چیزی را دور نمی‌کند می‌پرستى 178
رعایت ادب و فروتنی در گفتار
با او سخنی نرم گویید، شاید که پند پذیرد یا بترسد
و با او سخنی نرم گویید، شاید که پند پذیرد یا بترسد.» 179
طرد کجرو با حالت احترام
چون لغوی بشنوند از آن روی برمی‌تابند و می‌گویند: «کردارهای ما از آنِ ما و کردارهای شما از آنِ شماست. سلام بر شما، جویای [مصاحبت] نادانان نیستیم.
و چون لغوی بشنوند از آن روی برمی‌تابند و می‌گویند: «کردارهای ما از آنِ ما و کردارهای شما از آنِ شماست. سلام بر شما، جویای [مصاحبت] نادانان نیستیم.» 180
مجادله نیکو و تأکید بر موارد وفاق در شروع موعظه
و با اهل کتاب، جز به [شیوه‌ای] که بهتر است، مجادله مکنید- مگر [با] کسانی از آنان که ستم کرده‌اند- و بگویید: «به آنچه به سوی ما نازل شده و [آنچه] به سوی شما نازل گردیده، ایمان آوردیم و خدای ما و خدای شما یکی است و ما تسلیم اوییم.»
و با اهل کتاب، جز به [شیوه‌ای] که بهتر است، مجادله مکنید- مگر [با] کسانی از آنان که ستم کرده‌اند- و بگویید: «به آنچه به سوی ما نازل شده و [آنچه] به سوی شما نازل گردیده، ایمان آوردیم و خدای ما و خدای شما یکی است و ما تسلیم اوییم.» 181
ملاطفت در گفتار و صراحت و قاطعیت در بیان
، به راستی ما برای تو از جانب پروردگارت معجزه‌ای آورده‌ایم، و بر هر کس که از هدایت پیروی کند درود باد.
پس به سوی او بروید و بگویید: ما دو فرستاده پروردگار توایم، پس فرزندان اسرائیل را با ما بفرست، و عذابشان مکن، به راستی ما برای تو از جانب پروردگارت معجزه‌ای آورده‌ایم، و بر هر کس که از هدایت پیروی کند درود باد182.
نرم سخن گفتن
اگر به امید رحمتی که از پروردگارت جویای آنى، از ایشان روی می‌گردانى، پس با آنان سخنی نرم بگوى.
و اگر به امید رحمتی که از پروردگارت جویای آنى، از ایشان روی می‌گردانى، پس با آنان سخنی نرم بگوى. 183
امیدواری به غلبة حق
ايجاد انگيزه و اميد، زمينه‌ساز پايبند ماندن به ارزشها و باورهاي الهي و ديني است.
[قوم موسی] گفتند: «پیش از آنکه تو نزد ما بیایی و [حتی] بعد از آنکه به سوی ما آمدی مورد آزار قرار گرفتیم.» گفت: «امید است که پروردگارتان دشمن شما را هلاک کند و شما را روی زمین جانشین [آنان] سازد آن گاه بنگرد تا چگونه عمل می‌کنید.» 184
امید واری به غلبة حق
و به زودی خداوند [شر] آنان را از تو کفایت خواهد کرد
پس اگر آنان [هم] به آنچه شما بدان ایمان آورده‌اید، ایمان آوردند، قطعاً هدایت شده‌اند، ولی اگر روی برتافتند، جز این نیست که سر ستیز ]و جدایی] دارند و به زودی خداوند [شر] آنان را از تو کفایت خواهد کرد، که او شنوای داناست. 185
پایداری
و این [خصلت] را جز کسانی که شکیبا بوده‌اند نمی‌یابند، و آن را جز صاحب بهره‌ای بزرگ، نخواهد یافت.
