اقوام صورت گرفته است، قطعی بودن این مجازات ها را نشان می دهد تا از اینکه کجروان از ترس مجازات از کجروی خود بازگردند و راه اصلاح را پیش بگیرند.
نمودار شماره 6: نشان دادن قدرت ناظران و حاکمان بر مجازات
نتایج
فرایندها
زمینه ها
کنترل کجروی
بازگشت کجرو از کجروی
کنترل اجتماعی
آگاهی از مجازات اقوام گذشته
عبرت گیری از مجازات اقوام کجرو در گذشته
4-8- همنشین نشدن با کجروان
در مراجعه به تمام آیات قرآن کریم، سعي شد، آیاتی را که در آنها به اثرگذاری همنشین بد بر اشخاص و اثرپذیری از آنها، اشاره شده بود، استخراج و مورد توجه و بررسی قرار گیرد. در نهايت مجموعة «آیات مرتبط با این موضوع»، برای آگاهی از دیدگاه قرآن در این باره، مطالعه و كدگذاري شد و عنوان گزینشی « آگاهی از آثار همنشینی » برای مجموع کدها انتخاب گردید.
4-8-1-کد گذاری اولیه
از بررسي داده‌ها در مرحله كدگذاري اوليه يا كدگذاري باز با استفاده از 74 آیة قرآن، تعداد 44 مفهوم به دست آمد. اين مفاهيم بيانگر ديدگاه قرآن در رابطه با همنشینی و آثار آن است. نتايج كدگذاري باز در جدول شماره يك ارائه مي‌شود.
جدول شماره 1(کد گذاری اولیه)
کد محوری
کد اولیه
متن انتخابی
متن آیه
از بین بردن دلایل مؤثر بر همنشینی با کجروان
ارضای نیاز خودشکوفایی
دوست شدن با کافران برای بدست آوردن عزت و بزرگی
همانان که غیر از مؤمنان، کافران را دوستان [خود] می‌گیرند. آیا سربلندی را نزد آنان می‌جویند؟ [این خیالی خام است،] چرا که عزّت، همه از آنِ خداست. 344
از بین بردن زمینه های همنشینی همنوایان با کجروان
ممانعت از بازگرداندن زنان با ایمان نزد کفار
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چون زنان با ایمان مهاجر، نزد شما آیند آنان را بیازمایید. خدا به ایمان آنان داناتر است. پس اگر آنان را باایمان تشخیص دادید، دیگر ایشان را به سوی کافران بازنگردانید
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، چون زنان با ایمان مهاجر، نزد شما آیند آنان را بیازمایید. خدا به ایمان آنان داناتر است. پس اگر آنان را باایمان تشخیص دادید، دیگر ایشان را به سوی کافران بازنگردانید… 345
از بین بردن عوامل مؤثر بر همنشینی با کجروان
اعتماد به حمایت خداوند و احساس بی نیازی از کجروان
و اگر [در این قطع رابطه] از فقر بیمناکید، پس به زودی خدا- اگر بخواهد- شما را به فضل خویش بی‌نیاز می‌گرداند
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، حقیقت این است که مشرکان ناپاکند، پس نباید از سال آینده به مسجد الحرام نزدیک شوند، و اگر [در این قطع رابطه] از فقر بیمناکید، پس به زودی خدا- اگر بخواهد- شما را به فضل خویش بی‌نیاز می‌گرداند، که خدا دانای حکیم است. 346
آگاه سازی از اثر گذاری همنشین بد
اثرگذاری کافر بر همنشین خود
اطاعت کردن از کافران مؤمن را از عقیدة خوب باز می گرداند
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، اگر از کسانی که کفر ورزیده‌اند اطاعت کنید، شما را از عقیده‌تان بازمی‌گردانند و زیانکار خواهید گشت. 347
آگاه سازی از اثرپذیری از همنشین بد
توجه به اثرگذاری همنشین
