بگو: «نماز را بر پا دارند و از آنچه به ایشان روزی داده‌ایم، پنهان و آشکارا انفاق کنند، پیش از آنکه روزی فرا رسد که در آن نه داد و ستدی باشد و نه دوستیى.« 135
استدلال برای قانع کردن کجروان
شما به جای او جز نامهایی [چند] را نمی‌پرستید که شما و پدرانتان آنها را نامگذاری کرده‌اید، و خدا دلیلی بر [حقانیت] آنها نازل نکرده است
شما به جای او جز نامهایی [چند] را نمی‌پرستید که شما و پدرانتان آنها را نامگذاری کرده‌اید، و خدا دلیلی بر [حقانیت] آنها نازل نکرده است. فرمان جز برای خدا نیست. دستور داده که جز او را نپرستید. این است دینِ درست، ولی بیشتر مردم نمی‌دانند 136
استدلال برای قانع کردن کجروان
ای قوم من، این زندگی دنیا تنها کالایی [ناچیز] است، و در حقیقت، آن آخرت است که سرای پایدار است.
ای قوم من، این زندگی دنیا تنها کالایی [ناچیز] است، و در حقیقت، آن آخرت است که سرای پایدار است. 137
استفاده از الفاظ مناسب برای خطاب دیگران؛ استفاده از موقعیت های بوجود آمده
ای دو رفیق زندانیم
ای دو رفیق زندانیم، آیا خدایان پراکنده بهترند یا خدای یگانه مقتدر138
استفاده از الفاظ و معانی قابل فهم برای کجرو 2
استفاده از مثل نور و تاریکی
مَثَل آنان، همچون مَثَل کسانی است که آتشی افروختند، و چون پیرامون آنان را روشنایی داد، خدا نورشان را برد و در میان تاریکیهایی که نمی‌بینند رهایشان کرد. 139
استفاده از موقعیت های بوجود آمده
گفت: «آیا دانستید، وقتی که نادان بودید، با یوسف و برادرش چه کردید؟
گفت: «آیا دانستید، وقتی که نادان بودید، با یوسف و برادرش چه کردید؟»140
استفاده همزمان از تهدید و تشویق
بدانید که خدا سخت‌کیفر است، و [بدانید] که خدا آمرزنده مهربان است
بدانید که خدا سخت‌کیفر است، و [بدانید] که خدا آمرزنده مهربان است 141
تحریک عواطف شخص مورد امر و نهی
ای قوم من، شما به وسیله این [گوساله] مورد آزمایش قرار گرفته‌اید
و در حقیقت، هارون قبلا به آنان گفته بود: «ای قوم من، شما به وسیله این [گوساله] مورد آزمایش قرار گرفته‌اید، و پروردگار شما [خدای] رحمان است، پس مرا پیروی کنید و فرمان مرا پذیرا باشید.» 142
تذکر زبانی
[نوح] گفت: «پروردگارا، من قوم خود را شب و روز دعوت کردم
[نوح] گفت: «پروردگارا، من قوم خود را شب و روز دعوت کردم 143
تذکر زبانی
پس به سوی او بروید و بگویید: ما دو فرستاده پروردگار توایم، پس فرزندان اسرائیل را با ما بفرست، و عذابشان مکن
پس به سوی او بروید و بگویید: ما دو فرستاده پروردگار توایم، پس فرزندان اسرائیل را با ما بفرست، و عذابشان مکن، به راستی ما برای تو از جانب پروردگارت معجزه‌ای آورده‌ایم، و بر هر کس که از هدایت پیروی کند درود باد. 144
تحریک عواطف شخص مورد امر و نهی
و خویشانِ نزدیکت را هشدار ده.
