
شخصيت نقش مهمي در پیشرفت تحصیلی افراد ایفا میکنند.
شكري، كديور، فرزاد، سنگري (1385) در پژوهشي با عنوان صفات شخصيتي، رويكرد يادگيري و پيشرفت تحصيلي نشان دادندكه بين مولفههاي شخصيت پذيرش، وظيفه شناسي و سازگاري و رويكرد يادگيري عميق اثر مثبت و معنا دار وجود دارد. به علاوه پذيرش و وظيفه شناسي اثر منفي و روان رنجوري و برون گرايي اثر مثبت و معنادار بر رويكرد يادگيري سطحي نشان دادند. اثر غير مستقيم پذيرش، وظيفه شناسي و سازگاري از طريق رويكرد عميق بر پيشرفت تحصيلي، مثبت، و اثر غير مستقيم پذيرش، وظيفه شناسي از طريق روش مطالعه ي سطحي و پيشرفت تحصيلي، منفي بدست آوردند.
نتیجه تحقیق لایدار، پولین والیک (2008) نشان دهنده رابطه منفی روان رنجوری با پیشرفت تحصیلی است. افزون بر این، مولفههای روان رنجوری با متغیر اضطراب رابطه مثبت معنی دار دارد (زیدنر و متیوز 2000، نقل از پرموزیک و فرنهام، 2004).
نتایج پژوهشي بارتن و نلسون97 (2007) که برروی دانشجويان سال اول آموزش از راه دور و با هدف بررسی ارتباط ميان صفات شخصيتي با پيشرفت تحصيلي انجام گردیده در خصوص صفت شخصيتي وظيفه شناسي با پيشرفت تحصيلي اين نتيجه حاصل شد كه ارتباط معناداري با پيشرفت تحصيلي دارد و به طور كلي در اين پژوهش كليه صفات شخصيتي توانستند پيشرفت تحصيلي را پيش بيني نمايند.
واگرمن و فاندر98 (2008) در پژوهش خود به اين نتيجه دست يافتند كه رابطه مثبتي بين وظيفه شناسي با پيشرفت تحصيلي وجود دارد.
فرقانی (1382) طی پژوهش با عنوان بررسی سلامت روانی دانشجویان پزشکی دانشگاه علوم پزشکی کردستان که با پرسشنامه sql-90 انجام داده است نتیجه گرفته که 2/43 درصد از دانشجویان فاقد سلامت روانی بوده اند و همچنین گزارش کرده که میانگین معدل افراد دارای اضطراب و اختلال عملکرد اجتماعی کمتر از گروه مقابل بوده است.
فروزنده و همکاران (1381) طی پژوهش خود نتیجه گرفتند که 43/8 درصد از دانشجویان دوره شبانه شهرکرد فاقد سلامت روانی بوده است. همچنین براساس نتایج پژوهش فوق بین وضعیت سلامت روانی دانشجویان و وجود حوادث استرس زا یکساله اخیر رابطه معنی داری (01/0p) وجود داشته است.
نتایج برخی از پژوهشها نشان داد، دانش آموزان و دانشجوياني كه از جديت و وجدان بالايي برخوردارند در فعاليتهاي تحصيلي خود كنجكاو، طالب پيشرفت، سخت كوش و واجد پشتكار هستند. چنين ويژگيهايي به خوبي با مفهوم ويژگي شخصيتي سخت رويي كه كوباسا تعريف نموده منطبق است. جالب توجه آن كه، سخت رويي شخصيتي ارتباط مثبتي با سخت كوشي و جديت در كار دارد. شخصي كه از تعهد بالايي بر خوردار است، براهميت، ارزش و معناي اين كه چه كسي است و چه فعاليتي انجام ميدهد، باور دارد و بر همين مبنا قادر است در مورد هر آنچه كه انجام ميدهد، معنايي بيابد و كنجكاوي خود را برانگيزد. دانشجوياني كه از ويژگي تعهد بالايي برخوردار هستند، با علاقه وافري در فعاليت درسي خود غوطه ور شده و اين موقعيت را به عنوان بهترين شيوه، براي نيل به اهداف آموزشي خود تلقي ميكنند. چنين نگرشي باعث ميشود كه دانشجو يا دانش آموز، دوره تحصيلي را به عنوان موقعيتي مهم، ارزشمند و جالب ارزيابي نموده و زمان بيشتري را به آن اختصاص دهد (گومز و مکلارن 992006).
فصل سوم
روششناسیتحقيق
3-1- مقدمه
دستاوردها و نتايج هر پژوهش علمي به همان اندازه قابل استناد و حايز ارزش است، كه از روشهاي درست و معتبر اخذ شده باشند. به عبارت ديگر به كارگيري يك روش تحقيق علمي و قابل اطمينان از مهمترين اصول و معيارها در يك پژوهش محسوب ميشود و دستيابي به شناخت علمي و اهداف مورد نظر بدون گزينش يك راه و روش صحيح و منطقي امكان پذير نيست. لذا لازم است در امر پژوهش با توجه به موضوع مورد مطالعه، امكانات موجود و اهداف مورد نظر، مناسبترين شيوهها را برگزيد تا بتوان دادههاي مورد نياز را جمع آوري نمود و به كشف و تجزيه و تحليل واقعيتها دست يافت.
3-2- روش تحقيق
باتوجه به فرضیات مطرح شده اين بررسى يك تحقيق پس رويدادى و از نوع علمى مقايسهاست. که با هدف بررسی اثر ویژگیهای شخصیت و عوامل دموگرافیک بر عملکرد تحصیلی صورت میگیرد. جامعه پژوهش را دانشجويان مدد جو و عادی شاغل به تحصيل در دانشگاههای مختلف شهرستان دره شهر تشكيل میدهد. نمونه گيري به صورکاملاً تصادفی انجام شد. بدين ترتيب كه آمار مربوط به تعداد كل دانشجويان به تفكيك هر دانشگاه مشخص و با توجه به نسبت جمعيت هر دانشكده به جمعيت كل دانشجويان دانشگاه تعداد نمونههاي مورد نياز از هر دانشگاه مشخص گرديد
3-3- ابزار گردآوري داده ها
3-3-1- پرسشنامه مشخصات فردى و خانوادگى: محقق ساخته
به کمک این پرسشنامه میتوان اطلاعات جمعیتی از قبیل جنس، محل سکونت، معدل دروس، تعداد افراد خانواده و…. بدست آورد.
3-3-2- پرسشنامة شخصيتي تجديدنظر شدة نئو100
نسخهی تجدید نظر شدهی پرسشنامهی شخصیتی ([1[NEO PI-R) NEO (کوستا و مک کری 1992) نوعی خود سنجی ویژگیهای شخصیتی است که مبتنی بر یک مدل معروف شخصیتی به نام مدل پنج عاملی است (گولدبرگ 1993). مدل پنج عاملی چهار دهه سابقهی تحول داشته است (دیگمن 1990) و محصول سنت واژگان (تحلیل صفات موجود در زبان انگلیسی و دیگر زبانها) و سنت تحلیل عاملی در تحقیقات شخصیت است. طبق نسخهی تجدید نظرشده در پرسشنامهی شخصیتی NEO، پنج عامل یا حیطهی مزبور عبارتند از روان رنجور خویی، برون گرایی، تجربه گرایی [انعطاف پذیری نسبت به تجربه]، موافقت [دلپذیری]، و جدیت [با وجدان بودن]. هر حیطه شش جنبه یا مقیاس فرعی دارد – یعنی صفات شخصیتی خاصی که جنبههای مختلف هر حیطه را نشان میدهند. نسخهی تجدید نظرشدهی پرسشنامهی NEO حاوی 240 ماده (8 مـاده بـرای هـر یک از 30 جنبـه یـا 48 مـاده بـرای هــر یک از پنج حیطه) است. پاسخ گویان هر یک از 240 جمله را بر مبنای یک مقیاس پنج قسمتی (به شدت مخالفم، مخالفم، نظری ندارم، موافقم، به شدت موافقم درجه بندی میکنند.
این تست دارای دو فرم، S برای گزارشهای شخصی و R برای درجه بندیهای مشاهده گر میباشد. فرم S توسط خود افراد درجه بندی میشود و مناسب مردان و زنان در تمام سنین میباشد. فرم R با ضمیر سوم شخص شروع میشود و برای درجه بندی افراد توسط همسر، همسال و یا کارشناسان به کار میرود. فرم R میتواند به طور مستقل برای ارزیابی به کار رود و یا به عنوان مکملی برای گزارشهای شخصی یا اعتبار آن مورد استفاده قرار گیرد. تست NEO PI-R جانشین تست NEO است که در سال 1985 توسط همین مؤلفین یعنی پائول تی کوستا و روبرت آر. مک کری تهیه شده بود. عواملی که در این تست مطرح شده است توسط ترکیب منطقی و بررسیهای تحلیل عاملی فراهم شده و موضوع تحقیقات گوناگون در 15 سال گذشته بر روی نمونههای بالینی و بزرگسالان سالم بوده است. از این رو سودمندی آن هم در جریانات بالینی و هم در جریانات تحقیقی ارزیابی شده است. این تست فرم دیگری به نام NEO-FFI[2] دارد که یک پرسشنامهی 60 سؤالی است و برای ارزیابی پنج عامل اصلی شخصیت به کار میرود. اگر وقت اجرای تست خیلی محدود بوده و اطلاعات کلی از شخصیت کافی باشد، این تست مورد استفاده قرار میگیرد (گروسی 1380).
فرم تجدید نظر شدهی پرسشنامهی شخصیتی نئو NEO PI-R و پرسشنامهی پنج عاملی نئو (NEO-FFI) مناسب افرادی است که 17 سال یا بیشتر دارند. افرادی که مبتلا به اختلالاتی چون حالات روان پریشی و زوال عقل بوده و این حالات توانایی آنها را برای تکمیل فرم گزارش شخصی به طور مؤثر تحت تأثیر قرار میدهد، نباید این تستها را تکمیل نمایند.
مقیاسهای NEO PI-R و NEO-FFI تقریباً صفات نرمال را در توزیع طبیعی اندازه میگیرند. اغلب افراد نمراتی در حد متوسط مقیاسها میگیرند و در صد کمی در دو انتهای منحنی طبیعی قرار میگیرند. صفات شخصیتی در این مقیاسها نسبت به سایر افراد سنجیده میشوند تا نسبت به صفات موجود در خود فرد.
تقریباً نیمی از مادههای نسخهی تجدید نظرشدهی پرسشنامهی شخصیتی NEO نمره گذاری وارونه دارند یعنی هر چه نمره کمتر باشد بیشتر معرف صفت مورد نظر است. این کار برای رفع سوگیری تصدیق (یا رد) انجام شد. این سوگیری برای پرسشنامههایی که همه یا اکثر مادههای آن همسو هستند مشکلاتی ایجاد میکند. در چنین پرسشنامههایی، اخذ نمرات بالا یا معلول سوگیری تصدیق است یا معلول سطح عملی صفت مورد نظر که تفسیر نمرهی بالا را دشوار میکند. یکی از جنبههای بحث انگیزتر NEO PI-R، نداشتن مقیاس اعتباری (یا مجموعهای از مقیاسها) است تا رویکردهای آزمونی پاسخ دهندگان ارزیابی شوند. اما نسخهی تجدید نظرشدهی پرسشنامهی شخصیتی NEO سه مادهی منفرد دارد که اعتبار پاسخها را میسنجد. یک ماده از پاسخگو میخواهد مشخص کند آیا صادقانه و دقیق به مادهها جواب داده است. مادهی دیگر هم از او میپرسد آیا به تمام مادهها جواب داده است و مادهی سوم معلوم میکند که آیا پاسخها در فضای صحیح و مناسب درج شده اند یا خیر (فیرس و جی. ترال، ترجمهی فیروز بخت 1385).
مقیاسهای گوناگون ساخته شده که حاکی از مدل پنج عاملی است و بررسیهای گوناگون در گروههای سنی و فرهنگی مختلف کلاً حاکی از اعتبار تست بوده و آزمایش- آزمایش مجدد و همسانی درونی که در مورد مقیاسهای ساخته شده و بررسیهای انجام یافته در گروههای سنی و فرهنگهای مختلف به کار رفته است، حاکی از پایایی تست NEO و تستهای مشابه در حیطهی مدل پنج عاملی است (گروسی 1380).
3-3-2-1- در ایران
در ایران حق شناس (1387) بر روی نمونه 502 نفری جمعیت شیراز به نتایج زیر رسیده است:
ضرایب آلفای کرونباخ برابر C=0. 83، A=0. 71،، O=0. 57، E=0. 71، N=0. 81 و اعتبار آزمون-آزمون مجدد در فاصله 6 ماه برابر N=0. 53، A=0. 6، O=0. 76، E=0. 74 به دست آمده است.
در هنجاريابي آزمون NEO كه توسط گروسي فرشي (1380) روي نمونه اي با حجم 2000 نفر از بين دانشجويان دانشگاههاي تبريز، شيراز و دانشگاههاي علوم پزشكي اين دو شهر صورت گرفت ضريب همبستگي 5 بعد اصلي را بين 56/0 تا 87/0 گزارش كرده است. ضرايب آلفاي كرونباخ در هر يك از عوامل اصلي روان آزردگي خويي، برون گرايي، باز بودن، ساز گاري و با وجداني به ترتيب 86/0.، 73/0، 56/0، 68/0 و 87/0 به دست آمد. جهت بررسي اعتبار محتوايي اين آزمون از همبستگي بين دو فرم گزارش شخصي (S) و فرم ارزيابي مشاهده گر (R)، استفاده شد، كه حداكثر همبستگي به ميزان 66/0 در عامل برون گرايي و حداقل آن به ميزان 45/0 در عامل سازگاري بود (گروسي فرشي 1380).
3-3-2-2- در خارج از کشور
این پرسشنامه توسط مک کرا و کاستا در اصل برای جمعیت بهنجار تهیه شد و در طی دهه گذشته بیشترین استفاده در کاربستهای پژوهشی و بالینی داشته است. نسخه اصلی آن در سال 1992 توسط کاستا و مک کرا برای سنجش الگوی پنج عاملی شخصیت (روان آ زرده گرایی، برون گرایی، گشودگی، موافق بودن و با وجدان بودن) تنظیم شد. ضریب آلفای گزارش شده توسط آنان 74/0 تا 89/0 با میانگین 81/0 متغیر بوده است. در حالی که در تحقیق بنچارد و همکاران 1999 این ضریب در روان آزرده گرایی 85/0، در برون گرایی 72/0، در گشودگی 68/0، برای موافق بودن 69/0 و برای با وجدان بودن 79/0 بوده است. اخیرا نیز پژوهشی درباره شخصیت و اختلالات خو ردن، ثبات درونی 69/0 تا 90/0 برای مقیاسهای آ زمون گزارش شده است (ایگرت، لندوسکی و کلامپ101 2007).
اعتبار دراز مدت تست NEO-PI نیز مورد ارزیابی قرار گرفته است. یک مطالعه طولی 6 ساله روی مقیاسهای O، E، N ضریبهای اعتبار 68/0تا 83/0 را نشان داده است. ضریبهای اعتبار دو عامل C و A به فاصله 3 سال 79/0 و 63/0 بوده است (کاستا و مک کرا 1998). در یک مطالعه طولی 7 ساله از ارزیابیهای همسالان که در آن کل تست به کار رفته بود ضرایب اعتبار بین 82/0تا 51/0 برای 18 صفت فرعیO، E، N و 63/0