روزی است که ستمکار دستهای خود را می‌گَزد [و] می‌گوید: ای واى، کاش فلانی را دوست [خود] نگرفته بودم. او [بود که] مرا به گمراهی کشانید
و روزی است که ستمکار دستهای خود را می‌گَزد [و] می‌گوید: «ای کاش با پیامبر راهی برمی‌گرفتم.» ای واى، کاش فلانی را دوست [خود] نگرفته بودم. او [بود که] مرا به گمراهی کشانید پس از آنکه قرآن به من رسیده بود.»و شیطان همواره فروگذارنده انسان است. 348
آگاه سازی از اثرگذاری شیطان
اثرگذاری شیطان
پرهیز از همنشینی با شیاطین
[در حالی که] گروهی را هدایت نموده، و گروهی گمراهی بر آنان ثابت شده است، زیرا آنان شیاطین را به جای خدا، دوستان [خود] گرفته‌اند و می‌پندارند که راه‌یافتگانند. 349
آگاه سازی از اثرگذاری و اثرپذیری از همنشین بد
اثرگذاری همکیشان بد بر یکدیگر
2
هر بار که امّتی [در آتش] درآید، همکیشان خود را لعنت کند
می‌فرماید: «در میان امّتهایی از جنّ و انس، که پیش از شما بوده‌اند، داخل آتش شوید.»هر بار که امّتی [در آتش] درآید، همکیشان خود را لعنت کند، تا وقتی که همگی در آن به هم پیوندند [آن گاه] پیروانشان درباره پیشوایانشان می‌گویند: «پروردگارا، اینان ما را گمراه کردند، پس دو برابر عذاب آتش به آنان بده.»[خدا] می‌فرماید: «برای هر کدام [عذاب] دو چندان است ولی شما نمی‌دانید. 350
آگاه سازی از اثرگذاری همنشین
توجه به اثرگذاری همنشین
فرمود: «در حقیقت، ما قوم تو را پس از [عزیمت] تو آزمودیم و سامری آنها را گمراه ساخت.»
فرمود: «در حقیقت، ما قوم تو را پس از [عزیمت] تو آزمودیم و سامری آنها را گمراه ساخت.» 351
آگاه سازی از اثرگذاری همنشین بد
اثرگذاری پیشوایان گمراه در گمراهی مردم
و شما را گمراه کردیم، زیرا خودمان گمراه بودیم
و شما را گمراه کردیم، زیرا خودمان گمراه بودیم . پس، در حقیقت، آنان در آن روز در عذاب شریک یکدیگرند. 352
آگاه سازی از اثرگذاری همنشین بد
آمال و آرزوهای آدمی زمینه ساز وساوس شیطان و همنشینان بد
برای آنان دمسازانی گذاشتیم، و آنچه در دسترس ایشان و آنچه در پی آنان بود در نظرشان زیبا جلوه دادند
و برای آنان دمسازانی گذاشتیم، و آنچه در دسترس ایشان و آنچه در پی آنان بود در نظرشان زیبا جلوه دادند و فرمان [عذاب] در میان امّتهایی از جنّ و انس که پیش از آنان روزگار به سر برده بودند، بر ایشان واجب آمد، چرا که آنها زیانکاران بودند. 353
آگاه سازی از اثرگذاری همنشین بد
توجه به اثرگذاری تبهکاران
جز تباهکاران ما را گمراه نکردند
و جز تباهکاران ما را گمراه نکردند 354
آگاه سازی از اثرگذاری همنشین بد و اثر پذیری از او
توجه به اثرگذاری همنشین
آنان که حکم [عذاب] بر ایشان واجب آمده، می‌گویند: «پروردگارا، اینانند کسانی که گمراه کردیم گمراهشان کردیم هم چنان که خود گمراه شدیم
آنان که حکم [عذاب] بر ایشان واجب آمده، می‌گویند: «پروردگارا، اینانند کسانی که گمراه کردیم گمراهشان کردیم هم چنان که خود گمراه شدیم، [از آنان] به سوی تو بیزاری می‌جوییم ما را نمی‌پرستیدند [بلکه پندار خود را دنبال می‌کردند].» 355
آگاه سازی از امکان همنشینی مخفی شیطان با انسان
شیطان همدمِ ریا کار بی ایمان به قیامت است.
