بر اساس داده‌های پانل روش‌های مختلفی همچون روش اثرات ثابت و روش اثرات تصادفی وجود دارد که بر حسب مورد، کاربرد خواهند داشت.
3-11) روش اثراث ثابت:
در روش اثرات ثابت فرض بر این است که ضرایب مربوط به متغیرها (شیب‌ها) ثابت هستند و اختلافات بین واحدها را می‌توان به صورت تفاوت عرض از مبداء نشان داد. در این حالت اگر عرض از مبداء تنها برای واحدهای مختلف مقطعی متفاوت باشد اصطلاحاً روش اثرات ثابت یک‌طرفه نامیده شده و مدل آن به‌صورت زیر می‌باشد:
و اگر عرض از مبداء هم ما بین مقاطع و هم مابین دوره‌ها متفاوت باشد روش اثرات ثابت دوطرفه39 نامیده می شود و مدل آن بصورت زیر خواهد بود:
در مدل های فوق متغیری است که برای واحدهای مقطعی متفاوت اما در طول زمان ثابت می‌باشد ومتغیری است که برای تمام واحدهای مقطعی در زمان مشابه یکسان بوده اما در طول زمان تغییر می‌کند. برای برآورد روش اثرات ثابت از مدل حداقل مربعات متغیر مجازی (LSDV) استفاده می‌شود. مدل اخیر یک مدل رگرسیونی کلاسیک بوده و هیچ شرط جدیدی برای تجزیه و تحلیل آن لازم نیست و از طریق روش حداقل مربعات معمولی قابل برآورد می‌باشد.
د)روش های تعمیم نتایج:
با توجه به اینکه از نمونه گیری تصادفی استفاده شده است، برای تعمیم نتایج از آزمون خطی بودن ، معنی دار بودن پارامترهای برآوردی در رگرسیون ازآزمون فیشر استفاده شده است.
دو) سایر روش ها :
از این روش در راستای پردازش‌داده‌های مربوط به ادبیات‌تحقیق که به روش‌کتابخانه‌ای یا کاوش‌اینترنتی گردآوری شده‌اند، و نیز تحلیل‌داده‌های به دست‌آمده از مصاحبه تخصصی استفاده خواهد شد. بر مبنای این روش‌تحلیل، دسته‌بندی داده‌های‌کیفی مبتنی بر مشترکات، یا مقایسه اختلاف و اشتراک موارد و به عبارتی جمع‌بندی آنها صورت خواهدگرفت.
سه) نرم افزارها :
با عنایت به استفاده از سری های زمانی داده ها و به عبارتی 5 جامعه آماری وابسته در گردآوری داده ها و لزوم به کارگیری تحلیل های تابلویی جهت پردازش داده ها، محاسبات و تحلیل های آماری بسته به مورد از نرم افزارهای ذیل بهره گرفته شده است:
الف) نرم افزار:EVIEWS از این نرم افزار درانجام محاسبات، آزمون ها و تحلیل های آماری و برآورد روابط بین متغیرها با استفاده از روش های رگرسیونی استفاده شده است.
ب) نرم افزار: EXCEL جهت پردازش اولیه داده ها و آماده سازی آن ها به عنوان متغیرهای مستقل و وابسته تحقیق، بهره گرفته شده است.
ج) نرم افزار های بورس: از نرم افزارهای بورسی مشتمل بر ره آورد نوین و تدبیر پرداز نیز به منظور گردآوری برخی از داده های بورس مورد استفاده قرار گرفته است.
فصل چهارم
يافته هاي تحقيق
4-1) مقدمه
توصيف و تجزيه و تحليل داده‌ها فرايندی چند مرحله‌ای است که طی آن داده‌هايی که به طرق مختلف جمع‌آوری شده‌اند؛ خلاصه، دسته‌بندی و در نهايت پردازش می‌شوند تا زمينه برقراری انواع تحليل‌ها و ارتباط بين داده‌ها به منظور آزمون فرضيه‌ها فراهم آيد. در اين فرايند، داده‌ها هم از لحاظ مفهومی و هم از جنبه تجربی پالايش می‌شوند و تکنيک‌های گوناگون آماری نقش به سزايی در استنتاج‌ها و تعميم به عهده دارند (خاکی، 1384، ص 305).
طي فصول اول، دوم و سوم به ترتيب كليات، ادبيات و روش تحقيق مشتمل بر اهداف، فرضيات، مباني نظري و پيشينه تحقيق، جامعه آماري، نمونه و نمونه گيري، ابزار وروش هاي گردآوري داده ها و تجزيه و تحليل داده ها و نهايتا مدل تحقيق مورد بحث قرار گرفته است.
در این فصل با استفاده از داده‌های جمع آوری شده از نمونه تصادفي آماری تحقیق که شامل 104 شرکت در دوره زمانی 1388-1392 می‌باشد، به عنوان 5 نمونه وابسته مورد پردازش قرار گرفته اند. اين داده ها در زمينه استنتاج نسبت به فرضيات تحقيق با هدف تعيين رابطه بين تغييرات در متغيرهاي بنيادي حسابداري با ارزش افزوده در قلمرو تحقيق مورد استفاده قرار گرفته اند.