و این [خصلت] را جز کسانی که شکیبا بوده‌اند نمی‌یابند، و آن را جز صاحب بهره‌ای بزرگ، نخواهد یافت. 186
عدم وجوب امر به معروف و نهی از منکر در صورت احتمال عدم تأثیر
اگر بخواهم شما را اندرز دهم، در صورتی که خدا بخواهد شما را بیراه گذارد، اندرز من شما را سودی نمی‌بخشد
و اگر بخواهم شما را اندرز دهم، در صورتی که خدا بخواهد شما را بیراه گذارد، اندرز من شما را سودی نمی‌بخشد. او پروردگار شماست و به سوی او باز گردانیده می‌شوید. 187
نهی کردن قدرتمندان از منکر
به سوی فرعون برو که او به سرکشی برخاسته است
به سوی فرعون برو که او به سرکشی برخاسته است. 188
آکاهی از کجرو بودن شخص مورد امر و نهی
به سوی فرعون بروید که او به سرکشی برخاست
به سوی فرعون بروید که او به سرکشی برخاست 189
بیان رسا و فابل فهم داشتن
از زبانم گره بگشاى، [تا] سخنم را بفهمند،
و از زبانم گره بگشاى، [تا] سخنم را بفهمند،(27-28) 190
پایداری در امر به معروف و نهی از منکر
و پیش از تو نیز پیامبرانی تکذیب شدند، ولی بر آنچه تکذیب شدند و آزار دیدند، شکیبایی کردند تا یاری ما به آنان رسید،
و پیش از تو نیز پیامبرانی تکذیب شدند، ولی بر آنچه تکذیب شدند و آزار دیدند شکیبایی کردند تا یاری ما به آنان رسید، و برای کلمات خدا هیچ تغییردهنده‌ای نیست. و مسلّماً اخبار پیامبران به تو رسیده است191.
پایداری در امر به معروف و نهی از منکر
پس در [امتثال] حکم پروردگارت شکیبایی ورز، و مانند همدم ماهی [یونس] مباش
پس در [امتثال] حکم پروردگارت شکیبایی ورز، و مانند همدم ماهی [یونس] مباش آن گاه که اندوه‌زده ندا درداد. اگر لطفی از جانب پروردگارش تدارک [حالِ] او نمی‌کرد، قطعاً نکوهش شده بر زمین خشک انداخته می‌شد192.
تقاضای کمک از خداوند کردن برای موفقیت
کارم را برای من آسان ساز،
و کارم را برای من آسان ساز، 193
توانایی داشتن در انتقال پیام
و از زبانم گره بگشاى،
و از زبانم گره بگشاى، 194
زشت بودن گفتار بدون عمل
آنانند که چیزهایی می‌گویند که انجام نمی‌دهند.
و آنانند که چیزهایی می‌گویند که انجام نمی‌دهند. 195
سستی نکردن در اجرای مأموریت
تو و برادرت معجزه‌های مرا [برای مردم] ببرید و در یادکردنِ من سستی مکنید
تو و برادرت معجزه‌های مرا [برای مردم] ببرید و در یادکردنِ من سستی مکنید. 196
شناخت معروف و منکر
و باید از میان شما، گروهى، [مردم را] به نیکی دعوت کنند و به کار شایسته وادارند و از زشتی بازدارند، و آنان همان رستگارانند.
و باید از میان شما، گروهى، [مردم را] به نیکی دعوت کنند و به کار شایسته وادارند و از زشتی بازدارند، و آنان همان رستگارانند. 197
صبر کردن بر کجروی کجروان و تلاش برای نجات آنها
پس وقتی ترس ابراهیم زایل شد و مژده [فرزنددار شدن] به او رسید، در باره قوم لوط با ما [به قصد شفاعت] چون و چرا می‌کرد
پس وقتی ترس ابراهیم زایل شد و مژده [فرزنددار شدن] به او رسید، در باره قوم لوط با ما [به قصد شفاعت] چون و چرا می‌کرد. 198
صبر و تحمل داشتن
گفت: «پروردگارا، سینه‌ام را گشاده گردان
گفت: «پروردگارا، سینه‌ام را گشاده گردان 199
گذشت از لغزش ها دعوت مردم به کار نیک و مدارا با جاهلان
گذشت پیشه کن، و به [کار] پسندیده فرمان ده، و از نادانان رُخ برتاب.