و خویشانِ نزدیکت را هشدار ده. 145
انذار و ترساندن
به سوی ما وحی آمده که عذاب بر کسی است که تکذیب کند و روی گرداند
در حقیقت به سوی ما وحی آمده که عذاب بر کسی است که تکذیب کند و روی گرداند.» 146
برخود مناسب و با محبت در برابر کجرو
[ابراهیم] گفت: «درود بر تو باد، به زودی از پروردگارم برای تو آمرزش می‌خواهم
[ابراهیم] گفت: «درود بر تو باد، به زودی از پروردگارم برای تو آمرزش می‌خواهم، زیرا او همواره نسبت به من پرمهر بوده است147
برخود مناسب و با محبت در برابر کجرو
چون نادانان ایشان را طرف خطاب قرار دهند به ملایمت پاسخ می‌دهند
و بندگان خدای رحمان کسانی‌اند که روی زمین به نرمی گام برمی‌دارند و چون نادانان ایشان را طرف خطاب قرار دهند به ملایمت پاسخ می‌دهند. 148
برخورد منطقی و استدلالی با کجرو
چون به پدرش گفت: «پدرجان، چرا چیزی را که نمی‌شنود و نمی‌بیند و از تو چیزی را دور نمی‌کند می‌پرستى
چون به پدرش گفت: «پدرجان، چرا چیزی را که نمی‌شنود و نمی‌بیند و از تو چیزی را دور نمی‌کند می‌پرستى 149
بزرگوارانه نادیده گرفتن کجروی
و چون بر لغو بگذرند با بزرگواری می‌گذرند
و کسانی‌اند که گواهی دروغ نمی‌دهند و چون بر لغو بگذرند با بزرگواری می‌گذرند 150
به کار گیری روش نیکو
بدی را به شیوه‌ای نیکو دفع کن
بدی را به شیوه‌ای نیکو دفع کن. ما به آنچه وصف می‌کنند داناتریم151.
به کار گیری روش نیکو
آنانند که به [پاس] آنکه صبر کردند و [برای آنکه] بدی را با نیکی دفع می‌نمایند
آنانند که به [پاس] آنکه صبر کردند و [برای آنکه] بدی را با نیکی دفع می‌نمایند و از آنچه روزی‌شان داده‌ایم انفاق می‌کنند، دو بار پاداش خواهند یافت. 152
تذکر زبانی
تذکّر دادن [لازم] است، باشد که [از استهزا] پرهیز کنند.
و چیزی از حساب آنان [ستمکاران] بر عهده کسانی که پروا [ىِ خدا] دارند، نیست. لیکن، تذکّر دادن [لازم] است، باشد که [از استهزا] پرهیز کنند. 153
تذکر زبانی
موعظه کردن کجروان
و آن گاه که گروهی از ایشان گفتند: «برای چه قومی را که خدا هلاک‌کننده ایشان است، یا آنان را به عذابی سخت عذاب خواهد کرد، پند می‌دهید؟» گفتند: «تا معذرتی پیش پروردگارتان باشد، و شاید که آنان پرهیزگاری کنند.» 154
تذکر زبانی
[موسی] گفت: «آیا کشتی را سوراخ کردی تا سرنشینانش را غرق کنى؟ واقعاً به کار ناروایی مبادرت ورزیدى.»
پس رهسپار گردیدند، تا وقتی که سوار کشتی شدند، [وی] آن را سوراخ کرد. [موسی] گفت: «آیا کشتی را سوراخ کردی تا سرنشینانش را غرق کنى؟ واقعاً به کار ناروایی مبادرت ورزیدى.» 155
تذکر زبانی
[موسی به او] گفت: «آیا شخص بی‌گناهی را بدون اینکه کسی را به قتل رسانده باشد کشتى؟ واقعاً کار ناپسندی مرتکب شدى
پس رفتند تا به نوجوانی برخوردند. [بنده ما] او را کشت. [موسی به او] گفت: «آیا شخص بی‌گناهی را بدون اینکه کسی را به قتل رسانده باشد کشتى؟ واقعاً کار ناپسندی مرتکب شدى. 156
تذکر زبانی
پس، از من پیروی کن تا تو را به راهی راست هدایت نمایم
ای پدر، به راستی مرا از دانش [وحى، حقایقی به دست] آمده که تو را نیامده است. پس، از من پیروی کن تا تو را به راهی راست هدایت نمایم157
تذکر زبانی
پدرجان، شیطان را مپرست، که شیطان [خدای] رحمان را عصیانگر است
پدرجان، شیطان را مپرست، که شیطان [خدای] رحمان را عصیانگر است158
تذکر زبانی
چون به پدر [خوانده] و قوم خود گفت: «چه می‌پرستید؟
چون به پدر [خوانده] و قوم خود گفت: «چه می‌پرستید؟ 159
تذکر زبانی
«به سوی فرعون برو که وی سر برداشته است؛ و بگو: آیا سَرِ آن داری که به پاکیزگی گرایى؛
«به سوی فرعون برو که وی سر برداشته است؛ و بگو: آیا سَرِ آن داری که به پاکیزگی گرایى؛ و تو را به سوی پروردگارت راه نمایم تا پروا بدارى؟» در حقیقت، برای هر کس که [از خدا] بترسد، در این [ماجرا] عبرتی است. 160
تذکر زبانی
به خدا سوگند که از آنچه به دروغ برمی‌بافتید، حتماً سؤال خواهید شد.