ساختار كلي فصل حاضر، طي يك فرآيند منظم، پيوسته و منطقي به شرح ذيل است:
مرحله اول: توصيف جامعه و نمونه آماري به عنوان شركت هاي منتخب بورسي و نمونه تصادفي برگزيده از آن تشريح گرديده است.
مرحله دوم: توصيف يافته يا متغيرهاي اصلي تحقيق كه بر مبناي شاخص هاي آماري و اساسي مركزي، پراكندگي و نسبي صورت گرفته است.
مرحله سوم: تشريح پيش فرض هاي استفاده از رگرسيون خطي مركب مبتني بر تحليل داده هاي تابلويي مشتمل بر ارزيابي نرمال بودن توزيع متغيرهاي مستقل و وابسته و باقي مانده هاي رابطه برآوردي رگرسيوني، ارزيابي استقلال خطي متغيرهاي مستقل و خطاهاي مربوط به برآورد رابطه رگرسيوني، ثبات واريانس ها و نهايتا پيش فرض هاي مربوط به تعيين نوع تحليل داده هاي تابلويي صورت گرفته است.
مرحله چهارم: تعيين رابطه بين ارزش افزوده اقتصادي و تغيير در متغيرهاي بنيادي به عنوان متغيرهاي مستقل و تابعي با استفاده از روش رگرسيون خطي مركب مبتني بر تحليل داده هاي تابلويي به انجام رسيده است. رابطه اي كه بر مبناي آن طي فصل 5 نتيجه گيري پيرامون فرضيات تحقيق مبتني بر آن، صورت گرفته است.
4-2) توصيف جامعه آماري
جامعه آماری تحقيق حاضر شامل شرکت‌هاي منتخب پذيرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران بوده است بنابر اعلام سايت رسمي سازمان بورس اوراق بهادار تهران كليه شرکت‌هاي پذيرفته شده تا پایان سال 1392 شامل 520 شرکت در 37 گروه صنعتي بوده‌اند. از این شرکت ها با اعمال محدودیت هایی تعدادی حذف و باقی مانده به عنوان جامعه آماری تعریف گردیده است. تعریف مرزهای جامعه آماری در جدول شماره 4-1 خلاصه شده است.
1- با توجه به اطلاعات مورد نیاز از سال 1388، شرکت‌هایی که حداکثر تا پايان اسفند ماه سال 1387 در بورس و اوراق بهادار تهران پذیرفته شده‌اند و نام آنها تا پایان سال 1392 از فهرست شرکت‌های یاد شده، حذف نشده باشد.
2- در طول دوره مورد‌نظر، سهام آنها بیش از 4 ماه توقف معاملاتی نداشته باشند.
3- دوره مالی آنها باید منتهی به 29 اسفند ماه باشد و در دوره مورد مطالعه تغییر دوره مالی نداشته باشند.
4- جزء شرکت‌های واسطه‌گری مالی (سرمایه‌گذاری، هلدینگ، لیزینگ و بانک‌ها و بیمه‌ها) به دلیل متفاوت بودن عملکرد آنها، نباشند.
5- اطلاعات مورد نیاز در دسترس باشد.
جدول شماره 4- 1: تعریف مرزهای جامعه آماری
کلیه شرکت‌های پذیرفته شده در بورس در تاریخ 29/12/1392
520
شرکت‌هایی که طی دوره تحقیق در حالت تعلیق بوده و یا از بورس خارج شده‌اند
(100)
شرکت‌هایی که سال مالی آنها به 29 اسفند ختم نمی‌شود و یا تغییر سال مالی داده‌اند
(82)
شرکت‌های واسطه‌گری مالی (سرمایه‌گذاری، هلدینگ، لیزینگ و بانک‌ها)
(18)
شرکت‌هایی که در طول دوره مورد‌نظر، سهام آنها به طور فعال در بورس معامله نشده است
(45)
شرکت‌هایی که صورت‌های مالی سال 1391 خود را در زمان انجام این تحقیق ارائه نداده بودند
(3)
شرکت‌هایی که اطلاعات آن ها برای بدست آوردن برخی متغیرهای تحقیق کافی نبود
(27)
جامعه آماری قابل آزمون با در نظر گرفتن پیش‌فرض‌ها
245
4-3) توصيف نمونه آماري
در اين تحقيق بر مبناي فرمول مناسب آماري و به روش تصادفي ساده 104 شركت از بين جامعه آماري شركت هاي منتخب بورسي واجد شرايط مذكور در توصيف جامعه آماري انتخاب گرديده و داده هاي عملكردي آن ها در بازه زماني 5 ساله منتهي به 29/12/1392 به عنوان 5 نمونه تصادفي وابسته و به عبارتي 520 سال- شركت مورد مطالعه قرار گرفته اند. توزيع شركت هاي مورد مطالعه در نمونه تصادفي طي جدول شماره 4-2 ذكر گرديده است:
جدول شماره 4-2: توزيع نمونه آماري به تفكيك صنعت
كد
نام صنـــعـت
نمونه آماري
10