گذشت پیشه کن، و به [کار] پسندیده فرمان ده، و از نادانان رُخ برتاب. 200
لزوم پایبندی آمر به معروف و ناهی از منکر به هنجارها
آیا مردم را به نیکی فرمان می‌دهید و خود را فراموش می‌کنید
آیا مردم را به نیکی فرمان می‌دهید و خود را فراموش می‌کنید، با اینکه شما کتاب [خدا] را می‌خوانید؟ آیا [هیچ] نمی‌اندیشید201
لزوم پایبندی آمر به هنجارها قبل از امر کردن دیگران
آیا مردم را به نیکی فرمان می‌دهید و خود را فراموش می‌کنید
آیا مردم را به نیکی فرمان می‌دهید و خود را فراموش می‌کنید، با اینکه شما کتاب [خدا] را می‌خوانید؟ آیا [هیچ] نمی‌اندیشید202
نترسیدن
فرمود: «مترسید، من همراه شمایم، می‌شنوم و می‌بینم
فرمود: «مترسید، من همراه شمایم، می‌شنوم و می‌بینم203
نترسیدن
«مترس که تو خود برتری
گفتیم: «مترس که تو خود برتری 204
نیاز به خودسازی قبل از اهتمام به امر و نهی دیگران
آیا مردم را به نیکی فرمان می‌دهید و خود را فراموش می‌کنید،
آیا مردم را به نیکی فرمان می‌دهید و خود را فراموش می‌کنید، با اینکه شما کتاب [خدا] را می‌خوانید؟ آیا [هیچ] نمی‌اندیشید205
حمایت عمومی از مبلغان دینی و آمران به معروف
2
و [در این میان] مردی از دورترین جاىِ شهر دوان دوان آمد، [و] گفت: «ای مردم، از این فرستادگان پیروی کنید.
و [در این میان] مردی از دورترین جاىِ شهر دوان دوان آمد، [و] گفت: «ای مردم، از این فرستادگان پیروی کنید. از کسانی که پاداشی از شما نمی‌خواهند و خود [نیز] بر راه راست قرار دارند، پیروی کنید. 206
حمایت عمومی از مبلغان دینی و آمران به معروف
4
مردی مؤمن از خاندان فرعون که ایمان خود را نهان می‌داشت، گفت: «آیا مردی را می‌کشید که می‌گوید: پروردگار من خداست؟ و مسلّماً برای شما از جانب پروردگارتان دلایل آشکاری آورده
و مردی مؤمن از خاندان فرعون که ایمان خود را نهان می‌داشت، گفت: «آیا مردی را می‌کشید که می‌گوید: پروردگار من خداست؟ و مسلّماً برای شما از جانب پروردگارتان دلایل آشکاری آورده، و اگر دروغگو باشد دروغش به زیان اوست، و اگر راستگو باشد برخی از آنچه به شما وعده می‌دهد به شما خواهد رسید، چرا که خدا کسی را که افراطکار دروغزن باشد هدایت نمی‌کند. 207
لزوم اجرای امر به معروف و نهی از منکر و نهی از منکر توسط جمعی از مردم
و باید از میان شما، گروهى، [مردم را] به نیکی دعوت کنند و به کار شایسته وادارند و از زشتی بازدارند، و آنان همان رستگارانند.
و باید از میان شما، گروهى، [مردم را] به نیکی دعوت کنند و به کار شایسته وادارند و از زشتی بازدارند، و آنان همان رستگارانند. 208
لزوم مشارکت عمومی
مشاركت اعضاي جامعه براي حل و فصل امور مهم و اساسي، تنها وقتي مفيد خواهد بود كه نظام مند باشد.