و از آنچه به ایشان روزی دادیم، نصیبی برای آن [خدایانی] که نمی‌دانند [چیست] می‌نهند. به خدا سوگند که از آنچه به دروغ برمی‌بافتید، حتماً سؤال خواهید شد. 161
توبیخ زبانی کجروان
توبیخ زبانی اهل کتاب که چرا کافر شده اند
ای اهل کتاب، چرا به آیات خدا کفر می‌ورزید با آنکه خود [به درستی آن] گواهی می‌دهید162
توبیخ زبانی کجروان
توبیخ زبانی اهل کتاب که چرا حق و باطل را در می آمیزند و حفیفت را کتمان می کنند
ای اهل کتاب، چرا حق را به باطل درمی‌آمیزید و حقیقت را کتمان می‌کنید، با اینکه خود می‌دانید163
توبیخ زبانی کجروان
توبیخ زبانی اهل کتاب که چرا با آگاهی از آیات قرآن، کافر شده اند
و چگونه کفر می‌ورزید، با اینکه آیات خدا بر شما خوانده می‌شود و پیامبر او میان شماست؟ و هر کس به خدا تمسک جوید، قطعاً به راه راست هدایت شده است164.
توبیخ زبانی کجروان
همانا شیطان می‌خواهد با شراب و قمار، میانِ شما دشمنی و کینه ایجاد کند، و شما را از یاد خدا و از نماز باز دارد. پس آیا شما دست برمی‌دارید
همانا شیطان می‌خواهد با شراب و قمار، میانِ شما دشمنی و کینه ایجاد کند، و شما را از یاد خدا و از نماز باز دارد. پس آیا شما دست برمی‌دارید165
توبیخ زبانی کجروان
اکنون برخوردار شوید، و [لی] زودا که بدانید
[بگذار] تا آنچه را به ایشان عطا کرده‌ایم ناسپاسی کنند. اکنون برخوردار شوید، و [لی] زودا که بدانید166.
توبیخ زبانی کجروان
بگو: «سنگ باشید یا آهن
بگو: «سنگ باشید یا آهن 167
توبیخ زبانی کجروان
عذاب بر کسی است که تکذیب کند و روی گرداند.
در حقیقت به سوی ما وحی آمده که عذاب بر کسی است که تکذیب کند و روی گرداند168.
توبیخ زبانی کجروان
وای بر شما از آنچه وصف می‌کنید
بلکه حق را بر باطل فرو می‌افکنیم، پس آن را در هم می‌شکند، و بناگاه آن نابود می‌گردد. وای بر شما از آنچه وصف می‌کنید169.