کسانی که اموالشان را برای نشان‌دادن به مردم انفاق می‌کنند، و به خدا و روز بازپسین ایمان ندارند. و هر کس شیطان یار او باشد، چه بد همدمی است.
و کسانی که اموالشان را برای نشان‌دادن به مردم انفاق می‌کنند، و به خدا و روز بازپسین ایمان ندارند. و هر کس شیطان یار او باشد، چه بد همدمی است. 356
آگاه سازی به اثرپذیرفتن از همنشین بد
توجه به اثرگذاری همنشین
اگر تو را استوار نمی‌داشتیم، قطعاً نزدیک بود کمی به سوی آنان متمایل شوى.
و اگر تو را استوار نمی‌داشتیم، قطعاً نزدیک بود کمی به سوی آنان متمایل شوى. 357
آگاه سازی به اثرپذیرفتن از همنشین بد
اثر پذیری فرزند از والدین
اگر آنها با تو درکوشند تا چیزی را که بدان علم نداری با من شریک گردانى، از ایشان اطاعت مکن
و به انسان سفارش کردیم که به پدر و مادر خود نیکی کند، و [لی] اگر آنها با تو درکوشند تا چیزی را که بدان علم نداری با من شریک گردانى، از ایشان اطاعت مکن. سرانجامتان به سوی من است، و شما را از [حقیقت] آنچه انجام می‌دادید با خبر خواهم کرد358
آگاه سازی به اثرپذیرفتن از همنشین
اثرپذیری مرد از زن نامحرم
با آنان قول و قرار پنهانی مگذارید، مگر آنکه سخنی پسندیده بگویید
و درباره آنچه شما به طور سربسته، از زنان [در عدّه وفات] خواستگاری کرده، یا [آن را] در دل پوشیده داشته‌اید، بر شما گناهی نیست. خدا می‌دانست که [شما] به زودی به یاد آنان خواهید افتاد، ولی با آنان قول و قرار پنهانی مگذارید، مگر آنکه سخنی پسندیده بگویید. … 359
آگاه سازی به اثرپذیرفتن از همنشین
اثرپذیری والدین از فرزند
اما نوجوان، پدر و مادرش [هر دو] مؤمن بودند، پس ترسیدیم [مبادا] آن دو را به طغیان و کفر بکَشد.
و اما نوجوان، پدر و مادرش [هر دو] مؤمن بودند، پس ترسیدیم [مبادا] آن دو را به طغیان و کفر بکَشد. 360
آگاه سازی به اثرپذیرفتن از همنشین
اثرگذاری منفی شهوت طلبان بر دیگران
کسانی که از خواسته‌ها [ی نفسانی] پیروی می‌کنند می‌خواهند شما دستخوش انحرافی بزرگ شوید.
خدا می‌خواهد تا بر شما ببخشاید و کسانی که از خواسته‌ها [ی نفسانی] پیروی می‌کنند می‌خواهند شما دستخوش انحرافی بزرگ شوید. 361
آگاه سازی به اثرپذیری از همنشین
توجه به اثرگذاری همنشین: عدم تبعیت از والدین در اعتقادات باطل
اگر تو را وادارند تا در باره چیزی که تو را بدان دانشی نیست به من شرک ورزى، از آنان فرمان مبر
و اگر تو را وادارند تا در باره چیزی که تو را بدان دانشی نیست به من شرک ورزى، از آنان فرمان مبر، و [لی] در دنیا به خوبی با آنان معاشرت کن، و راه کسی را پیروی کن که توبه‌کنان به سوی من بازمی‌گردد و [سرانجام] بازگشت شما به سوی من است، و از [حقیقت] آنچه انجام می‌دادید شما را با خبر خواهم کرد. 362
آگاه سازی به اثرپذیری از همنشین بد
تأثیر همنشین بد
[و] می‌گوید: «به خدا سوگند، چیزی نمانده بود که تو مرا به هلاکت اندازى.