جز این نیست که مؤمنان کسانی‌اند که به خدا و پیامبرش گرویده‌اند، و هنگامی که با او بر سر کاری اجتماع کردند، تا از وی کسب اجازه نکنند نمی‌روند. در حقیقت، کسانی که از تو کسب اجازه می‌کنند آنانند که به خدا و پیامبرش ایمان دارند. پس چون برای برخی از کارهایشان از تو اجازه خواستند، به هر کس از آنان که خواستی اجازه ده و برایشان آمرزش بخواه که خدا آمرزنده مهربان است. 209
لزوم همکاری در اجرای معروف
در نیکوکاری و پرهیزگاری با یکدیگر همکاری کنید
ای کسانی که ایمان آورده‌اید، …، و البتّه نباید کینه‌توزی گروهی که شما را از مسجد الحرام باز داشتند، شما را به تعدّی وادارد. و در نیکوکاری و پرهیزگاری با یکدیگر همکاری کنید، و در گناه و تعدّی دستیار هم نشوید، و از خدا پروا کنید که خدا سخت‌کیفر است210
همکار گرفتن
و برای من دستیاری از کسانم قرار ده
و برای من دستیاری از کسانم قرار ده 211
همکار گرفتن و تقویت آمران به معروف و ناهیان از منکر
آن گاه که دو تن سوی آنان فرستادیم، و [لی] آن دو را دروغزن پنداشتند، تا با [فرستاده] سوّمین [آنان را] تأیید کردیم، پس [رسولان] گفتند: «ما به سوی شما به پیامبری فرستاده شده‌ایم.»
آن گاه که دو تن سوی آنان فرستادیم، و [لی] آن دو را دروغزن پنداشتند، تا با [فرستاده] سوّمین [آنان را] تأیید کردیم، پس [رسولان] گفتند: «ما به سوی شما به پیامبری فرستاده شده‌ایم.» 212
همکار گرفتن و شخصیت دادن به او
پشتم را به او استوار کن و او را شریک کارم گردان
پشتم را به او استوار کن و او را شریک کارم گردان213
اعلام انزجار از کجروی (7)
و اگر تو را نافرمانی کردند، بگو: «من از آنچه می‌کنید بیزارم.»
و اگر تو را نافرمانی کردند، بگو: «من از آنچه می‌کنید بیزارم.» 214
اعلام شدید بودن کجروی با ذکر مثال
اگر حق از هوسهای آنها پیروی می‌کرد، قطعاً آسمانها و زمین و هر که در آنهاست تباه می‌شد.
و اگر حق از هوسهای آنها پیروی می‌کرد، قطعاً آسمانها و زمین و هر که در آنهاست تباه می‌شد. [نه!] بلکه یادنامه‌شان را به آنان داده‌ایم، ولی آنها از [پیروی] یادنامه خود رویگردانند. 215
انجام ندادن هیچ کاری که به نوعی تأیید کجروی باشد
هرگز در آن جا مایست
هرگز در آن جا مایست، چرا که مسجدی که از روز نخستین بر پایه تقوا بنا شده، سزاوارتر است که در آن [به نماز] ایستى. [و] در آن، مردانی‌اند که دوست دارند خود را پاک سازند، و خدا کسانی را که خواهان پاکی‌اند دوست می‌دارد216.
بد بودن رها کردن نهی از منکر
[و] از کار زشتی که آن را مرتکب می‌شدند، یکدیگر را بازنمی‌داشتند. راستى، چه بد بود آنچه می‌کردند.
[و] از کار زشتی که آن را مرتکب می‌شدند، یکدیگر را بازنمی‌داشتند. راستى، چه بد بود آنچه می‌کردند. 217
تشویق به هجرت از سرزمین نامساعد برای حفظ ایمان
برای کسانی که در این دنیا خوبی کرده‌اند، نیکی خواهد بود، و زمین خدا فراخ است. بی‌تردید، شکیبایان پاداش خود را بی‌حساب [و] به تمام خواهند یافت.»
بگو: «ای بندگان من که ایمان آورده‌اید، از پروردگارتان پروا بدارید. برای کسانی که در این دنیا خوبی