استخراج ذغال سنگ
1
13
استخراج کانه‌های فلزی
5
14
استخراج سایر معادن
1
15
انواع فرآورده‌هاي غذايي و آشامیدنی
7
17
منسوجات
1
23
فرآورده‌های نفتی، کک و سوخت هسته‌ای
2
24
ساخت مواد و محصولات شیمیایی
18
25
لاستیک و پلاستیک
2
26
سایر محصولات کانی غیر فلزی
18
27
فلزات اساسی
12
29
ماشين‌آلات و تجهيزات
7
31
ماشين‌آلات و دستگاه‌هاي برقي
4
32
ساخت رادیو، تلویزیون و دستگاه‌ها و وسایل ارتباطی
1
34
خودرو و ساخت قطعات
19
45
پیمانکاری صنعتی
1
60
حمل و نقل، انبارداری و ارتباطات
2
63
فعالیت‌های پشتیبانی و کمکی حمل و نقل
1
72
رایانه و فعالیت‌های وابسته به آن
1
74
خدمات فنی و مهندسی
1
جــــمع
104
4-4) توصيف يافته هاي تحقيق
به طور كلي، روش‌هايي را كه به وسيله آنها مي‌توان اطلاعات جمع‌‌آوري شده را پردازش كرده و خلاصه نمود، آمار توصيفي گفته و در آن به توصیف جامعه یا نمونه می‌پردازد و هدف از آن محاسبه شاخص هاي آماري در نمونه تصادفي یا پارامترهای جامعه آماري است (آذر و مؤمنی، 1389، ص 8).
. نتایج توصیف یافته ها در جدول شماره 4-3 آورده شده است. در این جدول ، آمارههای توصیفی متغیرهای تحقیق محاسبه شده است. کل مشاهدات در هرسال بر مبنای فرمول تعیین حجم نمونه تصادفی به ازای هرسال برابر با 104 و در یک دوره 5 ساله (88 تا 92) برابر با 520 سال-شرکت بوده که از جدول توصیف داده ها به ازای متغیرها حذف شده است. شاخص های آماری محاسبه شده در این جدول شامل میانگین، انحراف معیار، کمینه و بیشینه و نهايتا ضرايب چولگي و كشيدگي استاندارد است که در جدول شماره 4-3 به شرح زیر خلاصه گردیده است.
جدول شماره 4-3: توصيف يافته هاي تحقيق
متغیر
میانگین
انحراف
معیار
کمترین
مقدار
بیشترین
مقدار
چولگی
کشیدگی
ارزش افزوده اقتصادی
7058
8145
116
76000
831/24
026/19
تغییرات دارایی ها
7700/0
0437/0
6791/0
9035/0
439/0
079/0
تغییرات بدهی ها
6646/0
0588/0
3908/0
8313/0
156/0-
558/1
تغییرات حقوق صاحبان سهام
6653/0
5512/0
0016/0
1282/3
321/1
865/1
تغییرات فروش
1295/0
4276/0
0125/0
8040/6
487/8
586/4
با توجه به جدول شماره4-3، میانگین ارزش افزوده اقتصادی شرکت‌های نمونه به ترتیب برابر با 7058 بوده و کمترین و بیشترین مقدار آن برابر با 116 و 76000 ميليون ريال بوده است. بررسی ميزان چولگي و كشيدگي این متغیر كه بايستي به ترتيب 0 و 1 باشد تا متغير داراي توزيع نرمال باشد، نشان مي‌دهد كه اين متغير داراي توزيع نرمال نيست.
بر اساس توصيف يافته هاي ارايه شده در جدول شماره 4-3، میانگین تغییرات دارایی ها، تغییرات بدهی ها، تغییرات حقوق صاحبان سهام و تغییرات فروش شرکت‌های نمونه طی بازه زمانی تحقیق مثبت و به ترتیب برابر با 7700/0، 6646/0، 6653/0 و 1295/0 بوده است. ضرايب چولگي و كشيدگي استاندارد اين متغيرها نيز نشان دهنده آن بوده كه متغيرهاي مستقل نيز از توزيع نرمال برخوردار نبوده اند.
4-5) تحلیل پیش فرض ها:
در این تحقیق به تبع تحقیقات مشابه یا مرتبط، جهت تعیین ارتباط بین متغیرها از روش رگرسیون خطی مرکب ترکیبی یا داده های تابلویی استفاده شده است. بر همین اساس پیش از به کارگیری روش رگرسیونی ، پیش فرض های استفاده از این روش مورد ارزیابی قرار گرفته اند. این پیش فرض ها مشتمل بر نرمال بودن توزیع متغیرهای تابعی و مستقل، نرمال بودن توزیع باقی مانده های مدل برآوردی، ثبات واریانس ها، استقلال خطی متغیرهای مستقل، بزرگی یا به سمت یک میل کردن ضریب تعیین برآوردی و پیش فرض های استفاده از داده های تابلویی می باشد. در این بخش از شرح یافته های تحقیق به نتایج ارزیابی این پیش فرض ها اشاره شده است.
الف) نرمال بودن توزیع متغیرها:
