهفرد و سایر ویژگیهای مربوط به آن، مانند اطلاعات ایمنی و کیفی در مورد نهادهای قابل ردیابی (بچ، واحدهای تجاری، و غیره)؛
➢ تعیین روش تخصیص شناسههای منحصربهفرد به هر واحد قابل ردیابی (یعنی برچسب، بارکد، تگ RFID و غیره)؛
لازم بذکر است، به هر شئای که بتوان آن را بطور مستقل تعریف کرد نهاد میگویند. و به ویژگیهایی که یک نهاد را توصیف میکنند مشخصه و یا صفات میگویند.
3-2-2-3- ویژگیهای فرایند
ویژگیهای فرایند باید شامل ماشینآلات و تجهیزات، محیط کف کارگاه، و روشهای فرایند تولید باشد.
➢ اسناد کنونی که بصورت الکترونیکی در دسترس هستند مانند BOL149 (بارنامه)، پیش فاکتور 150BOM (فهرست مواد)، سفارش خرید151 و دیگر فرمها
➢ سیستمهای اطلاعاتی کنونی در جای خود، که شناسایی عملکرد و سیستم اطلاعاتی ثبت میکند.
نقشه ساختاری اطلاعات سازمانی: اطلاعات کجا قرار دارد؟
بطور کلی دادهها و اطلاعات محصول، در امتداد انواع سیستمهای اطلاعاتی مختلف پراکنده میباشند. اطلاعات محصول تولید میشود و در مراحل گوناگونی از چرخه عمر و بوسیله فعالان مختلفی در زنجیره تأمین و یا در درون همان سازمان مورد استفاده قرار میگیرد. لذا، در مرحله برنامهریزی، این امر برای شناسایی برنامههای کاربردی مورد استفاده برای مدیریت اطلاعات در هر سازمانی مهم میباشد. در اکثر موارد، در طول فرایند ساخت، اطلاعات قابلیت ردیابی جمعآوری شده، و در مسیرهای گوناگون و در سیستمهای مختلفی ذخیره میگردند. مشکل هنگامی رخ میدهد که به تبادل اطلاعات نیاز باشد، یا زنجیره اطلاعات نگهداری شده به استقرار نیاز داشته باشند که دریابی و پیگیری محصول در مراحل چرخه عمرش را ممکن سازد. [27].
3-2-2-4- تعریف و شناسایی واحد منابع قابل ردیابی (TRU)
مفهوم یک واحد منبع قابل ردیابی (TRU) اولینبار توسط کیم و همکاران (1999) معرفی شد که یک (TRU) بصورت بک بچ از منبع تعریف شده بود. یک واحد قابل ردیابی (TU) میتواند بصورت هر آیتمی که نیاز به بازیابی اطلاعات از پیش تعریف شده دارد، تعریف نمود، که این واحد قابل ردیابی ممکن است در هر نقطه از زنجیره تأمین قیمت گذاری شده، سفارش دهی و یا صورت حساب شود. در عمل، به کوچکترین واحدی که بین دو طرف در زنجیره تأمین مبادله میشود، اشاره دارد [84]. طبق گفته کیم و همکاران (1995)، شناسایی منحصربهفرد و اندازه TRU کلید پیادهسازی موفق سیستم قابلیت ردیابی میباشد TRU میتواند یک بچ، یک واحد تجاری، و یا تنوعی از این دو نوع اصلی باشد. همانطور که پیشتر گفته شد، واحدهای منابع قابل ردیابی کوچکترین نهاد منحصربهفرد شناسایی شده مربوط به اشیاء فیزیکی زنجیره ارزش میباشند، و موفقیت در سیستم قابلیت ردیابی به ردیابی و پیگیری این نهادهای کلیدی در سراسر زنجیره ارزش متکی است. تعیین چنین نهادهای قابل ردیابی بخش عمدهای از یک مدل پویای قابلیت ردیابی برای زنجیره ارزش خاصی میباشد. برای مثال، اگر بچهای تولید بیش از اندازه بزرگ باشند و یا در طی تولید بیش از اندازه، اختلاط در آنها رخ دهد، دقت سیستم قابلیت ردیابی به خطر خواهد افتاد [85]. بنابراین، آنالیز عملی تولیدات فعلی در داخل سازمان و همچنین چگونگی تعریف TRUها مهم میباشد. اگر لازم باشد، تنظیمات لازم برای پیاده سازی سیستم قابلیت ردیابی موثر صورت میپذیرد. با توجه به گفته مو و همکاران (1998)، تعریف TRU برای پردازش مستمر و مداوم میتواند چالشبرانگیز باشد. این امر به چگونگی TRU مواد خام دریافت شده و یا تغییر در شرایط فراوری مثلاً تمیز کردن تجهیزات تولید وابسته است.
یکی از چالشهای عمده در رابطه با استقرار قابلیت ردیابی کل زنجیره، تحولاتی است که TRU در سراسر چرخه عمرش با آنها مواجه میشود. تحول را میتوان بصورت یک عملیات تعریف کرد که بین واحدهای مختلف منابع قابل ردیابی اتفاق میافتد. تحول زمانی اتفاق میافتد که محصولات از طریق زنجیره تأمین از بالا دست به پایین دست حرکت میکند. تحولات TRU میتواند هنگامی رخ دهد که محصولات مخلوط، پیوسته، تقسیم و اضافه میشوند، و یا به دیگر TRU ها در درون شرکت و یا بین شرکت در زنجیره ارزش متحول میشوند [86].
هر واحد قابل ردیابی باید منحصراً شناسایی شود، همانگونه که قبلاً در چارچوب TraceFood شرح داده شده است. به منظور ثبت و بازیابی اطلاعات قابلیت ردیابی در هنگام نیاز، این اطلاعات باید با یک TU منحصربفرد شناسایی شده، همراه شود. یکی از چالشهای مرتبط با قابلیت ردیابی محصولات فله مفهوم تحولات میباشد. از آنجائیکه، بهرهای متفاوت در مراحل مختلف تولید ترکیب یا جدا میشوند، حفظ ردیابی در تمامی این تحولات، همچنین ارتباط آنها در واحدهای جدید ایجاد شده قابل ردیابی، ضروری میباشد [28]. این واحدهای قابل ردیابی نیز باید منحصراً شناسایی شود و با TUهای اصلی ایجاد کننده آنها مرتبط باشد. سیستم مدیریت قابلیت ردیابی شامل ارتباط جریان اطلاعات یا جریان فیزیکی محصول میباشد. سیستم باید حداقل در مرحله رو به جلو و یا مرحله رو به عقب در هر