توبیخ زبانی کجروان
اف بر شما و بر آنچه غیر از خدا می‌پرستید. مگر نمی‌اندیشید؟»
اف بر شما و بر آنچه غیر از خدا می‌پرستید. مگر نمی‌اندیشید؟» 170
توبیخ زبانی کجروان
آن گاه که برادرشان هود به آنان گفت: «آیا پروا ندارید؟
آن گاه که برادرشان هود به آنان گفت: «آیا پروا ندارید؟ 171
توبیخ زبانی کجروان
آیا کسانی که مرتکب کارهای بد شده‌اند پنداشته‌اند که آنان را مانند کسانی قرار می‌دهیم که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند [به طوری که] زندگی آنها و مرگشان یکسان باشد؟ چه بد داوری می‌کنند.
آیا کسانی که مرتکب کارهای بد شده‌اند پنداشته‌اند که آنان را مانند کسانی قرار می‌دهیم که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند [به طوری که] زندگی آنها و مرگشان یکسان باشد؟ چه بد داوری می‌کنند. 172
توجه دادن به پیامد عمومی برخی کجروی ها
از فتنه‌ای که تنها به ستمکاران شما نمی‌رسد بترسید
و از فتنه‌ای که تنها به ستمکاران شما نمی‌رسد بترسید و بدانید که خدا سخت‌کیفر است. 173
توجیه زبانی کجرو و آگاه کردن او از نادرست بودن اعتقاد یا عملش
گفت: «آیا وقتی دعا می‌کنید، از شما می‌شنوند یا به شما سود یا زیان می‌رسانند؟» گفتند: «نه، بلکه پدران خود را یافتیم که چنین می‌کردند.» گفت: «آیا در آنچه می‌پرستیده‌اید تأمّل کرده‌اید. شما و پدران پیشین شما.
و بر آنان گزارش ابراهیم را بخوان. آن گاه که به پدر خود و قومش گفت: «چه می‌پرستید؟» گفتند: «بتانی را می‌پرستیم و همواره ملازم آنهاییم. گفت: «آیا وقتی دعا می‌کنید، از شما می‌شنوند یا به شما سود یا زیان می‌رسانند؟» گفتند: «نه، بلکه پدران خود را یافتیم که چنین می‌کردند.» گفت: «آیا در آنچه می‌پرستیده‌اید تأمّل کرده‌اید. شما و پدران پیشین شما. 174
تهدید و ترساندن مخاطبان در صورت عدم تأثیر سایر راه ها
آیا در زمین نگردیده‌اند تا فرجام کسانی را که پیش از آنان بوده‌اند بنگرند؟ و قطعاً سرای آخرت برای کسانی که پرهیزگاری کرده‌اند بهتر است. آیا نمی‌اندیشید
و پیش از تو [نیز] جز مردانی از اهل شهرها را- که به آنان وحی می‌کردیم- نفرستادیم. آیا در زمین نگردیده‌اند تا فرجام کسانی را که پیش از آنان بوده‌اند بنگرند؟ و قطعاً سرای آخرت برای کسانی که پرهیزگاری کرده‌اند بهتر است. آیا نمی‌اندیشید175
حکمت، موعظه، جدال احسن
با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به [شیوه‌ای] که نیکوتر است مجادله نماى
با حکمت و اندرز نیکو به راه پروردگارت دعوت کن و با آنان به [شیوه‌ای] که نیکوتر است مجادله نماى. در حقیقت، پروردگار تو به [حال] کسی که از راه او منحرف شده داناتر، و او به [حال] راه‌یافتگان [نیز] داناتر است. 176
دفع بدی با خوبی برای جلب محبت
نیکی با بدی یکسان نیست. [بدی را] به آنچه خود بهتر است دفع کن آن گاه کسی که میان تو و میان او دشمنی است، گویی دوستی یک‌دل می‌گردد.
و نیکی با بدی یکسان نیست. [بدی را] به آنچه خود بهتر است دفع کن آن گاه کسی که میان تو و میان او دشمنی است، گویی دوستی یک‌دل می‌گردد. 177
رعایت ادب و فروتنی در گفتار
گفت: «پدرجان، چرا چیزی را که نمی‌شنود و نمی‌بیند و از تو چیزی را دور نمی‌کند می‌پرستى
چون به پدرش گفت: «پدرجان، چرا چیزی را که نمی‌شنود و نمی‌بیند و از تو