[و] می‌گوید: «به خدا سوگند، چیزی نمانده بود که تو مرا به هلاکت اندازى. 363
آگاه سازی به اثرپذیری از همنشین بد
همشکلی با کافران به سبب همشینی با آنان
هر گاه شنیدید آیات خدا مورد انکار و ریشخند قرار می‌گیرد، با آنان منشینید تا به سخنی غیر از آن درآیند، چرا که در این صورت شما هم مثل آنان خواهید بود
و البتّه [خدا] در کتاب [قرآن] بر شما نازل کرده که: هر گاه شنیدید آیات خدا مورد انکار و ریشخند قرار می‌گیرد، با آنان منشینید تا به سخنی غیر از آن درآیند، چرا که در این صورت شما هم مثل آنان خواهید بود. خداوند، منافقان و کافران را همگی در دوزخ گرد خواهد آورد. 364
آگاه سازی به اثرگذاری همنشین
اثرگذاری بزرگان قوم بر رفتار توده مردم
و می‌گویند: «پروردگارا، ما رؤسا و بزرگتران خویش را اطاعت کردیم و ما را از راه به در کردند.»
و می‌گویند: «پروردگارا، ما رؤسا و بزرگتران خویش را اطاعت کردیم و ما را از راه به در کردند.» 365
آگاه سازی به اثرگذاری همنشین
اثرگذاری والدین بر فرزندان در خانواده
اثر همنشینی شخص با پدر و مار
چرا که اگر تو آنان را باقی گذارى، بندگانت را گمراه می‌کنند و جز پلیدکارِ ناسپاس نزایند. 366
آگاه سازی به اثرگذاری همنشین
اثرگذاری کافر بر همنشین خود
کافران آرزو دارند مؤمنان نیز کافر شوند
همان گونه که خودشان کافر شده‌اند، آرزو دارند [که شما نیز] کافر شوید، تا با هم برابر باشید. پس زنهار، از میان ایشان برای خود، دوستانی اختیار مکنید تا آنکه در راه خدا هجرت کنند. پس اگر روی برتافتند، هر کجا آنان را یافتید به اسارت بگیرید و بکشیدشان و از ایشان یار و یاوری برای خود مگیرید. 367
آگاه سازی به اثرگذاری همنشین
فرزند ناصالح زمینه ساز گرایش والدین به کجروی
اما نوجوان، پدر و مادرش [هر دو] مؤمن بودند، پس ترسیدیم [مبادا] آن دو را به طغیان و کفر بکَشد.
و اما نوجوان، پدر و مادرش [هر دو] مؤمن بودند، پس ترسیدیم [مبادا] آن دو را به طغیان و کفر بکَشد. 368
آگاه سازی به اثرگذاری همنشین بد
تأثیر همنشین در شکل گیری نوع باورها و کنش ها
برای آنان دمسازانی گذاشتیم، و آنچه در دسترس ایشان و آنچه در پی آنان بود در نظرشان زیبا جلوه دادند
و برای آنان دمسازانی گذاشتیم، و آنچه در دسترس ایشان و آنچه در پی آنان بود در نظرشان زیبا جلوه دادند و فرمان [عذاب] در میان امّتهایی از جنّ و انس که پیش از آنان روزگار به سر برده بودند، بر ایشان واجب آمد، چرا که آنها زیانکاران بودند. 369
آگاه سازی به اثرگذاری همنشین بد
توجه به اثرگذاری همنشین
گروهی از اهل کتاب آرزو می‌کنند کاش شما را گمراه می‌کردند
گروهی از اهل کتاب آرزو می‌کنند کاش شما را گمراه می‌کردند، در صورتی که جز خودشان [کسی] را
